منطق و الگوی دوگانه‌ها در ایده حکمرانی رهبران انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده مدیریت، اقتصاد و مهندسی پیشرفت، دانشگاه علم و صنعت ایران؛

2 دانش‌آموخته دکتری اندیشه سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی (نویسنده مسئول)؛

چکیده

مقاله پیش رو عمدتاً به حیث نظری حکمرانی (ایده حکمرانی) در اندیشه رهبران انقلاب توجه کرده است. در این مکتوب، با طراحی یک منطق، شرایطی مهیا شده است که بتوان دوگانه‌های متلائم و سازگار شده در اندیشه رهبری را به طرزی هندسه‌مند و ساختاریافته مورد فهم و مداقه قرار داد. این کارکرد درخصوص دوگانه‌های ناسازگار هم وجود دارد. همچنین سعی شده است آرمان‌گرایی واقع‌بینانه و غرب‌گزینی انتقادی (دو دوگانه حساس‌تر نسبت به سایر دوگانه‌ها) را در کانون تحلیل و فهم ساختار سازگاری دوگانه‌ها در اندیشه مقام معظم رهبری آیت‌الله خامنه‌ای قرار دهیم. این دو، مصداقی از کاربست منطق پیشنهادی این جستار برای تحلیل عمیق‌تر سایر دوگانه‌های موجود در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای از‌جمله دوگانه‌های مطرح شده بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی است؛ دوگانه‌هایی از قبیل دین و ثروت، حقیقت و سیاست، تمدن و فرهنگ و ... که در بیانیه مذکور به‌نحوی سازمندانه مطرح شده‌اند.
پرسش این است که منطق دوگانه‌‌های ناظر به حکمرانی در اندیشه رهبران انقلاب اسلامی ایران چگونه است؟ فرضیه (مدعا) این است که منطق دوگانه‌های حکمرانی در اندیشه رهبران انقلاب در الگوهای مبتنی‌بر وجوه ایجابی (موافقت) عبارتند از: «تلفیق» (تلازم)، «تأیید»، «واسازی» و «گزینش» و در الگوهای برخاسته از وجوه سلبی (مخالفت) عبارتند از: «تقابل» و «تنافی».   
منطق مذکور به‌مثابه یک مدل (که این مقاله برای اولین بار مطرح کرده است)، در مقام فهم و کنش، ساختاری برای منطق‌یابی دوگانه‌هایی است که حتی در این مقاله بیان نشده و ممکن است در آینده مسئله یا مطرح شوند. پیش‌فرض به‌کارگیری روش «نظام مفاهیم»، سازگاری در اندیشه رهبران انقلاب است.
همچنین این مقاله ضمن نشان دادن برخی دوگانه‌های ناسازگار، معتقد است که دوگانه‌انگاری یا دوآلیسم یا ثنویت دکارتی، با توجه به آبشخور صدرایی رهبران انقلاب، با انتقاد و واسازی آنها مواجه شده است. در‌عین‌حال برخی دوگانه‌ها که می‌توان آنها را غیرذاتی دانست (مانند استضعاف/استکبار)، قابل سازگار شدن نیستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Duality of Logic and Pattern in the Idea of the Governance of the Islamic Revolution Leaders

نویسندگان [English]

  • Ataollah Rafiei Atani 1
  • Mohsen Solgi 2
1 Assistant Professor, Faculty of Management, Economics and Development Engineering, Iran University of Science and Technology;
2 PhD candidate in Political Thought, Faculty of Law and Political Sciences, Allameh Tabatabai University (corresponding author);
چکیده [English]

The present study mainly focused on the theoretical aspect of governance (the idea of governance) in the minds of the leaders of the revolution. Thus, a particular form of logic was designed to perceive and scrutinize the dualities adapted and accommodated into the leaders’ minds in a geometrical and structured manner. This was also the case concerning maladjusted dualities. Moreover, it was tried to place realistic idealism and the critical view toward the West (two dualities more sensitive compared to similar ones) at the center of analyzing and understanding the structure of adjusting dualities in the mind of the Supreme Leader, Ayatollah Khamenei. The above two items were instances of applying the logic proposed in the present study to analyze other dualities existing in Ayatollah Khamenei’s thought like the ones explained in the “Second Step of the Revolution” statement in a more in-depth way. They included dualities like religion and wealth, truth and politics, and civilization and culture (to name but a few), which were dealt with in a structured manner in the statement.
The present article aimed to investigate the logic of the leaders of the Islamic Revolution of Iran regarding the dualities influencing governance. The hypothesis was that the logic of the revolutionary leaders about the dualities influencing governance could be formulated and categorized according to the following patterns based on the positive aspects (agreement), including integration, affirmation, deconstruction, and selection. Moreover, the patterns arising from the negative aspects (opposition) were opposition and contradiction.
The above logic was considered a model (introduced for the first time in the present article) to understand and act and was developed to discover the logic of dualities that were not mentioned in the present study and probably would emerge in the future. The presupposition of employing the “system of concepts” method was adaptability to the minds of the leaders of the revolution.
Moreover, the present article pointed to several maladjusted dualities and argued that Descartes’s dualism was criticized and deconstructed by the leaders of the revolution as they adhered to Mulla Sadra’s ideas. Meanwhile, some dualisms, which could be considered insubstantial (e.g., weakening/imperialism), were not adaptable. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Duality
  • Ideal and reality
  • Governance
  • Pattern

مراجع

  1. ۱. قرآن کریم.

    ۲. آدمیت، فریدون (1340). فکر آزادی و مقدمه مشروطیت، تهران، انتشارات سخن.

    ۳. ــــــــــ (1355). فکر آزادی و مقدمه مشروطیت، تهران، انتشارات پیام.

    ۴. آوینی، مرتضی (1376). توسعه و مبانی تمدن غرب، تهران، انتشارات ساقی.

    ۵. ادیانی، سیدیونس (1391). منطق بنیادین فکر، چاپ دوم (با تجدیدنظر)، تهران، انتشارات نقش جهان.

    ۶. اسماعیلی، محمد‌مهدی (۲۰/۳/۱۳۹۹). میزگرد برگزار شده توسط مرکز پژوهش‌های علوم اسلامی صدرا.

    ۷. افروغ، عماد (۱۳۹۹). «مصاحبه درباره فلسفه تاریخ و ایده پیشرفت»، مجله گفتمان پیشرفت، ش ۱.

    ۸. ایمانی، محسن و محمود شرفی (۱۳۸۸). «بررسی و مقایسه مراحل سه‌گانه تحول فکری مارتین بوبر»، مجله اندیشه دینی، دوره 11، ش 30.

    ۹. الطریحی، فخرالدین بن محمد (1414). مجمع البحرین، قم، مؤسسه البعثه.

    ۱۰. بشیریه، حسین (1380). موانع توسعه سیاسی در ایران، تهران، نشر گام نو.

    ۱۱. بهشتی، محمد حسین (22/12/1359). «نامه به امام خمینی (ره)»، تهران، بی‌نا.

    ۱۲. پروانه، محمود (1390). الگوی جهان‌گرایی در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)، تهران، دانشگاه امام صادق (ع).

    ۱۳. پور‌احمدی، حسین و یحیی فوزی (1383). گفتمان اصلاحات در ایران، تهران، سازمان بسیج اساتید.

    ۱۴. تاجیک، محمد‌رضا (1376). «کلمه نهایی (شکل‌گیری گفتمان‌های هویت در ایران‌)»، نامه پژوهش، سال دوم، ش 7.

    ۱۵. ثاقب‌فر، مرتضی (1377). شاهنامه فردوسی و فلسفه تاریخ ایران، تهران، نشر قطره.

    ۱۶. جوادی آملی، عبدالله (1380). انتظار بشر از دین، قم، انتشارات اسراء.

    ۱۷. حقیقت، سیدصادق (1376). مسئولیت‌های فراملی در سیاست خارجی دولت اسلامی، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری.

    ۱۸. خامنه‌ای، سیدعلی. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری. khamenei.ir https://

    ۱۹. خسروپناه، عبدالحسین (1394). جریان‌شناسی فکری ایران معاصر، تهران، انتشارات معارف.

    ۲۰. خمینی، روح‌الله (1360). صحیفه نور، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

    ۲۱. ــــــــــ (1378). صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

    ۲۲. دهشیری، محمد‌رضا (1380). درآمدی بر نظریه سیاسی امام خمینی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

    ۲۳. دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1393). چرخه گفتمانی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات مخاطب.

    ۲۴. رحیم‌پور ازغندی، حسن (۱۷/۱۱/۱۳۹۶). ««آرمان‌گرای غیر‌واقع‌بین» و «واقع‌گرای آرمان‌گریز» باعث شکستن بزرگ‌ترین آرمان‌ها می‌شود»، خبرگزاری فارس.

    ۲۵. رسولی، رضا و علی صالحی (1394). مدیریت استراتژیک پیشرفته، تهران، دانشگاه پیام نور.

    ۲۶. رفیعی آتانی، عطاءاله (۱۳۹۷). سخنرانی در جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی، تهران.

    ۲۷. ــــــــــ (۱۳۹۹). سخنرانی در مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

    ۲۸. سروش، عبدالکریم (1368). فربه‌تر از ایدئولوژی، تهران، انتشارات راد.

    ۲۹. سلگی، محسن (۲۲/۲/۱۴۰۰). «چرا اسلام سیاسی اقتدارگرا نیست؟»، خبرگزاری تسنیم.

    ۳۰. شرابی، هشام (1380). پدرسالاری جدید، ترجمه سیداحمد موثقی، تهران، نشر کویر.

    ۳۱. صدر، موسی (1390). برای زندگی؛ گفتارهای تفسیری، ترجمه مهدی فرخیان، تهران، مؤسسه فرهنگی، تحقیقاتی امام موسی صدر.

    ۳۲. عنایت، حمید (۱۳۷۲). «بررسی تاریخی احیای اسلام»، ترجمه احمد تدین، فصلنامه تاریخ معاصر ایران، ش ۱.

    ۳۳. غفاری، مصطفی (1398). از نیمه خرداد، تهران، انتشارات مؤسسه فرهنگی انقلاب اسلامی.

    ۳۴. فیرحی، داود (1389). دین و دولت در عصر مدرن، تهران، انتشارات رخدادنو.

    ۳۵. مجاهد، احمد (1373). رساله شیخ و شوخ، تهران، نشر روزنه.

    ۳۶. مددپور، محمد (1381). انقلاب اسلامی و نظریه پایان تاریخ، قم، بضعه الرسول.

    ۳۷. منصوری، جواد (1385). استعمار فرانو؛ نظام سلطه در قرن بیستم، تهران، انتشارات امیرکبیر.

    ۳۸. موثقی، احمد (1387). دین، جامعه و دولت در ایران، تهران، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.

    ۳۹. موفه، شانتال (1392). بازگشت به امر سیاسی، ترجمه عارف اقوامی مقدم، تهران، انتشارات رخداد نو.

    ۴۰. ــــــــــ (1391). درباره امر سیاسی، ترجمه منصور انصاری، تهران، انتشارات رخداد نو.

    ۴۱. میرزا ملکم‌خان، ناظم‌الدوله (بی تا). مجموعه آثار، تدوین و تنظیم محمد محیط طباطبایی، تهران، انتشارات علمی.

    ۴۲. نصر، سید‌حسین (1378). «تأملاتی درباره اسلام و اندیشه مدرن»، ترجمه منصور ستاری، فصلنامه متین، ش 1.

    ۴۳. نقوی، علی (1361). جامعه‌شناسی غرب‌گرایی، تهران، انتشارات امیرکبیر.

    ۴۴. یالوم، اروین (1390). روانشناسی اگزیستانسیال، ترجمه سپیده نجیب، تهران، نشر نی.

    1. http://icih.ir/%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%-%D9%88-%D8%AD%D9%82/

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار