مطالعات رابطه بین دین‌داری و مشارکت سیاسی شهروندان در ایران در دهه 1394-1384

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان

2 کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان

3 دانشجوی دکتری بررسی مسائل اجتماعی ایران، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان

چکیده

در دهه‌های اخیر تحقیقات گوناگونی در مورد رابطه بین دین‌داری و مشارکت سیاسی شهروندان انجام گرفتهاست ازاین‌رو پژوهش حاضر با روش فرا‌تحلیل درصدد تحلیل نتایج مطالعات در این خصوص است.
به‌منظور انجام فرا‌تحلیل حاضر، ۱۲ پژوهش مرتبط انتخاب شدند که در سال‌های ۱۳94-۱۳84با هدف ارزیابی ارتباط میان دین و مشارکت سیاسی انجام و در فصلنامه‌های معتبر کشور به چاپ رسیده‌اند. این پژوهش‌ها به روش پیمایشی در جوامع آماری متفاوت و برحسب سنجه‌های پایا به انجام رسیده‌اند. در گام نخست ارزیابی پژوهش‌های منتخب، مفروضات همگنی و خطای انتشار، بررسی شد که یافته‌ها حاکی از ناهمگنی اندازه اثر و عدم سوگیری انتشار مطالعات است. در مرحله دوم، ضریب اندازه اثر و نقش تعدیل‌کنندگی متغیر جنسیت مورد بررسی قرار گرفت.
یافته‌ها نشان دادند اندازه اثر یا ضریب تأثیر دین‌داری بر مشارکت سیاسی معادل 33/0 است که برحسب نظام تفسیری کوهن، این میزان تأثیر در حد متوسط ارزیابی می‌شود. همچنین با در نظر گرفتن جنسیت به‌عنوان متغیر تعدیل‌کننده، این ضریب برای زنان 28/0 و مردان 43/0 ارزیابی شد.
نتایج پژوهش نشان داد مؤلفه‌ دین‌داری بر میزان مشارکت سیاسی اثرگذار است؛ این میزان در بین گروه مردان تا حدودی بیشتر از زنان است. پایبندی بیشتر مردان به باورها و اعتقاد‌های دینی زمینه را برای مشارکت سیاسی بیشتر فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Meta-Analysis Studies on the Relationship between Religion and Political Participation of Citizens in Iran

نویسندگان [English]

  • mohsen niazi 1
  • zahra hassanzadeh 2
  • fateme torenjipoor 2
  • ayoob sakhaei 3
1 Professor of Social Sciences Department of Kashan University
2 M.A in Cultural Studies, Faculty of Humanities, Kashan University
3 PhD Student in Social Studies of Iran, Faculty of Humanities, Kashan University
چکیده [English]

In recent decades, various researches have been conducted on the relationship between the religion and political participation of Iranian citizens. In this regard, the present study aims to use the meta-analysis method to analyze the results of studies on the relationship between the religion and political participation.
In order to carry out the present analysis, 12 related studies were conducted during 2005-2015 which aims to evaluate the relationship between religion and political participation as well as published in prestigious quarterly journals. Selected research has been carried out through survey method in different statistical societies and in terms of stable measurements. In the first step, the evaluation of selected studies, assumptions of homogeneity as well as dissemination errors were examined. They showed heterogeneous size effects which did not bias the published studies. In the second step, the coefficient of size effects as well as the role of gender variable adjustment were evaluated.
The results showed that the effect size or the coefficient of the influence of religiosity on political participation is estimated 0.33 which is assessed as moderate in terms of the Cohen's interpretative system. Also, considering gender as a moderating variable, this coefficient were evaluated for women (0.34) and for men (0.32) respectively.
According to the results, the component of religiosity has an impact on the level of political participation, although this proportion for women is somewhat higher than men. In fact, the greater commitment of women to religious beliefs provides grounds for greater political participation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religion
  • Political Participation
  • Gender
  • Meta-Analysis

مراجع

  1. منابعو مآخذ

    1. قرآن کریم
    2. نهج‌البلاغه
    3. آرون، ریمون (1364). مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمه باقر پرهام، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
    4. اطهری، حسین و ابوالقاسم شهریاری (۱۳۹۳). «بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی زنان (مطالعه موردی زنان شهر بوشهر)»، زن در توسعه و سیاست، ش 2.
    5. امام‌جمعه‌زاده، سیدجواد، محمودرضا رهبر قاضی، امید عیسی‌نژاد و زهره مرندی (1392). «بررسی رابطه میان احساس محرومیت نسبی و مشارکت سیاسی در میان دانشجویان دانشگاه اصفهان»، دو فصلنامه دانش سیاسی، سال هشتم، ش ۱.
    6. امام‌جمعه‌زاده، سیدجواد، محمودرضا رهبر قاضی، کمال برزگر قاضی و زهرا صادقی نقدعلی (1391). «رابطه میان دین‌داری و رفتار انتخاباتی»، قدرت نرم، سال سوم، ش 8.
    7. بحری‌پور، عباس و محسن نیازی (۱۳۹۳). «دین‌داری و گرایش به کج‌روی فرهنگی، مطالعه موردی: جوانان شهرستان کاشان»، فصلنامه امنیت‌پژوهی، ش ۴۷.
    8. بیتس، دانیل (۱۳۷۵). پلاک فرد، انسان‌شناسی فرهنگی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی.
    9. پورجبلی، ربابه و هوشنگ نجفی (۱۳۹۱). «بررسی میزان مشارکت اجتماعی و سیاسی شهروندان شهر تبریز و عوامل مؤثر بر آن»، مطالعات علوم اجتماعی ایران، ش 41.
    10. تنهایی، ابوالحسن (۱۳۷۵). جامعه‌شناسی در ادیان، چاپ اول، یزد، بهاباد.
    11. جعفری‌نژاد، مسعود، صمد کلانتری و مژگان نورمحمدیان (۱۳۸۸). «بررسی میزان مشارکت سیاسی زنان شاغل در آموزش ‌و پرورش ناحیه یک شهرکرد»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیستم، ش 1.
    12. جعفری‌نیا، غلامرضا (۱۳۹۱). «بررسی عوامل اقتصادی ـ اجتماعی مؤثر بر میزان مشارکت سیاسی شهروندان شهر خورموج»، پژوهشنامه علوم سیاسی، ش 2.
    13. جمشیدی، محمدحسین (1392). «راهبردهایی برای گسترش مشارکت سیاسی»، به نشانی: borhan.ir
    14. جوج، مرتضی و مجید گله‌دار (1391). «عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی (مطالعه موردی شهروندان شهر تهران)»،مطالعات انتخابات، ش 2.
    15. خدایاری فرد، محمد (1385). «آماده‌سازی و هنجاریابی مقیاس سنجش دین‌داری دانشجویان»، طرح پژوهشی، دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران.
    16. دلاور، علی (۱۳۸۴). روش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، تهران، انتشارات ویرایش.
    17. راش، مایکل (1377). جامعه و سیاست، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، سمت.
    18. ربانی خوراسگانی، رسول و فتحیان صفایی‌نژاد (1384). «فاصله نسلی با تأکید بر وضعیت دین‌داری و ارزش‌های اجتماعی؛ مطالعه موردی شهر دهدشت در سال 1382»، مجله علوم انسانی دانشگاه اصفهان، ش 2.
    19. ربانی، علی و محمد گنجی (1387). «تحلیلی بر رابطه دین‌داری و سرمایه اجتماعی در دانشجویان دانشگاه اصفهان»، علوم اجتماعی، ش 41.
    20. رضایی، حسین (۱۳۹۲). «نظریه‌های مشارکت سیاسی با رویکرد انتخابات»، فصلنامه مطالعات انتخابات، ش ۵ و۶.
    21. سوادکوهی، علی‌اصغر و رضا علی نوروزی (۱۳۸۴). «بررسی عوامل مؤثر بر تربیت و مشارکت سیاسی دانش‌آموزان شهر اصفهان»، علوم انسانی، ش 57.
    22. شجاعی زند، علی‌رضا (1393). «نقد و ارزیابی "گویه‌های به‌کار رفته" در پیمایش‌های دین‌داری در ایران»، راهبرد فرهنگ، ش 26.
    23. صدیقی، بهرنگ، لینا ملکمیان و مهدی اجاقی ازبری (۱۳۹۰). «بررسی تأثیر اعتماد سیاسی بر مشارکت سیاسی (مورد دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن»، فصلنامه‌ پژوهش اجتماعی، سال چهارم، ش 11.
    24. طباطبائی، سیدمحمدحسین (1370). فرازهایی از اسلام، جمع‌آوری و تنظیم سیدمهدی آیت‌اللهی، قم، جهان‌آرا.
    25. طیبی‌نیا، موسی و اسدالله نقدی (1391). «بررسی مشارکت سیاسی دانش‌آموزان و عوامل مرتبط با آن»، مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، ش 7.
    26. علیزاده، سکینه (۱۳۷۷). «درآمدی بر مطالعات مردم‌شناسی دین»، نمایه در پژوهش، ش۵ و ۶.
    27. عمید، حسن (۱۳۶۹). فرهنگ عمید، تهران، نشر امیرکبیر.
    28. غفاری هشجین، زاهد، عبدالرضا بیگی‌نیا و اکرم تصمیم قطعی (۱۳۸۹). «عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی دانشجویان علوم سیاسی و فنی دانشگاه تهران»، دانش سیاسی، ش ۲.
    29. غفاری، غلامرضا و محسن نیازی (1386). جامعه‌شناسی مشارکت، تهران، نشر نزدیک.
    30. غلامرضایی، علی‌اصغر (1389). «مبانی مصرف‌گرایی در دنیای جدید و اصول مصرف در اسلام با تأکید بر رسانه ملی»، پژوهش‌های ارتباطی، ش 1 (پیاپی 61).
    31. فولادی، محمد (1387). «مشارکت سیاسی در نظام مبتنی‌بر ولایت مطلقه فقیه، ش 27، به نشانی: .marifat.nashriyat.ir
    32. فیروزجائیان، علی‌اصغر و جهانگیر جهانگیری (۱۳۸۷). «تحلیل جامعه‌شناختی مشارکت سیاسی دانشجویان، نمونه مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه تهران»، مجله علوم اجتماعی، ش 1.
    33. کشاورز، زهرا سادات، علی ربانی خوراسگانی و بهجت یزد خواستی (۱۳۹۲). «بررسی نقش رسانه‌های ملی بر رفتار انتخاباتی جوانان 29-18 ساله شهر اصفهان (مورد مطالعه: شبکه استانی اصفهان)»، فصلنامه مطالعات انتخابات، ش ۵ و ۶.
    34. گنجی، قربانعلی، حسن سرایلو و یداله طالبی (۱۳۹۱). «بررسی رابطه میان دین‌داری و مشارکت سیاسی، مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مشهد»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال پنجم، ش ۱۷.
    35. مسعود‌نیا، حسین، نجات محمدی‌فر، گلمراد مرادی و عاطفه فروغی (۱۳۹۱). «بررسی عوامل اجتماعی ـ روان‌شناختی مؤثر بر مشارکت سیاسی استادان دانشگاه مورد مطالعه: دانشگاه اصفهان»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست‌و‌سوم، ش ۴۸.
    36. مطهری، مرتضی (1378). آزادی معنوی، تهران، انتشارات صدرا.
    37. ــــــ (۱۳۷۹). انسان و ایمان، تهران، چاپ هجدهم، انتشارات صدرا.
    38. نیک‌پور قنواتی، لیلا، مهدی معینی و حبیب احمدی (۱۳۹۱). «بررسی عوامل اجتماعی ـ اقتصادی مرتبط با مشارکت سیاسی»،فصلنامه جامعه‌شناسی زنان، سال سوم، ش 1.
    39. هاشمی، احمد (۱۳۹۴). «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت سیاسی زنان، مطالعه موردی: زنان ۱۸ تا ۳۹ سال شهر لامرد»، فصلنامه زن و جامعه، سال ششم، ش 1.
    40. هاشمی، سیدضیاء، مجید فولادیان و زینب فاطمی امین (۱۳۸۸). «بررسی عوامل اجتماعی و روانی مؤثر بر مشارکت سیاسی مردم شهر تهران»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پنجم، ش 1.
      1. Baum, H. (2001). "Citizen Participation", International Encyclopedia of the Socialand Behavioral Sciencespp.
      2. Buck Land, Jerry (1998). From Relief and Development to Assisted Self Reliance: Nongover Mental Oeganizatian in Bangladesh, Jerry, Buck LardVwinn ipej. ca.
      3. Dahi, Robert A. (1982). Polyarshy; PartiCipation and Opposition, London, University Press.
      4. Durkheim, E. (1915). The Elementary forms of the Religious Life, Londan, Allen and Unwin.
      5. Glock, Chares and Rodney Stark (1965). Religion and Society in Tension, Chicago, Rand Macnally Company.
      6. Goulet, Denis (1995). Development Ethice a Guid of Theory and Practice London, Ned book.
      7. Greenberg, A. (2000). "The Church and the Revitalization of Politics and Community", Political Science Quarterly, Vol. 115.
      8. Layman, C. (1997). "Religion and Political Behavior in the United State: The Impact of Beliefs, Affiliations and Commitment from 1980 to 1994", Public Opinion Quarterly, Vol. 61, No. 2.
      9. Tittle, Charles R. (1980). "Sanction and Social Deviance", Social Forces, 61.
      10. Verba, S., K. L. Scholozman, H. Brady and N. H. Nie (1993). "Race, Ethnicity, and Political Resources: Participation in the United States", British Journal of Political Science, 23, Vol. 61.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار