نماینده‌گرایی، نظام نمایندگی پویا و ظرفیت‌های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده حقوق، دانشگاه قم

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم

چکیده

امروزه حکمرانی مبتنی‌بر نمایندگی نه یک جایگزین معیوب و ناگزیر برای دمکراسی مستقیم، بلکه خود شیوه‌ای ذاتاً مطلوب برای مردم‌سالاری به‌شمار می‌رود. با این وجود هنگامی می‌توان نمایندگی را در هر نظام سیاسی‌ ـ‌ حقوقی مفهومی راستین تلقی کرد که آیین‌ها و شیوه‌های اعمال قدرت سیاسی در آن نظام، به‌طور مستمر پویش و دینامیسم برآمده از قدرت مؤسس را به رسمیت شناخته و از آن تبعیت کند.
ازاین‌رو پژوهش حاضر تلاش می‌کند از یک‌سو با رویکردی هنجاری ماهیت نظام نمایندگی راستین را ذیل عنوان «نمایندگی پویا» بررسی کند و ازسوی‌دیگر، با شیوه توصیفی‌ ـ‌ تحلیلی ظرفیت‌های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را در تأمین شرایط نظام مطلوب نمایندگی مورد ارزیابی قرار دهد.
به‌این‌ترتیب نتایج نشان می‌دهد تحقق نظام نمایندگی پویا علاوه بر مؤلفه‌های حقوقی، مستلزم تحقق زمینه‌های اجتماعی است و قانون اساسی با پیش‌بینی بخش عمده‌ای از مقدمات نظام نمایندگی پویا در قالب حقوق و آزادی‌های بنیادین، ظرفیت پذیرش و تولید چنین نظامی را دارد اما خلأ اصلی در حوزه‌هایی است که باید در خارج از ساختار حقوقی اتفاق افتد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Representativeness, Dynamic Representative System and Constitutional Capacities of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Alireza Dabirnia 1
  • adel sheibani 2
1 Assistant Professor, Faculty of Law, Qom University
2 PhD Student in Public Law, Faculty of Law, Qom University
چکیده [English]

Today, representative government considers not only a defective and inevitable alternative to direct democracy, but also an intrinsically desirable way for it. However, when representation can be only considered as a real concept of the political-legal system that all legislative rules and procedures of exercising political power are continuously scanned as well as dynamism which has been arose from the constituent's power is recognized and also followed. The research attempts to discuss the nature of true representation under "dynamic representative system" based on the normative approach as well as constitutional capacities for providing desirable conditions of representativeness are assessed through using analytical-descriptive method. Findings of the research show that the realization of a dynamic representative system requires to realize social contexts besides legal components. Also, the Iranian Constitution has capacity for such system implementation and maintenance within the framework of fundamental rights and freedoms through predicting major part of the dynamic representative system preparations. But the main gap involve those areas which will be inconsistent with the constitutional process.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Representativeness
  • Dynamic Representation
  • Constituent Power
  • Fundamental Rights and Freedoms
  • Constitution of the Islamic Republic of Iran

مراجع

منابع و مآخذ
1. بیکس، برایان (1389). فرهنگ نظریه حقوقی، ترجمه محمد راسخ، چاپ سوم، تهران، نشر نی.
2. خمینی، روح‌الله. صحیفه نور، جلد هشتم، به نشانی:     http://farsi.rouhollah.ir/library/sahifeh?volume=8&page=173
3. دبیرنیا، علیرضا (1395). قدرت مؤسس کاوشی در مبانی حقوق اساسی مدرن، چاپ دوم، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
4. دوگی، لئون (1393). دروس حقوق عمومی، ترجمه محمدرضا ویژه، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
5. رابرت، دال (1378). درباره دمکراسی، ترجمه حسن فشارکی، تهران، نشر شیرازه.
6. راسخ، محمد (1390). نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی، چاپ دوم، تهران، انتشارات دراک.
7. رحمت‌الهی، حسین (1388). تحول قدرت، تهران، نشر میزان.
8. ریتزر، جورج (1381). نظریه جامعه‎شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ دهم، تهران، انتشارات علمی.
9. صانعی، پرویز (1381). حقوق و اجتماع، تهران، انتشارات طرح نو.
10. طباطبائی، سیدجواد (1385). حکومت قانون، چاپ اول، تهران، نشر ستوده.
11. عالم، عبدالرحمن (1390). بنیادهای علم سیاست، چاپ بیست‎و‎دوم، تهران‎، نشر نی.
12. قاضی شریعت‎پناهی، سید‌ابوالفضل (1383). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، چاپ دوازدهم، تهران، نشر میزان.
13. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
14. لاگلین، مارتین (1393). مبانی حقوق عمومی، ترجمه محمد راسخ، چاپ چهارم، تهران، نشر نی.
15. ــــــ (1395). مبانی حقوق عمومی در غرب، ترجمه محمد مقتدر، تهران، انتشارات مجد.
16. نجف‌زاده، مهدی (1393). «از هم‎زمانی ظهور حوزه عمومی در ایران و غرب تا موانع اجتماعی‌ ـ ‌‌سیاسی گسترش آن در ایران»، مجله جامعه‎شناسی ایران، دوره 15، ش 1.
17. وینسنت، اندرو (1396). نظریه‌های دولت، ترجمه حسین بشیریه، چاپ دوازدهم، تهران، نشر نی.
18. ویژه، محمدرضا (1395). کلیات حقوق اساسی، تهران، چاپ سوم، تهران، انتشارات سمت.
19. هابرماس، یورگن (1385). «حوزه عمومی»، ترجمه جواد کارگزاری، مجله حقوق عمومی، ش 2.
20. هابز، توماس (1389). لویاتان، ترجمه حسین بشیریه، چاپ ششم، تهران، نشر نی.
21. هاشمی، سیدمحمد (1390). حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
22. یزدی، محمد (1368). شرح و تفسیر قانون اساسی، چاپ اول، تهران، انتشارات نور.
 
23. A. Primus, Richard (1999). American Language of Rights, Cambridge, Cambridge University Press.
24. Ackerman, Bruce (1991). We The People, London, Cambridge, Massachusetts, Vol. 1, Foundations.
25. Brich, A. H. (1971). Representation (Key Concepts in Political Science), London, MacMillan Press LTD.
26. Campbell Black, H .(1891). Black Law Dictionary, 10th Edition, Oxford Press.
27. Castiglione, Dario  and Mark E. Warren (2006). Rethinking Democratic Representation, Vancouver, Centre for the Study of Democratic Institutions University of British Columbia.
28. Dworkin, R. (2002). Sovereign Virtu: The Theory and Practice of Equality, Harvard University Press.
29. Habermas, J. (1996). Between Facts and Norms, Cambridge, Mass Press.
30. Hannum, H. (1990). Autonomy, Sovereignty and Self-determination: The Accommodation of Conflicting Rights, University of Pennsylvania Press.
31. Harries, J. (2012). Imperial Rome AD 284 to 363: The New Empire, Edinburgh, Edinburgh University Press.
32. Iryie, Akira, Petra Goedde and William I. Hitccock (2012). The Human Rights Revolution an International History, New York, Oxford University Press.
33. Laughlin, Martin and Neil Walker (2007). The Paradox of Constitutionalism: Constituent Power and Constitutional Form, London, Oxford University Press.
34. Loghlin, Martin (2013). "The Concept of Constituent Power", Critical Analysis of Law Workshop, University of Toronto, Available at: https://www.law.utoronto.ca/utfl_file/count/users/mdubber/CAL/12-13/Loughlin-Paper-Constituent%20Power.pdf.
35. Martin, T. (2012). From the Founding of Rome to the Republic. In Ancient Rome: From Romulus to Justinian, Yale University Press.
36. Pitkin, Hanna (1972). The Concept of Representation, Berkeley, University of California Press.
37. Rights, Human and Constitution Making (2018). United Nations, Human Rights Office of the High Commissioner, New York and Geneva Available at: https://www.ohchr.org/Documents/Publications/ConstitutionMaking_EN.pdf
38. Urbinati, Nadia (2006). Representative Democracy Principles and Genealogy, Chicago, The University of Chicago Press.
39. Waldham, J., H. Mountfield, C. Gallanghew and E. Prochaka (1998). Blackstone's Guide to the Human Rights act 1998, Oxford, University Press, Fifth Edition.
40. Wiener, A. (2008). The Invisible Constitution of Politics: Contested Norms and Internal Encounters, Cambridge University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار