تحلیل توزیع فضایی سالخوردگی جمعیت در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد GIS & RS، دانشکده جغرافیا ، دانشگاه تهران، ایران.

4 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گلستان

چکیده

با افزایش شاخص امید به زندگی، جمعیت سالخورده در ایران و جهان رو به افزایش بوده و به‌عنوان فاکتوری مهم و تأثیرگذار بر نظام اجتماعی و اقتصادی جوامع، مطرح است. پژوهش پیش رو به بررسی وضعیت سالخوردگی در جمعیت ایران پرداخته است و تلاش می‌کند تا این شاخص را از منظر جغرافیایی و توزیع فضایی آن بررسی کند. مهمترین شاخص‌های ارزیابی‌کننده وضعیت سالخوردگی در یک فضای زیستی براساس مطالعات انجام شده شامل؛ شاخص سالمندی، نسبت سالمندی، نسبت پیری، نسبت جوانی، بار تکفل، نسبت حمایت پدر و مادر (حمایت عاطفی)، نسبت حمایت بالقوه (حمایت معنوی) می‌باشند. این پژوهش با روش تحلیل ثانویه داده‌های مرکز آمار و با استفاده از برنامه‌نویسی در محیط متلب و اکسل ـ ماکرو، انجام و برای نمایش فضایی شاخص‌ها از GIS10.2 استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان داد، جمعیت ایران، دوران جوانی خود را پشت سر گذاشته و با روندی صعودی، در حال ورود به میانسالی و سالخوردگی است. این روند در مناطق مرکزی ایران خصوصاً تهران، اصفهان، اراک باشدت بیشتر و در مناطق حاشیه‌تر مانند سیستان و بلوچستان با روند کندتری در حال وقوع است. روند صعودی شاخص سالخوردگی جمعیت ایران بیانگر آن است که دوران بحران پیری در جمعیت ایران چندان دور از انتظار نبوده و باید آن را مهمترین چالش پیش ‌رو در نظام برنامه‌ریزی توسعه و مؤثر بر تمام جنبه‌های مدنظر قرار داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of Spatial Distribution of Iran’s Population Aging

نویسندگان [English]

  • h f 1
  • h g 2
  • m b 3
  • mehdi khodadad 4
1 دانشیار گروه جغرافیای انسانی- دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران، ایران.
2 دانشجوی دکتری جغرافیاوبرنامه‌ریزی روستایی -گرایش آمایش کیفیت محیطی- دانشگاه تهران، ایران.
3 دانشجوی کارشناسی ارشد GIS & RS، دانشکده جغرافیا ، دانشگاه تهران، ایران.
4 Golestan
چکیده [English]

With an increase in the life expectancy index, the aging population in Iran and the world has grown and taken into consideration as an effective factor on socio- economic system of societies. The present research provides an overview the status of aging in the Iranian population as well as it tries to analyze this indicator from both geographic and spatial distribution perspectives. According to the studies, the most important indicators to assess the status of aging in a biological environment are such as old age indicator, old age ratio, aging  ratio, youth ratio, the burden of support, parental support ratio (emotional support), potential support ratio (spiritual support). The research is carried out through secondary analysis data of Iranian Statistical Center as well as using the Matlab and Execl-Macros programming. The results showed that Iranian population has been going through youthfulness increasingly and entering elderly and aging periods. For example in our central regions such as Tehran, Isfahan and Arak, we face to more serious challenges than marginal areas including Sistan and Baluchestan Province. The upward trend in aging index of Iranian population indicates that the aging crisis in the Iranian population is being far away from expected. Thus, the ascending/increasing trend should be taken into consideration as the biggest challenge facing the development planning system as well as its impacts on all aspects of this process.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spatial distribution
  • Aging
  • Potential Support
  • Iranian Population

مراجع

  1. 1.احمدی، صدیقه (1383). «بررسی رابطه جو عاطفی خانواه و بحران هویت در نوجوانان کانون اصلاح و تربیت شهر تهران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشکده روانشناسی دانشگاه تربیت معلم.

    2. حسن‌ زهرایی، روشنک، مجید رحیمی، شایسته صالحی، زهرا توکل و حیدرعلی عابدی (1383). «مقدمه‌ای بر آموزش پرستاری»، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.

    3. داده‌های سرشماری عمومی نفوس و مسکن مرکز آمار ایران طی سال‌های 1385-1335.

    4. راهزانی، کبری، شهلا خسروان، زهرا زارع، هادی حسنخانی و حیدرعلی عابدی (1388). مبانی فلسفی پرستاری، تهران، انتشارات بشری.

    5. سازمان ملل متحد (2006). گزارش سالانه بخش جمعیت.

    6. سازمان ملل متحد (2007). گزارش سالانه بخش جمعیت.

    7. سازمان ملل متحد (2008). گزارش سالانه بخش جمعیت.

    8. سازمان ملل متحد (2012). گزارش سالانه بخش جمعیت.

    9. سازمان ملل متحد (2015). گزارش سالانه بخش جمعیت.

    1. سازمان ملل متحد (2013). گزارش سالمندی جمعیت.
    2. عابدی و همکاران (1385). روش تحقیق کیفی در ‌پرستاری، تهران، انتشارات بشرا.
    3.  عابدی و همکاران (1387). روش تحقیق در پرستاری و مامایی، اصفهان، دانشگاه اسلامی واحد خوراسگان.
    4. عزیزی زینالحاجلو، اکبر، ابوالقاسم امینی و جعفر صادق تبریزی (1394). «پیامدهای سالمندی جمعیت در ایران با تأکید بر چالش روزافزون نظام سلامت (مطالعه موردی)»، دوره 6، ش 1.
    5.  کلانتری، صمد (1375). روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت، تهران، انتشارات مانی.
    6. مرکزآمار ایران (1335). نتایج سرشماری های عمومی نفوس و مسکن، فصل جمعیت.
    7. مرکزآمار ایران (1345). نتایج سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن، فصل جمعیت.
    8. مرکزآمار ایران (1355). نتایج سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن، فصل جمعیت.
    9. مرکزآمار ایران (1365). نتایج سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن، فصل جمعیت.
    10. مرکزآمار ایران (1375). نتایج سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن، فصل جمعیت.
    11. مرکزآمار ایران (1385). نتایج سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن، فصل جمعیت.
    12. مرکزآمار ایران (1390). نتایج سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن، فصل جمعیت.
    13.  میرزایی، محمد (1382). «نوسانات تحدید موالید در ایران»، نامه علوم اجتماعی، دوره 11، ش 2، پیاپی 22.
    14. میرزایی، محمد، منصور وثوقی و محسن ابراهیم‌پور (1384). «تغییرات نظری و مفهومی در نظریات جمعیت‌شناسی ‌و توسعه روستایی»، نامه علوم اجتماعی، دوره 11، ش 3، پیاپی 25.
    15. میرزایی، محمد، سعداله دارابی و میترا بابا‌پور (1396). «سالخوردگی جمعیت در ایران و هزینه‌های رو به افزایش بهداشت و درمان»، مجله سالمندی ایران، دوره 12، ش 2.
    16.  میرزایی، محمد و مهری شمس قهفرخی (1386). جمعیت‌شناسی سالمندان در ایران براساس سرشماری 1335 تا 1385، مجله سالمندان ایران، سال دوم، ش 5.
    17.  میشارا، بریان و روبرت ورایدل (1371). روان‌شناسیبزرگسالان، ترجمه حمزه گنجی و همکاران، تهران، انتشارات اطلاعات.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار