نقد زبانی مقررات حقوق بین‌الملل خصوصی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی

چکیده

زبان، ابزار انتقال پیام است و این پیام برای حاکم، اراده چگونگی اعمال قدرت را معرفی می‌کند. مصوبات مجالس قانونگذاری نیز ازآنجا‌که گاه در میان پیشنهادهای ناهمگن و گوناگون نمایندگان، از میان انبوهی از واژه‌ها و در میانه کشاکش‌های سیاسی و شخصی نمایندگان، به کرسی اقتدار می‌نشینند ممکن است از یک‌دستی و گویایی لازم برای انتقال پیام برخوردار نباشند. چه‌بسا مقنن عرفی، نمی‌تواند حکیم باشد و به‌ناچار گاه در بیان نیات خود نیز دچار اشکال می‌شود.
         لکنت تقنینی در حقوق بین‌الملل خصوصی ایران کم نیست، از‌جمله در مواد (963)، (968) و (973) قانون مدنی و حتی در قانون تازه به تصویب رسیده تعیین تکلیف تابعیت فرزندان ناشی از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی. رویکرد زبانی مقاله حاضر به این نتیجه منجر خواهد شد که فارغ از هرگونه تحول ماهوی در حقوق بین‌الملل خصوصی و نیز بدون توجه به ادبیات کهنه این بخش قانون مدنی پس از گذشت هشتاد سال، از منظر نگارشی و زبانی نیز نیاز به بازنویسی شکلی و ماهوی این قواعد، انکارناپذیر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Linguistic Criticism on Iranian Private International Law

نویسنده [English]

  • Amir Maghami
Department of Law, Faculty of Law and Theology, University of Shahid Ashrafi Esfahani, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Language is means of conveying messages and the Government uses it as a way how to express its will as subjects of the law. Legislative approvals which have been often originated from a wide variety of parliamentarians’ inconsistent proposals based on their individual and political conflicts may be lack of transparency to convey messages appropriately. Perhaps the legislator cannot absolutely be wise, and inevitably, he/she fails to express his/her intentions. There are many examples of these failures in Iranian Private International Laws such as Articles (963), (968) and (973) of the Civil Code of the Islamic Republic of Iran also the Act on “facilitation of nationality for children who come from the marriage of Iranian women to foreign men” (which has been recently approved). A linguistic approach to the research shows that inevitably, the Iranian Civil Code requires to rewrite substantively and formatively; regardless of any fundamental change of the International Private Law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Language
  • Writing
  • Legislator
  • Civil Code
  • Nationality
  • Conflict of Laws
  • Negative Conflict

مراجع

  1. 1. ارفع‌نیا، بهشید (1376). حقوق بین‌الملل خصوصی، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، نشر بهتاب.

    2. ارفع‌نیا، بهشید (1378). حقوق بین‌الملل خصوصی،‌ جلد اول، چاپ سوم، تهران، نشر بهتاب.

    3. الماسی، نجادعلی (1382). حقوق بین‌الملل خصوصی، تهران، نشر میزان.

    4. امامی، سیدحسن (1372). حقوق مدنی، جلد 4، تهران، نشر اسلامیه.

    5. انگ، سوین (1390). تورم تقنینی و کیفیت قانون، در: گفتارهایی در قانون و قانونگذاری، ترجمه حسن وکیلیان، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

    6. ایرانپور، فرهاد (1381). «شناسایی و یا انکار اصل حاکمیت اراده در حقوق بین‌الملل خصوصی ایران»، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران (58).

    7. بیگ‌زاده، صفر (1387). شیوه‌نامه نگارش قانون، چاپ سوم، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

    8. جنیدی، لعیا (1376). قانون حاکم در داوری‌های بین‌المللی، تهران، نشر دادگستر.

    9. خسروی، محمدرضا (1386). «قانونگذاری و ادب نگارش»، همایش یکصدمین سال قانونگذاری (مجموعه مقالات)، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

    1. دانش‌پژوه، مصطفی (1391). «تأملی در مفهوم ماده (973) قانون مدنی و آرای حقوقدانان ایرانی درباره احاله درجه دو»، در: ارج‌نامه دکتر الماسی، به کوشش حسن محسنی، تهران، سهامی انتشار.
    2. دانش‌پژوه، مصطفی (1395). «تأملی در قلمرو ماده (963) قانون مدنی و شمول آن نسبت به آثار نکاح زن ایرانی با مرد خارجی»، مطالعات حقوق خصوصی، دوره 46، ش 1.
    3. راسخ، محمد (1384). بنیاد نظری اصلاح نظام قانونگذاری، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    4. سریع‌القلم، محمود (1384). ایران و جهانی شدن، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک.
    5. سلجوقی، محمود (1386). بایسته‌های حقوق بین‌الملل خصوصی، تهران، نشر میزان.
    6. سماواتی، حشمت‌الله (1382). حقوق معاملات بین‌المللی، تهران، نشر ققنوس.
    7. شریعت باقری، محمدجواد (1391). «حاکمیت اراده بر قراردادهای بین‌المللی خصوصی»، دیدگاه‌های حقوق قضایی، دوره 17، ش 58.
    8. شهیدی، مهدی (1376). «قواعد ایرانی تعیین قانون حاکم بر قراردادهای بین‌المللی خصوصی»، تحقیقات حقوقی، ش 21 و 22.
    9. صفایی، سیدحسین، مرتضی عادل، محمود کاظمی و اکبر میرزانژاد (1384). حقوق بیع بین‌المللی با مطالعه تطبیقی، تهران، دانشگاه تهران.
    10. طرح اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان ناشی از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی (1392). بازیابی از مجلس شورای اسلامی: http://rc.majlis.ir/fa/legal_draft/show/812073.
    11. عباسی، بیژن (1393). مبانی حقوق عمومی، تهران، نشردادگستر.
    12. عبداله‌زاده شهربابکی، آزاده (1395). «قانونگذاری خوب در رویه قضایی: نگاهی به آرای دیوان عالی آمریکا، شورای قانون اساسی فرانسه و دادگاه‌های اروپایی»، مجلس و راهبرد، دوره 23، ش 88.
    13. قربان‌نیا، ناصر (1387). «تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی»، نامه مفید، ش 4.
    14. کاتوزیان، ناصر (1378). گامی به سوی عدالت، تهران، انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
    15. کاتوزیان، ناصر (1380). مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران، شرکت سهامی انتشار.
    16. کاتوزیان، ناصر (1381). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران، نشر میزان.
    17. محمدی، ابوالحسن (1382). مبانی استنباط حقوق اسلامی، تهران، دانشگاه تهران.
    18. مدنی، سید‌جلال‌الدین (1378). حقوق بین‌الملل خصوصی، تهران، نشر پایدار.
    19. مشروح مذاکرات تصویب قانون مدنی (بدون تاریخ)، بازیابی از کتابخانه مجلس شورای اسلامی: http://hvm.ir/print.asp?id=13199.
    20. مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی، دوم مهر 1385، (1392). بازیابی از کتابخانه مجلس شورای اسلامی:

    http://ical.ir/index.php?option=com_mashrooh&view=session&id=3143&Itemid=38.

    1. نصیری، محمد (1387). حقوق بین‌الملل خصوصی، تهران، نشر آگه.
    2. نهاوندیان، محمد (1385). متن پیشنهادی سیاست‌های کلی جمهوری اسلامی ایران در‌خصوص جهانی شدن، تهران، مرکز ملی مطالعات جهانی شدن.
      1. CEDAW (1994). General Recommendation No. 21 on Equality in Marriage and Family Relations.
      2. Convention of 14 March 1978 on the Law Applicable to Matrimonial Property Regimes.
      3. Lupsan, Gabriela (2014). Guide on International Private Law in Family Matters, Magic Print.

    Rabel, Ernst (1958). "The Conflict of Laws: A Comparative Study", Vol. 1, University of Michigan.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار