مفهوم جرائم تجاری و بایسته‌های سیاست تقنینی در قبال آنها در حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموخته دکترای حقوق خصوصی، دانشگاه اصفهان؛

چکیده

جرم‌انگاری رفتارهای بر‌هم‌زننده سلامت فرایند تجارت و تضییع‌کننده منافع اشخاص درگیر در آن همواره در نظام‌های حقوقی به‌عنوان یکی از راهکارهای کنترل تجارت مدنظر بوده است. با‌اینکه در حقوق ایران ضرورت توسل به راهکار مذکور مورد توجه قانونگذار قرار داشته، اما سیاست تقنینی منسجم و منطبق با استانداردهای نوین حقوق کیفری در این باره اتخاذ نشده است. کاستی مورد اشاره از ابتدا با شفاف نبودن مفهوم و مصادیق جرائم تجاری آشکار می‌شود به‌گونه‌ای که تفکیک جرائم مذکور از مفاهیمی همچون جرائم اقتصادی به‌عنوان چالشی قابل توجه جلوه می‌کند. تفاوت‌های جرم‌شناختی، کیفرشناختی و حقوقی این دو دسته از جرائم تا آنجاست که در گام نخست شفاف‌سازی مفهوم و مصادیق هر یک از آنها در قانون ضروری به نظر می‌رسد. متعاقب این امر سیاست تقنینی مرتبط با جرائم تجاری نیازمند توجه به اصول و قواعدی است که بی‌اعتنایی به آنها کارایی و اثرگذاری قوانین مصوب در این باره را به شدت کاهش می‌دهد. در نوشتار حاضر ضمن استقراء از قوانین متفرقه به این نتیجه رهنمون شدیم که جرائم تجاری از جهت مفهوم و مصداق به قرینه تقابل از جرائم اقتصادی قابل تفکیک بوده و ازاین‌رو تعریف و چارچوب آنها را با توسل به قرینه تقابل بیان کردیم. سپس مهمترین اصول بایسته سیاست تقنینی پیرامون جرائم تجاری همچون ضرورت و واقع‌گرایی در جرم‌انگاری، تدوین قانون یکپارچه به‌روزرسانی مستمر کیفرهای قانونی و بهره‌مندی از حقوق تنظیمی اقتصادی را تحلیل و پیشنهاد خود را مبنی‌بر ضرورت تدوین قانونی یکپارچه و دربردارنده تمامی مصادیق آنها را با لحاظ به‌روزرسانی عناوین کیفری ارائه کردیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Meaning of Commercial Crimes and the Requirement of Legislative Policy to Tackle Them in Iranian Law

نویسنده [English]

  • Mohsen Ghojavand
PhD in Private Law, University of Isfahan
چکیده [English]

The criminalization of disturbing conducts in trade processes and the rights of all related persons has always been seen as a one of the methods in which trade processes can be controlled. The Iranian legislator has taken this method into account but there is no criminal-legislative policy which has been enacted to ensure this method is followed.
The failure to do so is evident due the vagueness of the definitions of trade crimes, and it is to such an extent that distinguishing these definitions from other definitions, such as economic crimes, is an obvious challenge. It is necessary to provide a clear definition and transparency regarding the criminology, penology and the legal aspects of these two types of crimes: economic and commercial crimes. Then, the legislative policies made regarding these two types of crimes need to take certain principles and requirements into account, if this is not done, the efficiency and productivity of the laws passed will greatly decrease. Thus, by employing inductive reasoning, this study found that the definitions of commercial crimes can be separated from economic crimes and so a definition and framework was clarified. Then, the most important principles of legislative policy regarding  commercial crimes was analyzed, such as realism in criminalization, codification of integrated acts, bringing legal punishments up to date and using legal economic regulations. Finally, it was concluded that any legislation passed regarding commercial crimes should be done with the mentioned principles in mind.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Legal Regulation
  • Legislative Clarification
  • Integration in Legislation
  • Realism in Criminalization
  • Provision Updates

مراجع

  1. ابراهیمی، شهرام و مجید صادق‌نژاد نایینی (1392). «تحلیل جرم‌شناختی جرائم اقتصادی»، مجله پژوهش حقوق کیفری، دوره2، ش5.
  2. اسکینی، ربیعا (1387). حقوق تجارت، شرکت‌های تجاری، جلد دوم، چاپ دهم، تهران، انتشارات سمت.
  3. --- (1392). حقوق تجارت، کلیات، معاملات تجاری، تجار و سازماندهی فعالیت تجاری، چاپ هفدهم، تهران، انتشارات سمت.
  4. بهرامی، بهرام (1390). بایسته‌های تفسیر قوانین و قراردادها، چاپ سوم، تهران، انتشارات نگاه بینه.
  5. بهره‌مند، حمید (1397). «جرم اقتصادی در حقوق ایران، از تعریف تا پاسخ‌ها»، مجموعه مقالات برگزیده همایش ملی سیاست جنایی ایران در زمینه جرائم اقتصادی، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
  6. پاسبان، محمد‌رضا (1391). حقوق شرکت‌های تجاری، چاپ هفتم، تهران، انتشارات سمت.
  7. پاکباز، سیامک (1394). سوء‌استفاده از وضعیت اقتصادی مسلط در حقوق رقابت، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
  8. جعفری، امین (1393). حقوق کیفری کسب‌و‌کار، چاپ اول، تهران، شهر دانش.
  9. حلبی، علی‌اصغر (1377). خواندنی‌های ادب پارسی، چاپ اول، تهران، انتشارات اساطیر.
  10. خالقی، علی (1394). نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری، چاپ چهارم، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی.
  11. 11 دمرچیلی، محمد، علی حاتمی و محسن قرایی (1389). حقوق تجارت در نظم حقوقی کنونی، چاپ دوازدهم، تهران، انتشارات دادستان.
  12. دهقان دهنوی، محمد‌علی و نوروز کهزادی (1394). مبانی علم اقتصاد، چاپ اول، تهران، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری.
  13. رحمانی، عطا‌الله (1393). حقوق ورشکستگی، چاپ اول، تهران، انتشارات جاودانه.
  14. رستمی، هادی (1397). «ماهیت و آثار جرائم اقتصادی در قوانین کیفری ایران»، مجموعه مقالات برگزیده همایش ملی سیاست جنایی ایران در زمینه جرائم اقتصادی، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
  15. رهبری، ابراهیم (1392). حقوق اسرار تجاری، چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت.
  16. زاکانی، نظام‌الدین عبید (1387). رساله دلگشا، چاپ دوم، تهران، انتشارات اساطیر.
  17. زرگر، علی (1397). «بررسی جرائم بورسی و اوراق بهادار در قانون جزایی کشور»، فصلنامه الکترونیکی پژوهش‌های حقوقی قانون‌یار، ش 1.
  18. ستوده تهرانی، حسن (1394). حقوق تجارت، جلد اول، چاپ 35، تهران، نشر دادگستر.
  19. شمس ناتری، محمد‌ابراهیم و همکاران (1392)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، جلد اول، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
  20. شیروی، عبدالحسین (1387). حقوق تطبیقی، چاپ ششم، تهران، انتشارات سمت.
  21. صفاری، علی (1390). کیفرشناسی، چاپ شانزدهم، تهران، انتشارات جنگل.
  22. عالی‌پور، حسن (1390). حقوق کیفری فناوری اطلاعات، چاپ اول، تهران، انتشارات خرسندی.
  23. قجاوند، محسن و شیرزاد، امید (1399). «تحلیل کاربردی عناصر متشکله بزه معامله به قصد فرار از دین در قانون و رویه قضایی ایران»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، ش 30.
  24. قورچی‌بیگی، مجید (1397). «پاسخ‌دهی به جرائم اقتصادی، از راهبردهای کیفری تا حقوق تنظیمی اقتصادی»، مجموعه مقالات برگزیده همایش ملی سیاست جنایی ایران در زمینه جرائم اقتصادی، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
  25. کاویانی، کورش (1393). حقوق اسناد تجاری، چاپ ششم، تهران، نشر میزان.
  26. لازرژ، کریستین (1390). درآمدی بر سیاست جنایی، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
  27. میر‌محمد صادقی، حسین (1387). حقوق کیفری اختصاصی، جرائم علیه اموال و مالکیت، چاپ 22، تهران، نشر میزان.
  28. موذن‌زادگان، حسنعلی (1396). «انتشار حکم محکومان اقتصادی»، دانشنامه علوم جنایی، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
  29. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین و حمید هاشم‌بیگی (1397). دانشنامه جرم‌شناسی، چاپ پنجم، تهران، گنج دانش.
  30. Croall, Hazel (2013). "Combating Financial Crime: Regulatory Versus Crime Control Approaches", Journal of Financial Crime, Vol. 11, NO. 1.
  31. Garner, Bryan A. (2011). Black Law Dictionary, 4th edition, Thomson Reuters Business.
  32. Gunningham, Neil (2016). Regulation: From Traditional to Cooperative, Oxford Handbook of White Collar Crime, 5th edition, Oxford University Press.
  33. Heeks, Matthew (2018). "The Economic and Social Costs of Crime", Home Office Reports,Vol. 12، NO. 2.
  34. Sikman, Mile (2013). Corporate Crime: New Approaches and Future Challenges, First edition, Northeastern University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار