بررسی راهبرد چندجانبه‌گرایی تجارت خارجی در ایران: مطالعه عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری شانگهای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مطالعات روسیه، دانشکده مطالعات جهان، دانشگاه تهران

2 استادیار گروه مطالعات روسیه، دانشکده مطالعات جهان، دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)

چکیده

امروزه الزام اجرای راهبرد چند‌جانبه‌گرایی و منطقه‌گرایی در بخش تجارت خارجی جزء اولویت‌های سیاست‌های اقتصادی کشورهای مختلف جهان است. ایران نیز با توجه به شرایط تحریم‌های اقتصادی از‌سوی اردوگاه غرب نیازمند برداشتن گام به سوی هم‌افزایی با سایر اقتصادهای جهان و استفاده بهینه از مزیت‌های تولیدات دیگر کشورهاست. هدف این مقاله بررسی مقایسه‌ای دقیق‌تر در حوزه راهبرد چندجانبه‌گرایی ایران در بخش تجارت خارجی با تمرکز بر اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری شانگهای است. ازاین‌رو برای انجام این پژوهش، از روش تحلیلی - توصیفی و روش تحلیل سلسله‌مراتبی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد توسعه همکاری و تلاش برای پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای ایران می‌بایست از ارجحیت بیشتری نسبت به سازمان همکاری شانگهای برخوردار باشد. در این راستا توجه به عوامل سیاسی و اقتصادی بیش از سایر عوامل باید مورد توجه خط‌مشی‌گذاران و مدیران کشور قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Iran's Multilateral Foreign Trade Strategy: Iran's Membership in the Eurasian Economic Union and the Shanghai Cooperation Organization

نویسندگان [English]

  • Parisa Sabri 1
  • Ehsan Rasoulinejad 2
1
2
چکیده [English]

Today, the need to implement multilateralism and regionalism in foreign trade is one of the priorities of the economic policies of different countries of the world. Given the economic sanctions imposed by the United States, Iran also needs to take steps towards obtaining synergy with other world economies and make better use of the manufacturing opportunities found in other countries. The purpose of this article is to provide a more detailed comparative study of Iran's multilateral foreign trade strategy with a focus on the Eurasian Economic Union and the Shanghai Cooperation Organization. The research method used in this article was the analytical-descriptive method and the Hierarchical Analysis (AHP) technique was employed. The results of this study show that, the expansion of cooperation with the Eurasian Economic Union and joining them is more beneficial for Iran than doing the same with the Shanghai Cooperation Organization. In order to obtain the best deals for Iran, Iranian policy makers and managers must make sure to take all political and economic factors into consideration.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Multilateralism
  • Strategy
  • Regionalism
  • Eurasian Economic Union
  • Shanghai Cooperation Organization
  • Foreign Trade
1. امیدی، علی (1385). «تأثیر ژئوپیلتیک در رخوت همگرایی اکو و بالندگی آ سه آن»، ژئوپلتیک، سال 2، ش 1.
2. برزگر، کیهان (1388). «منطقه‌گرایی در سیاست خارجی ایران»‌، مطالعات اوراسیای مرکزی، 2(5).
3. بزرگی، وحید و میرعبدالله حسینی (1389). «سازمان همکاری شانگهای: تحولات گذشته و چشم‌انداز آینده»، مطالعات اوراسیای مرکزی، 3(7).
4. پوراحمدی، حسین (1387). «اقتصاد سیاسی هژمونی چندجانبه‌گرا: سنتز مفهوم هژمونی در پارادایم‌های لیبرالیستی و گرامیشین»، پژوهشنامه علوم سیاسی، 3(2).
5. حاجی‌یوسفی، امیر‌محمد و مرضیه‌سادات الوند (1387). «ایران و سازمان همکاری شانگهای: هژمونی و ضدهژمونی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، 3‌(2).
6. جبل‌عاملی، فرخنده و احسان رسولی‌نژاد‌ (1390). به‌کارگیری مدل تلفیق تحلیل پوششی داده‌ها و برنامه‌ریزی سلسله‌مراتبی (DEA-AHP) در رتبه‌بندی شعب بانکی: مطالعه موردی بانک صادرات در شهر تهران»، پژوهشنامه اقتصادی، 11‌(3).
7. دلبری، سیدعلی و سیدعلیرضا داودی (1391). «کاربرد تکنیک فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی در رتبه‌بندی شاخص‌های ارزیابی جاذبه‌های توریستی»، مجله تحقیق در عملیات و کاربردهای آن، 9‌(2).
8. دهشیری، محمدرضا و محسن رضایی جعفری (1393). «نومنطقه‌گرایی در سیاست خارجی ایران»، فصلنامه سیاست جهانی‌، (2)3.
9. دهقانی فیروزآبادی‌، جلال (1388). «تحول نظریه‌های منطقه‌گرایی»، مطالعات اوراسیای مرکزی، (7)3.
10 رسولی‌نژاد، احسان (1386). «عوامل مؤثر بر به‌کارگیری پول الکترونیکی: مطالعات موردی بانک صادرات»، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، 11-10.
11. سلیمان‌پور، هادی و مرتضی دامن‌پاک جامی (1388). «نقش چند‌جانبه‌گرایی و ترتیب‌های تجاری منطقه‌ای در پیشبرد دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران»‌، مطالعات اوراسیای مرکزی، 2(3).
12. شفیعی، نوذر (1385). «سازمان همکاری شانگهای و نسل سوم منطقه‌گرایی در آسیا»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، (53)15.
13. فاطمی‌نژاد، سید‌احمد و محمدرضا هاشمی (1395). «منطقه‌گرایی ایران و آسیای مرکزی در پرتو جهانی شدن: طرحی برای جامعه بین‌الملل منطقه‌ای»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی‌، (21)6‌.
14. قدسی‌پور، سید‌حسن (1388). فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران.
15. کمالی اردکانی، مسعود (1387). «فرصت‌ها و چالش‌های تعامل منطقه‌گرایی و چندجانبه‌گرایی»، بررسی‌های بازرگانی، 6 (32).
16. کوشکی‌، محمدصادق و سیدمحمود حسینی (1396). «فرصت‌ها و چالش‌های عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای‌»، فصلنامه سیاست، 47(3).
17. کولایی‌، الهه و بهاره سازمند (1390). «زمینه‌های درون‌نظری و برون‌نظری تحول در نظریه‌های منطقه گرایی»، دو‌فصلنامه پژوهش سیاست نظری‌، سال 9.
18. گودرزی، مهناز (1393). «جهانی شدن و منطقه‌گرایی‌: تعامل یا تقابل (‌مطالعه موردی سازمان همکاری شانگهای)»، مطالعات اوراسیای مرکزی، (7)2.
19. محمودی‌کیا، محمد (1397). «منطق و جهان نگرش سیاست خارجی دولت روحانی»‌، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی دانشگاه آزاد اسلامی، 178.
20. مصلی‌نژاد، عباس (1393). «چندجانبه‌گرایی نامتوازن در سیاستگذاری تحریم اقتصادی ایران»، فصلنامه سیاست، (3)45.
21. موسوی‌، سیدمحمد‌علی (1388). «جهانی شدن و منطقه‌گرایی‌: انفکاک یا همگرایی؟»‌، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، (3)1.
22. میرفخرایی‌، سیدحسن (1394)‌. «اتحادیه اقتصادی اوراسیا و الزامات ژئواکونومیک آن برای ایران»‌، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال 8، ش 32.
23. هرتسیگ‌، ادموند‌ (1383‌). «منطقه‌گرایی‌، ایران و آسیای مرکزی»‌، ترجمه محمدعلی قاسمی‌، فصلنامه مطالعات راهبردی، (3)7.
24. Aggarwal, Vinod K. and Edward A. Fogarty (2006). "Between Regionalism and Globalization: European Union Interregional Trade Strategies", http://www.princeton.edu/~smeunier/Between, (Accessed on 2019/08/23).
25. Collins, B. (2010). Does Regionalism Challenge Globalization or Build Upon It? E-International Relations Studies, URL, http://www.e- ir.info (Accessed on 2019/08/23).
26. Dastanka A (2017). The Impact of Multilateralism on the Activities of International Organizations: the Theoretical Foundations and Practical Dimension, Minsk,RIVSH, 54-60, In Russian language.
27. Jacks, D.S., Ch. Meissner and D. Novy (2010). "Trade Costs in the First Wave of Globalization", History, 47(2).
28. Jilberto, A.E., and A. Mommen (1998). Regionalization and Globalization in the Modern World Economy: Perspectives on the Third World and Transitional Economies, London, Routledge.
29. Malganova, I. and H. Zagladina (2015). "Regional Socio-economic Development on the Basis of Scenario Forecasting Method", Procedia Economics and Finance, 24.
30. Mansfield E. and E. Solingen (2010). "Regionalism", Annual Review of Political Science,13.
Mittelman, J.H. (1996). "Rethinking the New Regionalism in the Context of Globalization", Global Governance, 2(2).
31. Mohaghegh, A. (2016). "Move Toward Economic Globalization with a Scientist", Procedia Economics and Finance, 36.
32. Murray, W.E. (2001). "The Second Wave of Globalisation and Agrarian Change in the Pacific Islands", Journal of Rural Studies,17(2).
33. Panasyuk, M.V. (2018). "Economic Regionalization and Choice of Strategic Development Directions of Municipalities of the Republic of Tatarstan", Earth and Environmental Science, 107, doi:10.1088/1755-1315/107/1/012134.
34. Rocroft, R.W. (2003). "Technology-based Globalization Indicators: the Centrality of Innovation Network Data", Technology in Society. 25(3).
35. Shakoori, Ali (2016). "Regionalism Versus Centralism: An Analysis of Failure of Regional Planning in Iran", Journal of Social and Economic Development, 18.
36. TACC (2018). ЕАЭС и Иран подписали временное соглашение о зоне свободной торговли. URL: https://tass.ru/ekonomika/5207751(08.02.2019).
37. Tsyrenov, Ochir (2012). Regionalization and Regionalism: Definition and Classification, Vestnik Zabgu, 9(88), (In Russian language).
38. Valodin, V. M, U.А Kaftulina and U.E Rusakova (2015). "Euroasian Economic Union’s Perspectives and Functions and Possibilities of its Expansion", Social Sciences Economy,1(33) (In Russian language).
39. Yourtaev V.I. (2009). Iran: Perspective Scenarios of Regional Integration, Vestnik RUDN, 3 (In Russian language).
40. Zarif, M.J (2014). "What Iran Really Wants: Iranian Foreign Policy in the Rouhani Era", Foreign Affairs, 93(3).