ارائه الگوی نظارت عمومی به‌منظور پیشگیری از بروز فساد اداری در سازمان‌های دولتی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری مدیریت دولتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، بخش مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان

چکیده

هدف از این پژوهش، ارائه الگوی نظارت عمومی به‌منظور پیشگیری از بروز فساد اداری در سازمان‌های دولتی ایران است. پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی به روش پیمایشی انجام شده است. همچنین این پژوهش از نظر هدف، توسعه‌ای ـ کاربردی است. جامعه آماری پژوهش، از 3021 کارکنان سازمان‌های دولتی ایران با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای دو‌مرحله‌ای، به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شده‌اند. به‌منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده و ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌های نظارت عمومی و فساد اداری است. یافته‌های پژوهش نشان‌دهنده معنادار بودن الگوی پیشنهادی است و ابعاد نظارت عمومی یعنی نظارت اتحادیه‌ها و انجمن‌ها، نظارت احزاب، نظارت نهادهای مذهبی، نظارت رسانه‌ها و مطبوعات، نظارت کارکنان سازمان، نظارت شهروندان، نظارت نهادهای وابسته به قوه مجریه، نظارت نهادهای وابسته به قوه قضائیه، نظارت نهادهای وابسته به قوه مقننه و نظارت سازمان مستقل مبارزه با فساد بر فساد اداری تأثیر منفی معنادار می‌گذارند. یافته دیگر پژوهش نیز نشان داد که از بین ابعاد نظارت عمومی، بُعد نظارت نهادهای وابسته به قوه مقننه بالاترین رتبه را در سازمان‌های دولتی ایران داشته است. در پایان نیز پیشنهادهای کاربردی پژوهش ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Designing a model the public supervision in order to prevent administrative corruption in state agencies of Iran

نویسنده [English]

  • Amin Nikpour
چکیده [English]

This research aims to design a model on the public supervision in order to prevent administrative corruption in Iran’s Governmental Agencies. This study is a descriptive research that has been conducted through the survey method as well as correlation-based analysis. In this framework, using sampling two-stage cluster, employees working in Iran’s State Agencies have been selected as sample. In order to analyze the data,the paper has used descriptive and inferential statistics, and questionnaires on the public supervision and administrative corruption have been utilized to collect the data. The finding in this the research is that the suggested model has appropriately meaningful, and such public supervisions as supervision by unions and associations, supervision by parties, supervision by religious institutions, supervision by media and newspapers, supervision by staff, supervision by citizenries, supervision by the executive, supervision by judicial system, supervision by the legislature, and supervision by anti-corruption independent organization have negative impact on administrative corruption, andin the meanwhile, supervision by the legislature has had the highest rank in Iran’s State Agencies. Finally, some applied suggestions have been presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public Supervision
  • Administrative Corruption
  • State Agencies of Iran
1. ابراهیم‌آبادی، غلامرضا (1383). «تحلیلی بر وضعیت فساد در ایران»، مجله مجلس و پژوهش، سال یازدهم، ش 46.
2. اشرافی، ارسلان (1392). «پیشگیری از رشوه و ضرورت مقابله با آن»، فصلنامه کارآگاه، سال دوم، ش 22.
3. افتخاری، اصغر (1381). «ثبات سیاسی رسانه‌ای»، مجموعه مقالات همایش رسانه‌ها و ثبات سیاسی ـ اجتماعی جمهوری اسلامی ایران، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
4. امامی، محمد و فرشته دهقان (1392). «نظارت درونی سلسله‌مراتبی بر دستگاه‌های اداری در نظام حقوقی ایران»، فصلنامه مطالعات حقوقی، سال پنجم، ش 1.
5. پیرعلی، مصطفی (1390). «نظارت همگانی؛ چرایی، چگونگی»، مجموع مقالات اولین همایش ملی نظارت همگانی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
6. جدی، حسین (1389). «ریشه‌های فساد اداری و شیوه‌های مبارزه با آن»، مجله اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، سال بیست‌وپنجم، ش 282.
7. خدادادحسینی، سیدحمید و محسن فرهادی‌نژاد (1380). «بررسی فساد اداری و روش‌های کنترل آن»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، سال پنجم، ش 18.
8. ربیعی، علی و ‌هاجر آصف (1391). «نقش فرهنگ سازمانی در پیشگیری از بروز فساد اداری»، فصلنامه مدیریت دولتی، سال چهارم، ش 10.
9. ربیعی‌مندجین، محمدرضا و حسن گیوریان (1384). «نقش گروه‌های ذی‌نفوذ (فشار) و احزاب در خط‌مشی‌گذاری دولتی»، فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال اول، ش 4.
10. رضایی، ایمان، خلیل نثاری و مرتضی حسن‌آبادی (1390). «به‌کارگیری هوش تجاری به‌منظور کشف فساد اداری در راستای تحقق جهاد اقتصادی (با تأکید بر نقش نیروی انتظامی)»، فصلنامه کارآگاه، سال دوم، ش 14.
11. رنجبر، مقصود (1386). «نهادهای مدنی دینی و هویت در ایران (قسمت اول)»، مجله پگاه حوزه، ش 214.
12. زاهدی، شمس‌السادات، سینا محمدنبی و مهدی شهبازی (1388). «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد اداری (مطالعه موردی در شهرداری تهران)»، مجله مدیریت فرهنگ سازمانی، سال هفتم، ش 20.
13. ساجدی، امیر (1389). «موانع توسعه دمکراسی در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال دوم، ش 8.
14. ساداتی، سیدنصرا... (1389). «نقش رسانه‌های دیداری و شنیداری در نظارت همگانی»، فصلنامه نظارت و بازرسی، سال چهارم، ش 14.
15. سازمان بازرسی کل کشور (1383). «سخنرانی رئیس قوه قضائیه در افتتاحیه سومین همایش نظارت کارامد»، مجموع مقالات سومین همایش نظارت کارامد، تهران، مرکز آموزش و پژوهش سازمان بازرسی کل کشور.
16. _____ (1389). «سیاست‌ها و اقدامات جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با فساد»، مجموع مقالات همایش همت مضاعف، کار مضاعف و ارتقاء سلامت نظام اداری، تهران، معاونت پژوهشی مرکز پژوهش و برنامه‌ریزی سازمان بازرسی کل کشور.
17. ساعی، منصور، محمدمحسن غفوریان و سارا عسکرنیا (1392). «موانع اداری ـ سازمانی نظارت رسانه‌ای بر سازمان‌های دولتی»، فصلنامه دانش ارزیابی، سال پنجم، ش 15.
18. سالارزهی، حبیب‌ا... و یاسر امیری (1389). «بررسی ارتباط بین نوع ساختار سازمانی و میزان فساد اداری مطالعه موردی دستگاه‌های اجرایی منتخب شیراز»، فصلنامه دانش ارزیابی، سال دوم، ش 6.
19. شریف بجستانی، نیلوفر (1385). «اجرای موازین حقوق بشر مناسب‌ترین راه در مبارزه با فساد اداری»، دو ماهنامه حقوق عمومی، ش 2.
20. شمس، عبدالحمید (1391). «مقدمه‌ای بر مهندسی نظام کنترل و نظارت برای جلوگیری از پیدایش فساد نظام‌مند»، فصلنامه فرایند مدیریت و توسعه، سال بیست‌وپنجم، ش 79.
21. صفری‌جعفرلو، حمیدرضا، محمود گودرزی، سیدنصرا... سجادی، محمدحسین قربانی و حجت‌ا... دارابی (1388). «تعیین عوامل مؤثر بر بروز و گسترش فساد اداری و روش‌های کنترل آن در سازمان تربیت بدنی از دیدگاه کارشناسان»، فصلنامه پژوهش در علوم ورزشی، سال ششم، ش ۲۵.
22. طالقانی، غلام‌رضا (1383). «مطالعه تطبیقی نظارت در جمهوری اسلامی ایران با چندین کشور جهان»، مجموع مقالات سومین همایش نظارت کارامد، تهران، مرکز آموزش و پژوهش سازمان بازرسی کل کشور.
23. عابدی جعفری، حسن و لیلی حبیبی (1388). «مبارزه با فساد: نقش سازمان‌های مردم‌نهاد»، مجموعه مقالات همایش ارتقای سلامت اداری، تهران، شورای دستگاه‌های نظارتی کشور.
24. عامری، محمدعلی (1393). «ارائه مدل و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر سلامت نظام اداری با نگرش به منابع اسلامی»، فصلنامه نظارت و بازرسی، سال هشتم، ش 27.
25. عباس‌زادگان، سیدمحمد (1383). فساد اداری، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
26. عطار، سعید (1390). «آسیب‌شناسی نظارت همگانی در ایران، درآمدی بر نظریه مثلث نظارت همگانی»، فصلنامه دانش ارزیابی، سال سوم، ش 9.
27. علی‌اکبری، حسین، محمد بازرگانی، مجتبی اسکندری و محمدقاسم سبحانی (1389). «طراحی و تبیین الگوی نظارت و کنترل سازمانی»، دو ماهنامه علوم انسانی، سال هفدهم، ش 79.
28. فرح‌بخش، علی‌نقی (1380). «روش‌های افزایش کارایی نظارت و بازرسی در کشور همراه با پیشنهاداتی برای اصلاح ساختار اداری»، مجموع مقالات دومین همایش نظارت و بازرسی در کشور، تهران، مرکز آموزش و پژوهش سازمان بازرسی کل کشور.
29. فرخ‌سرشت، بهزاد (1383). «بررسی عوامل مؤثر در بروز فساد اداری به‌منظور ارائه الگویی جهت کاهش اثرات آن در روند توسعه جمهوری اسلامی ایران»، مجله دانش مدیریت، سال هفدهم، ش 66.
30. فرهادی‌نژاد، محسن (1380). «فساد اداری و شیوه‌های کنترل آن»، مجموع مقالات دومین همایش نظارت و بازرسی در کشور، تهران، مرکز آموزش و پژوهش سازمان بازرسی کل کشور.
31. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
32. قائمی، محمدحسن (1385). «عوامل مؤثر در بروز جرائم و مفاسد اداری و شیوه‌های پیشگیری از آن»، ماهنامه دادرسی، سال دهم، ش 57.
33. قلی‌پور، رحمت‌ا... و طیبه نیک‌رفتار (1385). «فساد اداری و راهکارهای مناسب برای مبارزه با آن»، فصلنامه مجلس و پژوهش، سال سیزدهم، ش 53.
34. لطیفیان، احمد (1375). «عوامل مؤثر در فساد اداری و راه‌های مبارزه با آن»، مجله دانش و توسعه، ش 4.
35. محمودی، مهدی (1384). «نقش فرهنگ سازمانی در پیشگیری از بروز فساد اداری»، ماهنامه تدبیر، سال شانزدهم، ش 160.
36. نادری ملک‌شاه، محمد (1393). «نقش نهادهای مدنی در پیشگیری از فساد». فصلنامه دانش ارزیابی، سال ششم، ش 20.
37. نجف‌پور، شعبان و یحیی کمالی (1388). «نقش رسانه‌ها در پیشگیری و مبارزه با فساد و ارائه راهکارهای عملی»، مجموعه مقالات همایش ارتقای سلامت اداری، تهران، شورای دستگاه‌های نظارتی کشور.
38. نیک‌پور، امین (1394). «طراحی الگوی نظارت بر کار کارکنان براساس معیارهای پیشنهادی دانشمندان مسلمان به‌منظور پیشگیری از بروز فساد اداری در سازمان‌های دولتی ایران در راستای سیاست‌های کلی نظام اداری»، رساله دکتری مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان.
39. ولیخانی، ماشاءا...، اسماعیل ‌محمد انصاری و جلیل کریم‌پور (1391). «بررسی میزان تحقق ابعاد و عوامل نظارت و کنترل اسلامی در دستگاه‌های دولتی (با استناد بر آیات و روایات اسلامی)»، فصلنامه نظارت و بازرسی، سال ششم، ش 20.
40. یومینت (1390). «فساد: ریشه‌ها، پیامدها و درمان‌ها»، ترجمه سیدحسین علوی لنگرودی، ماهنامه بانک و اقتصاد، ش 116.
41. Blondel, J. (1997). Comparative Government: An Introduction, 2nd Edition, Routledge, New York.
42. Cuifen, W. (2010). "Analysis on the Growth of Bribery in China- a Preliminary Study", Thesis of Master, Department of Political Science, National University of Singapore, Singapore.
43. Dike, V. E. (2008). "Corruption in Nigeria: A New Paradigm for Effective Control", Africa Economic Analysis. Available at: http://www.africaeconomicanalysis.org/ articles/gen/corruptiondikehtm.html
44. Ertimi, B. E. and M. A. Saeh (2013). "The Impact of Corruption on Some Aspects of the Economy", International Journal of Economics and Finance, Vol. 5, No. 8.
45. Hague, R. and M. Harrop (2013). Comparative Government and Politics: An Introduction, 9th Edition, Palgrave Macmillan, New York.
46. Heidenheimer, A. J. (1978). Political Corruption: Readings in Comparative Analysis, Reprint Edition, Transaction Books, New Jersey.
47. Independent Commission Against Corruption (1998). A major Investigation into Corruption in the Former State Rail Authority of New South Wales, Independent Commission Against Corruption, Sydney, New South Wales, Australia.
48. Scott, J. C. (1972). Comparative Political Corruption, 1th Edition, Prentice Hall, New Jersey.
49. Theobald, R. (1990). Corruption, Development, and Underdevelopment, Duke University Press, Carolina.
50. Thomas, V., M. Dailami, A. Dhareshwar, D. Kaufmann, N. Kishor, R. Lopez and Y. Wang (2000). The Quality of Growth, Working Paper, World Bank, Washington D.C, USA.