تحلیل ماهیت نمایندگی مجلس در نظام جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تهران، پردیس فارابی

2 دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا، دانشگاه خوارزمی

3 کارشناس ارشد حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه تهران، پردیس فارابی

چکیده

پس از ورود مفهوم نمایندگی مجلس به ادبیات سیاسی ایران در عصر مشروطه، اندیشمندان عرصه فقه و حقوق به تحلیل و تبیین ماهیت این نهاد پرداختند؛ و در این خصوص تاکنون نظرات مختلفی ارائه داده‌اند. گروهی نمایندگی مجلس را همان وکالت شرعی و عده‌ای، آن را نیابت دانسته‌اند. برخی نیز نمایندگی را صِرف کارگزاری ولایت به‌شمار آورده‌اند. با بررسی و دقت در مبانی و تحلیل‌های نظریه‌پردازان می‌توان دریافت، هر‌یک از این دیدگاه‌ها دارای اشکالات متعددی است. ازاین‌رو در نظر عده‌ای نمایندگی، یک قرارداد نوتأسیس در حوزه حقوق عمومی است. در این نوشتار پس از تقویت این دیدگاه، ماهیت نمایندگی به‌عنوان قبول تفویض حقوقی ویژه، در قالب قراردادی جمعی، تشریح می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Analysis on the Nature of Parliamentary Representation in the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Alireza Mirbod 3
  • Mohammadjafar Sadeghpour 2
1
2
3
چکیده [English]

Since concept of parliamentary representation arrived into the Iranian political literature in Constitutional Era, scholars on law and Islamic jurisprudence have attempted to explain it, presenting various opinions. Some have regarded it as a religious advocacy, others have believe that it is the pure agency. a critical examination on analytical foundations offered by theorists shows that each of these two responses has its own defeciencies. Thus, According to a third view, representation of a newly- established contract in the field of public law. In the present article, having strengthened this view, nature of representation as the acceptance of a unique legal delegation, in the form of the collective contract will be outlined out.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Representation
  • Advocacy
  • Brokerage
  • Theory of the Collective Agreement
  • The Province
  • The Delegation
1. اکلشال، رابرت، و دیگران (1375). مقدمه‌ای بر ایدئولوژی‌های سیاسی، ترجمه محمد قائد، چاپ اول، تهران، نشر مرکز.
2. الحسینی الشیرازی، السیدمحمد (1987). الفقه، ج 106، چاپ دوم، بیروت، دارالعلوم.
3. _____ (1403). الفقه السیاسة، قم، دارالایمان للطباعة و النشر.
4. امام خمینی، روح‌ا... (1369). صحیفه نور، (مجموعه رهنمودهای امام خمینی)، ج 21 و 18، چاپ اول، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
5. امامی، سیدحسن (بی‌تا). حقوق مدنی، ج 1، تهران، اسلامیه.
6. بوشهری، جعفر (1384). حقوق اساسی، اصول و قواعد، چاپ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار.
7. جعفری لنگرودی، محمد‌جعفر (1378). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج 5، چاپ اول، تهران، کتابخانه گنج دانش.
8. _____ (1375). دانشنامه حقوقی، ج 5، چاپ اول، تهران، امیرکبیر.
9. _____ (1381). ترمینولوژی علم حقوق، چاپ دوازدهم، تهران، کتابخانه گنج دانش.
10. _____ (1381). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج 4، چاپ دوم، تهران، کتابخانه گنج دانش.
11. _____ (1380). مقدمه عمومی علم حقوق، چاپ ششم، تهران، کتابخانه گنج دانش
12. _____ (1388). الفارق دایرة‌المعارف عمومی حقوق، ج 5، چاپ دوم، تهران، کتابخانه گنج دانش.
13. جوادی آملی، عبدا... (1378). ولایت فقیه ولایت فقاهت و عدالت، قم، اسراء.
14. حائری یزدی، مهدی (بی‌تا). حکمت و حکومت {فاقد هرگونه مشخصات، موجود در مؤسسه پژوهشی امام خمینی (ره)}.
15. حبیب‌نژاد، سیداحمد (1385). نمایندگی مجلس، حقوق و وظایف، چاپ اول، بی‌جا، کانون اندیشه جوان.
16. حمیتی واقف، احمدعلی (1387). مقدمه علم حقوق، چاپ اول، تهران، حقوقدان.
17. دهخدا، علی‌اکبر (1373). لغت‌نامه دهخدا، ج 13، چاپ اول، تهران، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
18. روحانی، سیدمحمدصادق (1378). استفتائات قضائیه و مؤسسه حقوقی وکلای بین‌الملل، چاپ اول، قم، سپهر.
19. زرگری‌نژاد، غلامحسین (1374). رسائل مشروطیت (18رساله و لایحه درباره مشروطیت)، چاپ اول، تهران، کویر.
20. ساکت، محمدحسین (1387). حقوق‌شناسی، چاپ اول، تهران، ثالث.
21. شعبانی، قاسم (1384). حقوق اساسی و ساختار حکومت اسلامی ایران، چاپ هجدهم، تهران، اطلاعات.
22. شفیعی سروستانی، ابراهیم (1381). فقه و قانونگذاری آسیب‌شناسی قانونگذاری در نظام جمهوری اسلامی، ایران، بی‌جا، کتاب طه.
23. عباسی (لاهیجی)، بیژن (1388). مبانی حقوق اساسی، چاپ اول، تهران، جنگل، جاودانه.
24. عمید زنجانی، عباسعلی (1389). دانشنامه فقه سیاسی، ج 2، چاپ اول، تهران، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
25. _____ (1384)، فقه سیاسی، ج 7، چاپ اول، تهران، امیرکبیر.
26. _____ (1377)، فقه سیاسی، ج 1، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر.
27. _____ (1385). حقوق اساسی ایران، چاپ اول، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
28. قاسم‌زاده، سیدمرتضی (1383). اصول قراردادها و تعهدات، چاپ اول، تهران، دادگستر.
29. کاتوزیان، ناصر (1385). حقوق مدنی؛ قواعد عمومی قراردادها، ج 1، چاپ هفتم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
30. _____ (1385). قواعد عمومی قراردادها، ج 3، چاپ سوم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
31. لاگلین، مارتین (1388). مبانی حقوق عمومی، ترجمه محمد راسخ، چاپ اول، تهران، نشر نی.
32. لیپست، سیمور مارتین (1385). دایرة‌المعارف دمکراسی، ترجمه کامران فانی و نورا... مرادی، ج 1، چاپ سوم، تهران، کتابخانه تخصصی وزارت امور خارجه.
33. مدنی، سیدجلال‌الدین (1372). مبانی و کلیات علم حقوق، چاپ دوم، تهران، نشر همراه.
34. _____ (1373). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، ج 1، چاپ دوم، تهران، نشر همراه.
35. مصباح یزدی، محمد‌تقی (1377). حقوق و سیاست در قرآن، ج 1، چاپ اول، قم، مؤسسه امام خمینی (ره).
36. مطهری، مرتضی (1391). زن و مسائل قضایی و سیاسی، چاپ اول، تهران، صدرا.
37. ممدوحی کرمانشاهی، حسن (1387). حکمت حکومت فقیه، چاپ چهارم، بی‌جا، مؤسسه بوستان کتاب.
38. مؤتمنی طباطبایی، منوچهر (1380). حقوق اساسی (کلیات و رژیم‌های مهم سیاسی)، چاپ اول، تهران، میزان.
39. نائینی، میرزا محمدحسین (1424). تنبیه الامة و تنزیه الملة، چاپ اول، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
40. نجفی اسفاد، مرتضی و فرید محسنی (1379). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران، الهدی.
41. نفیسی (ناظم الاطباء)، علی‌اکبر (2535). فرهنگ نفیسی، ج 5، تهران، کتابفروشی خیام.
42. هاشمی، سیدمحمد (1379). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، ج 2، چاپ چهارم، تهران، دادگستر.
43. هیوود، اندرو (1393). سیاست، ترجمه عبدالرحمن عالم، چاپ چهارم، تهران، نشر نی.
44. _____ (1387). کلید واژه‌ها در سیاست و حقوق عمومی، ترجمه اردشیر امیرارجمند و سیدباسم موالی‌زاده، تهران، امیرکبیر.
45. هابز، توماس (1387). لویاتان، ترجمه حسین بشیریه، چاپ پنجم، تهران، نشر نی.
46. یزدی، سیدمحمد کاظم (1419)، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی، ج 5، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
47. Pitkin, Hanna (1997). The Concept of Representation, California, University of California Press.
48. Heywood, Andrew (2007). Politics, Plagrave Macmillan.