مبانی مشورت در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)؛ با تأکید بر قرآن کریم و سیره معصومین (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی و جامعه‌شناسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد

2 کارشناسی ارشد جامعه شناسی انقلاب اسلامی، دانشکده علوم انسانی, دانشگاه شاهد؛

چکیده

مقاله حاضر به بررسی مستندات قرآنی و روایی مشورت و پیامدهای آن در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) می‌پردازد. در شریعت مقدس اسلام، اهتمام بسیاری به امر مشورت شده است و افزون‌بر آیاتی از قرآن کریم که به‌طور مستقیم به این امر تأکید دارد، در سیره سیاسی پیامبر اکرم (ص) و همچنین امام علی (ع) نیز مشورت از اهمیت خاصی برخوردار است و موارد متعددی از کاربست «امر مشورت» در حکومت مشاهده می‌شود. این مقاله براساس روش تحقیق مطالعات اسنادی و استفاده از منابع مرتبط با موضوع انجام شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که مشورت در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) و سیره عملی ایشان از جایگاه خاصی برخوردار بوده است. در پاسخ به سؤال اصلی مقاله سعی شده است ابتدا اهمیت و جایگاه مشورت در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) مورد بررسی قرار گیرد و سپس مواردی چون آزاداندیشی، احترام به رأی دیگران، مشارکت سیاسی، دوری از استبداد و ... به‌عنوان پیامدهای مشورت بیان شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Principles of Consultation in Imam Khomeini’s Political Thought in Light of the Holy Quran and the Sunnah

نویسندگان [English]

  • Zahed Ghafari Hashjin 1
  • Ghodsi Alizadeh Silab 2
1
2
چکیده [English]

This paper seeks to account for consultation s foundations in Quran and Sunnah as well as their consequences in Imam Khomeini’s political thought. Acording to the Holy Islam, consultation is of underlying importance. Moreover, Quran has underlined it in its own various verses. The Prophet and Imam Ali have emphasized it and regarded it as a important issue as well as applied it in area of government. This paper has employed documentation in research. The findings indicate that consultation in Imam Khomeini’s political thought as well as practical conduct in statecraft has been of a special position. In this framework, the paper has sought to examine the importance and position of consultation in Imam Khomeini’s political thought and in doing so, outline such ideas as thinking freely, respect for different views, political participation, anti-absolutism, and so on, as implications for consultation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Consultation
  • Foundations in Quran and Sunnah
  • Imam Khomeini’s Political Thought

مراجع

  1. 1. قرآن کریم. ترجمه الهی قمشه‌ای، تهران، اسوه.

    2. نهج‌البلاغه (1379). ترجمه سید‌جعفر شهیدی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

    3. آشوری لنگرودی، حسن (1378). «امام خمینی (ره) و حفظ مصالح نظام»، حوزه، ش 4.

    4. ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1416هـ .ق). لسان العرب، ج 2، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی.

    5. ارسطا، محمدجواد (1378). «نگاهی به مبانی فقهی شورا»، فصلنامه علوم سیاسی، ش 4.

    6. استادی، رضا (1383). مدارک نهج‌البلاغه؛ مشورت در قرآن و حدیث، تهران، قدس.

    7. استیری، اکرم (1386). «وحدت ملی و انسجام اسلامی در سیره نظری و عملی امام خمینی (ره)». فصلنامه حضور، ش 63.

    8. افتخاری، اصغر (1379). انتظام ملی: جامعه‌شناسی نظم از دیدگاه امام خمینی (ره)، تهران، سازمان عقیدتی سیاسی نیروی انتظامی.

    9. ــــــــــ (1384). مصلحت و سیاست؛ رویکردی اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

    1. الحر‌العاملی، محمد (بی‌تا). وسائل الشیعه، ج 8. بیروت، داراحیاءالتراث‌العربی.
    2. جمشیدی، محمدحسین (1384). اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)، تهران، پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی.
    3. ــــــــــ (1379). «ویژگی‌های حکومت مطلوب از‌منظر امام خمینی (ره)»، پژوهشنامه متین، ش 9.
    4. جهان‌بزرگی، احمد (1381). اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
    5. حکیمی محمدرضا و دیگران (1383). الحیاة، ترجمه احمد آرام، ج 1، قم، انتشارات دلیل ما.
    6. خلیلی، محسن (1378). «بهره‌وری از اختیارات مطلقه ولی فقیه و سیره عملی امام خمینی (ره) در تغییرات فرادستوری قانون اساسی»، حوزه، ش 4.
    7. خمینی، روح‌الله (1375). ولایت فقیه، تهران، امیرکبیر.
    8. ــــــــــ (بی‌تا). البیع، ج 2، تهران، عروج.
    9. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد (1363). المفردات فی غریب القرآن (تفسیر لغوی و ادبی قرآن)، ترجمه سیدغلامرضا خسروی حسینی، ج 2، تهران، مرتضوی.
    10. ساعی، محمدحسین (1382). «سیری در کتاب تقریرات فلسفه امام خمینی (ره)»، فصلنامه حضور، ش 44.
    11. سامانی، سید‌محمود (1387). مشورت و مشاوران در سنت و سیره پیشوایان، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    12. سجادی، سید‌عبدالقیوم (1378). «دولت مطلوب در اندیشه‌های سیاسی امام خمینی (ره)»، مجموعه آثار 3، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
    13. سمرقندی، نصربن‌محمد (1380). تفسیر القرآن، ج 1، بی‌جا.
    14. سورآبادی، ابوبکر عتیق (1353). تفسیر سورآبادی، ج 1، بی‌جا، بنیاد فرهنگ ایران.
    15. طباطبایی، محمد‌حسین (بی‌تا). بررسی‌های اسلامی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
    16. ــــــــــ (بی‌تا). تفسیر المیزان، ترجمه سید‌محمد‌باقر موسوی همدانی، ج 4، 18 و 17، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
    17. طبرسی، علی فضل‌بن‌الحسن (1380). تفسیر مجمع‌البیان، ترجمه علی کرمی، ج 2، 9 و 13، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    18. طبری، محمدبن‌جریر (1380). تاریخ طبری، ج 1 و 2، تهران، سروش.
    19. طریحی، فخرالدین (1367). مجمع‌البحرین، ج 2، بی‌جا، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    20. عمید زنجانی، عباسعلی (1385). «امام (ره) هیچ‌وقت بدون مشورت کاری نکردند»، فرهنگ پایداری، ش 7.
    21. عمید، حسن ( 1384). فرهنگ عمید، تهران، امیرکبیر.
    22. غفاری هشجین، زاهد و قدسی علیزاده (1390). «جایگاه و ابعاد مشورت در سیره عملی امام خمینی (ره)». پژوهشنامه انقلاب اسلامی، ش 1.
    23. فخار طوسی، جواد (1378). «جایگاه مصلحت در اندیشه امام خمینی (ره)»، فصلنامه حضور، ش 30.
    24. فضل‌اله، سید‌محمدحسین (1378). «تأملاتی در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)». مجموعه آثار 5، ترجمه مجید مراوی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
    25. فوزی تویسرکانی، یحیی (1388). اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)، قم، دفتر نشر معارف.
    26. قرائتی، محسن (1383). تفسیر نور، ج 2 و 10، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
    27. قربانزاده، قربانعلی (1381). مبانی مصلحت در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)، تهران، پژوهشکده امام خمینی (ره).
    28. کتاب‌های مجله حوزه (1378). حکومت اسلامی در کوثر زلال اندیشه امام خمینی (ره)، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    29. مبلغی، احمد (1378). «نقش مشورت و مشارکت در فرایند تصمیم‌سازی با نگاهی تاریخی و تطبیقی»، مجموعه آثار 7، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
    30. مجلسی، محمد باقر (1403ق). بحارالانوار، ج 75 و 78 بی‌جا، مؤسسه التاریخ‌العربی.
    31. مروی، ابوالفضل (1386). «اصلاحات از دیدگاه امام خمینی (ره)». فصلنامه حضور، ش 63.
    32. مکارم شیرازی، ناصر (1375). تفسیر نمونه، ج 20، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    33. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. صحیفه امام، جلدهای 1، 2، 4، 5، 6، 7، 9، 12، 13، 14، 18، 19، 20، 21. تهران.

    نساجی زواره، اسماعیل (1387). «نوآوری و شکوفایی از‌منظر آموزه‌های دینی»، پاسدار اسلام، ش 319.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار