آزادی عمل قضایی در صدور قرارهای تأمین کیفری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه تهران

چکیده

آزادی عمل از جمله مفاهیمی است که تحت تأثیر ورود مطالعات تجربی به حوزه عدالت کیفری مورد توجه قرار گرفته است. منظور از آزادی عمل مجموعه اختیاراتی است که عملاً متولیان عدالت در اجرای وظایف روزمره خود به کار می‌گیرند. این موضوع در بسیاری موارد به جهت خلأها یا ابهامات قانونی و در مواردی به‌رغم صراحت قانون به‌دلیل فراتر رفتن از چارچوب‌های قانونی اتفاق می‌افتد.
         آزادی عمل در همه مراحل رسیدگی‌های کیفری از مرحله مداخله ضابطان قضایی تا اجرای احکام وجود دارد. از جمله موضوعاتی که قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 به ذکر کلیات آن اکتفا و تصمیم‌گیری در مورد مسائل جزئی‌تر را به قضات مجری قانون محول کرده، قرارهای تأمین کیفری به‌استثنای قرار بازداشت موقت است. گرچه آزادی عمل به‌خودی‌خود مفهومی خنثی است، می‌تواند پیامدهای مثبت و منفی مختلفی را برای دستگاه عدالت به همراه داشته باشد؛ همین موضوع ضرورت بررسی دقیق وضعیت و کنترل آن را ایجاب می‌کند.
         در این پژوهش با اتخاذ روش کیفی و مصاحبه عمیق با تعدادی از قضات سراسر کشور، وضعیت این مفهوم در نظام عدالت کیفری کشور بررسی شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که قضات تحقیق در نظر داشتن آزادی عمل موجود، از این ظرفیت فعالانه استفاده می‌کنند. همین موضوع موجب تنوع قرارها و اخذ وجوه بسیار متفاوت نسبت به جرائم مشابه می‌شود. این وضعیت علاوه‌بر ایجاد بی‌نظمی در مواردی می‌تواند به رعایت عدالت نسبت به افراد با اتهام‌های مشابه آسیب وارد کند. اصلاح قوانین، توجه به موضوع آزادی عمل در آموزش قضات و ارتقای سازوکارهای نظارتی از جمله راهکارهای مدیریت مطلوب آزادی مطلوب به‌شمار می‌آید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Judicial Discretion on Issuance of Criminal Warrants

نویسندگان [English]

  • Gholamhossein Elham 1
  • Mostafa Nasiri 2
1
2
چکیده [English]

Discretion is one of the concepts which has been prominent as a result of arriving empirical studies into criminal justice. Discretion is a set of powers that authorities on criminal justice utilize them in order to perform their duties. Such phenomenon often occurs because of legal shortcomings or legislative vagueness and sometimes through crossing the law borders despite its existense. Discretion is available in different phases of criminal process, ranging from the police entrance to implementaion of court orders. One of the issues that the criminal procedure act of 1392 only has been asserted its basic principles and judges have a relative discretion towards them is Criminal Warrants exept in detection. Although discretion is a neutral concept, it can bring about various positive and negative consequences for ciminal justice agencies. Drawing on qualitative method and deep interviews with a group of judges, this paper tries to study the concept of discretion. The finding in this paper is that judges actively use this discretion, which has lead to various, and sometimes conflicting, warrants and bails for the same crimes, which in turn can cause disorder and prevent justice from perfoming for the same charges. Amending the legislations, considering the discretion in the process of training the judges, and improving the regulatory mechanisms are considered as the possible ways for managing the discretion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Discretion
  • Criminal Prelimanary Orders
  • Bail
  • Detention
  • Criminal Justice Agencies

مراجع

  1. 1.آشوری، محمد (1388). آیین دادرسی کیفری، ج 2، سمت.

    2.جوانمرد، بهروز (1385). «بازداشت موقت در آیین دادرسی کیفری ایران»، مجله کانون وکلا، ش 194و 195.

    3.حبیب پروین، کریم (1387). قرارهای منتهی به بازداشت، تهران، آثار اندیشه.

    4.خالقی، علی (1392). آیین دادرسی کیفری، تهران، شهر دانش.

    5.خزانی، منوچهر (1368). «بحثی پیرامون توقیف احتیاطی یا قرار بازداشت متهم و آثار آن»، مجله کانون وکلا، ش 148 و 149.

    6.شیخ‌زاده، محمود (1382). «نقد و بررسی قرارهای تأمین کیفری»، مجله علامه، دوره اول، ش 6 و 7.

    7.عمرانی، سلمان (1388). «بازداشت موقت و حقوق شهروندی در اروپا»، مجله دادنامه، ش 3.

    8. فنازاد، رضا (1391). «صلاحیت اختیاری و حاکمیت قانون»، رساله دکتری دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی.

    9.محسنی، مرتضی (1393). دوره حقوق جزای عمومی پدیده جنایی، ج 2، تهران، گنج دانش.

    1. مؤذن‌زادگان، حسن‌علی (1380). «نقد و بررسی قرار بازداشت موقت در قانون دادرسی مصوب سال 1378»، مجله پژوهش حقوق عمومی، ش 4.
    2. میلکی، ایوب (1385). «بهبود شیوه بازداشت موقت؛ اندیشه‌ای بهنجارساز در قلب نظام قضایی»، مجله اصلاح و تربیت، ش 50.
    3. ناجی ‌زواره، مرتضی (1389). «تناسب در قرارهای تأمین کیفری»، مجله تحقیقات حقوقی آزاد، ش 8، 9 و 10.
      1. Bunin, Alexander (2010). "Reducing Sentencing Disparity by Increasing Judicial Discretion", Federal Sentencing Reporter, Vol. 22, No. 2.
      2. Burns, Stacy Lee (2008). "Reclaiming Discretion Judicial Sanctioning Strategy in Court-Supervised Drug Treatment", Journal of Contemporary Ethnography, Vol. 37, No. 6.
      3. Bushway, Shawn, D. and et al. (2001). "Judging Judicial Discretion: Legal Factors and Racial Discrimination in Sentencing", Law and Society Review, Vol. 35, No. 4.
      4. Cohen, Ben-zion (1985). "Judicial Discretion and Sentencing Disparity in Adult Felony Courts in Israel", Journal of Criminal Justice, Vol. 13.
      5. Fischman, Joshua B. and et al. (2012). "Racial Disparities Under the Federal Sentencing Guidelines: The Role of Judicial Discretion and Mandatory Minimums".
      6. Fitz-Gibbon, Kate (2012). "The Mandatory Life Sentence for Murder: An Argument for Judicial Discretion in England", Criminology and Criminal Justice, Vol. 13(5).
      7. Gelsthorpe, Loraine and et al. (2003). Exercising Discretion Decision Making in the Criminal Justice System and Beyond, Willan Publishing.
      8. Gottfredson, Michael R. and et al. (1998). Decision Making in Criminal Justice, Toward the Rational Exercise of Discretion, Springer Science Business Media, LLC.
      9. Iglesias Vila, Marisa (2001). Facing Judicial Discretion, Kulwer Academic Publishers.
      10. McLaughlin, Eugene (2001). Discretion in Sage Dictionary of Criminology, Eugene McLaughlin (editor), SAGE Publications.
      11. Miceli, Thomas J. (2007). "Criminal Sentencing Guidelines and Judicial Discretion", Contemporary Economic Policy, Vol. 26, No. 2.
      12. Nagel, Stuart and et al. (1983). "Effects of Reducing Judicial Sentencing Discretion", Criminology, Vol. 21, No. 3.
      13. Ntanda Nsereko, Daniel D. (1999). "Minimum Sentences and their Effect on Judicial Discretion", Crime, Law and Social Change,Vol. 31.
      14. Roberts, Julian V. (2011). "Sentencing Guidelines and Judicial Discretion", Brit. J. Criminol, Vol. 51.

    Walker, Samuel (1993). Taming the System The Control of Discretion in Criminal Justice 1950-1990, Oxford University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار