رابطه شبکه‌های اجتماعی مجازی و دگرگونی هویت‌های جمعی (با تأکید بر هویت دینی، ملی و مدرن)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان

2 دانشیار دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان

3 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان

چکیده

این تحقیق تلاش دارد تا تأثیرات حضور در شبکه‌های اجتماعی را بر دگرگونی هویت‌های جمعی بررسی کند. بنابراین هدف کلی از این پژوهش، بررسی معناداری تأثیرات حضور در فضای مجازی بر هویت افراد و تعیین سمت‌وسوی این تغییرات است. در چارچوب نظری این تحقیق عمدتاً از نظرات گیدنز و کاستلز در‌خصوص ویژگی‌های فناوری‌های جدید و تأثیرات هویتی آن بهره برده شده است. در این تحقیق از ابزار پرسشنامه برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شده است. جمعیت آماری همه شهروندان شهر اصفهان بود که به روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای 536 نفر از آنان به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این راستا، نتایج پژوهش نشان می‌دهد شبکه‌های اجتماعی تأثیر نسبتاً ضعیفی بر انواع مختلف هویت داشتند به‌طوری‌که شبکه‌های اجتماعی با ضریب تعیین 4/11 درصد بیشترین تأثیر را بر هویت مدرن و با ضریب تعیین 5/1 درصد کمترین تأثیر را بر هویت ملی داشتند. از‌سوی‌دیگر یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در‌حالی‌که برخی مؤلفه‌های شبکه‌های اجتماعی تأثیر منفی و معناداری بر هویت دینی و ملی داشتند، اما مدت زمان عضویت در شبکه‌های مجازی و واقعی تلقی کردن محتوای شبکه‌های اجتماعی تأثیر مثبتی بر میزان هویت مدرن افراد داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Virtual Social Networks and the Transformation of Collective Identities

نویسندگان [English]

  • mahmoudreza rahbarghazi 1
  • abbas hatami 2
  • abbasi abbasi 3
1 isfahan university
2 isfahan university
3 isfahan university
چکیده [English]

This study aims at investigating impacts of social networks on the transformation of collective identities. The article sheds light on this issue by analyzing how using new technologies including social networks embraced by theories of Giddens and Castells can be influenced individuals’ identities. Our study populations are Isfahan city citizens which were selected 536 of them as a statistical sample by proportional quota sampling. In this regard, results reveal that social networks have both the greatest and the least effects on modern and national identities respectively through using different coefficients of determination (of 11.4% & 1.5%). But the research findings show that while some components of social networks have significant negative impacts on religious and national identities, duration of membership in virtual social networks as well as the realization of social networks’ contents has had positive impacts on their orientations towards the modern identity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Networks
  • Religious Identity
  • National Identity
  • Modern Identity

مراجع

  1. 1.آذین، احمد و کبری پیرمحمدی (1387). «بررسی نقش رسانه‌های نوین با تأکید بر ماهواره و اینترنت بر هویت فرهنگی دانشجویان»، پژوهش‌نامه علوم اجتماعی، ش 2.

    2. آشنا، حسام‌الدین (1380). «مخاطب‌شناسی رسانه»، نشریه پژوهش و سنجش، ش 26.

    3. بابایی‌فرد، اسداله، محمد گنجی و امین حیدریان (1393). «بررسی تأثیر اینترنت بر هویت چندفرهنگی»، مطالعات توسعه اجتماعی و فرهنگی، ش ۴.

    4. باقری دولت‌آبادی، علی و فرج‌الله زارعیان جهرمی (1392). «تأثیر فضای مجازی بر هویت و همبستگی ملی»، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، ش 60.

    5. بهرام‌پور، شعبان‌علی (1383). «انسجام اجتماعی در جامعه اطلاعاتی: نیم‌نگاهی به وضعیت ایران»، سمینار ایران و جامعه اطلاعاتی.

    6. دوران، بهزاد (1385). «تأثیر اینترنت بر هویت همالان»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ش 2.

    7. ربیعی، علی (1387). «رسانه‌های نوین و بحران هویت»، مطالعات ملی، ش 36.

    8. روشه، گی (1387). تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور ثوقی، تهران، نشر نی.

    9. ریتزر، جورج (1387). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه‌ محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی.

    1. زارع شاه‌آبادی، اکبر و شیوا صادقی (1391). «خانواده و هویت ملی: بررسی موردی دانش‌آموزان شهر یزد»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، ش 2.
    2. ساروخانی، باقر (1385). جامعه‌شناسی ارتباطات، تهران، انتشارات اطلاعات.
    3. سورین، ورنر و جیمز تانکارد (1381). نظریه‌‏های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    4. سیف‌الهی، سیف‌الله (۱۳۸۶). جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، تهران، انتشارات جامعه‌پژوهان سینا.
    5. شامانی، اسماعیل، مهدی واحدی و داریوش نوروزی (1395). «رابطه استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی با هویت جوانان شهر تهران»، فرهنگ مشاوره و روان درمانی، ش 28.
    6. صدیق سروستانی، رحمت‌اله و صلاح‌الدین قادری (1388). «ابعاد فرهنگی اجتماعی سیاسی هویت دانشجویان برمبنای مؤلف‌های سنتی و مدرن به تفکیک دانشگاه محل تحصیل»، تحقیقات فرهنگی ایران، ش 8.
    7. عدلی‌پور، صمد، وحید قاسمی و سیداحمد میرمحمدتبار (1393). «تأثیر شبکه اجتماعی فیس‌بوک بر هویت فرهنگی جوانان شهر اصفهان»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، ش 7.
    8. عدلی‌پور، صمد، وحید قاسمی و مسعود کیانپور (1392). «شبکه اجتماعی فیس‌بوک و هویت ملی جوانان»، مطالعات ملی، ش 56.
    9. فیدر، جان (1380). جامعه اطلاعاتی، ترجمه علی رادباوه و عباس گیلوردی، نشر کتابدار.
    10. قاسمی، وحید، صمد عدلی‌پور و مسعود کیانپور (1391). «تعامل در فضای مجازی شبکه‌های‌ اجتماعی اینترنتی و تأثیر آن بر هویت دینی جوانان؛ مطالعه موردی فیس‌بوک و جوانان شهر اصفهان»، دین و ارتباطات، ش 42.
    11. قنبری برزیان، علی (1383). رویکردها، چالش‌ها و مؤلفه‌های هویت ملی در کتاب هویت در ایران، به اهتمام علی‌اکبر علیخانی، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
    12. کاستلز، مانوئل (1380). عصراطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ، ترجمه حسن چاووشیان، تهران، نشر طرح نو.
    13. کاستلز، مانوئل و مارتین اینس (1384). گفتگوهایی با امانوئل کاستلز، ترجمه حسن چاووشیان، تهران، نشر نی.
    14. کرمشایی، فائزه، امین پناهی، احمد صادق‌نیا و یاسر زیدی (1390). «بررسی اعتیاد به اینترنت و فضاهای مجازی در بین جوانان و نوجوانان»، همایش ملی صنایع فرهنگی و نقش آن در توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه.
    15. گیبینز، جان و بو ریمر (1388). سیاست پست مدرنیته، ترجمه منصور انصاری، تهران، نشر گام نو.
    16. گیدنز، آنتونی (1373). جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی.
    17. معمار، ثریا، صمد عدلی‌پور و فائزه خاکسار (1391). «شبکه‌های اجتماعی مجازی و بحران هویت (با تأکید بر بحران هویتی ایران)»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، ش 4.
    18. منطقی، مرتضی (1385). «نقش تحقیقات انسانی در حفظ بهداشت روانی جوانان ایرانی»، مجموعه مقالات کنگره ملی علوم انسانی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    19. موحد، مجید، مریم حسینی و فرزانه کاووسی (1390). «رسانه‌ها و هویت ملی (مطالعه جامعه‌شناختی رابطه رسانه هویت ملی دانش‌آموزان دختر دبیرستان‌های شهر اهواز)»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ش 23.
    20. نورمحمدی، مرتضی (1388). «چالش‌‌های فرهنگ و هویت در فضای مجازی»، مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، ش 14.
    21. هاشمی، محمدرضا و علیرضا محسنی تبریزی (1390). «تأثیر اینترنت بر هویت اجتماعی دانش‌آموزان»، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، ش 2.
      1. Castells, M. (2001). Internet Galaxy: Reflections on the Internet, Business, and Society, Oxford, Oxford University Press.
      2. McQuail, D. (2005). McQuail's Mass Communication Theory, London, Sage Publications.
      3. Nie, N. H. and L. Erbring (2000). Internet and Society: a Preliminary Report [On-line]. Stanford CA: Institute for the Quantitative Study of Society.

    Shaffer, D. )2000(. Social and Personality Development, United Kingdom, Wadsworth.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار