تبیین قانون و آیین‌نامه نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور و بررسی خلأهای قانونگذاری آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد حقوق خصوصی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران (مرکزی)

چکیده

با گذشت 10 سال از تصویب قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور و آیین‌نامه اجرایی آن و با توجه به ازدیاد تقاضا و مراجعات متعدد زوجین نابارور به مراکز مجاز و دادگستری‌ها به‌منظور اخذ مجوز دریافت جنین و انجام سیکل درمانی بیماران متقاضی، متأسفانه این اقدامات صرفاً جنبه تشریفاتی داشته و مراکز مجاز تخصصی با تفسیر موسع از مقررات موجود و استفاده از لفظ عام اهدای جنین و قیاس از شرایط و ضوابط ناقصِ قانونِ فعلی و بدون توجه به موضوعات شرعی و قانونیِ تلقیح مصنوعی در انواع مختلف مسئله، مبادرت به اهدا، انتقال و بعضاً معرفی رحم جایگزین به متقاضیان و درمان آنان می‌کنند. از آنجا که ناباروری زوجین علت عمده وضع این قانون است ـ که در این مقاله، قانون اهدا می‌نامیم ـ عملاً درمان این بیماری باعث ایجاد رویه‌ای غلط و انجام اَعمال متناقض با شرع و قانون توسط مراکز مجاز تخصصی در این زمینه شده است؛ ازاین‌رو برای اقناع ضرورت و فوریت در اصلاح و الحاق موادی به قانون مزبور، در این مقاله سعی شده، ابتدا واژگانی را که در قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور آمده و بعضاً تفاسیر و ارتکاذات ذهنی زیادی را به همراه داشته، بررسی شود و صرف‌نظر از پذیرش یا عدم پذیرش لقاح مصنوعی در انواع مختلف مسئله، تلقیح مصنوعی، انتقال جنین و گامت و روش‌های کمک باروری را به‌طور مختصر تبیین و با ارائه پیشنهادهایی نواقص و کاستی‌های  قانون اهدا و آیین‌نامه آن را ذکر و راهکارهایی نیز جهت تکمیل و تصحیح مقررات مربوطه ارائه کنیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Explanation of the Law and Regulations of the Embryo Donation Method to Infertile Couples and Examination of Its Legislative Defects

نویسنده [English]

  • Reza Kordi
چکیده [English]

Although passing 10 years from the approval of the womb donation act to infertile spouses and its executive by-law, and with attention to the increase in the demands and numerous references of infertile spouses to the lawful centers and the justices to take the permit for getting womb and doing the curative periods of the applicant sicknesses, unfortunately, these measures are merely ritualistic, and the lawful specialized centers proceed donation, transfer, and sometimes introduce substitute womb to the applicants and cure them by perfect interpretation from available laws and by the use of common term of womb donation and with comparison to deficient stipulations of the present law and without attention to the religious matters and the artificial insemination law in different kinds of issue.
The infertility of spouses has been the main reason for enacting the described law –hereafter, the donation act-, but the cure of these sicknesses practically has been caused a wrong procedure and also doing inconsistent acts with religion and rules by lawful specialized centers in this regard. Therefore, it is necessary to improve and attach some articles to the said act. In this regard, this research has attempted during three chapters; firstly, investigate the terms of donation act to infertile spouses which sometimes have had different subjective interpretations and deduction. Secondly, artificial insemination, womb transfer, gamete and co-infertility methods have been explicated briefly asaid from acceptance or unacceptance of the artificial insemination in different kinds of issues. Finally, some suggestions have been presented in order to name the flaws of the donation act and to present solutions for completing and correcting the related rules and regulations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • fetus
  • gamete
  • substitute womb
  • Specialized Centers
  • artificial insemination
  • sperm bank
الإفریقی المصری، محمدبن منظور (1997 م). لسان العرب، جلد 5، بیروت، دار صادر.
امامی، اسداله (1374). حقوق مدنی، جلد 5، چاپ 12، تهران، اسلامیه.
انجمن علمی فرهنگی کتابخانه ملی کرمان (١٣٧٩). احکام پزشکان و مشاغل مربوط به پزشکی، جلد 3، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
بروجردی عبده، محمد (1380).کلیات حقوق اسلامی، جلد 2، تهران، گنج دانش.
جمعی از نویسندگان (1384). اهدای گامت و جنین در درمان ناباروری، جلد 1، تهران، سمت.
حسینی نیک، سیدحسین (1389). «بررسی تأسیس مادر جانشین در تلقیح مصنوعی»، ماهنامه کانون، ش 111.
دیانت‌نژاد، حسن (1368). بنیادها، یافته‌ها وآزمون‌ها‌ی زیست‌شناسی، تهران، انتشارات علوی.
رضانیا معلم، محمدرضا (1383). باروری‌های پزشکی از دیدگاه فقه و حقوق، قم، بوستان کتاب.
روزنامه رسمی (29/5/1382)، ش 17033.
سایت فوق تخصصی مرکز ناباروری حضرت مریم (س) به آدرس: http://ivfsari.com.
شاذلی، حسن علی (1997). «الجنین: حیاته و حقوقه فی الشریعه الاسلامیه»، در السیاسه الصحیحه، الاخلاقیات و القیم الانسانیه من منظور اسلامی، تحریر احمد رجائی جندی، کویت، المنظمه الاسلامیه للعلوم الطیبه.
شمس، عبداله (1381). آیین دادرسی مدنی، جلد ٢، تهران، میزان.
صادقی‌مقدم، محمدحسن (1392). «نسب و ارث جنین آزمایشگاهی»، فصلنامه حقوق پزشکی، سال هفتم، ش 24.
صفایی، سیدحسین و اسداله امامی (1376). مختصر حقوق خانواده، تهران، نشر دادگستر.
عباسی، محمود و راحله رضایی (1391). «مطالعه تطبیقی اهدای جنین از منظر فقه و حقوق پزشکی»، فصلنامه حقوق پزشکی، سال ششم.
عبداله‌زاده،آزاده، علیرضا میلانی‌فر و زهره بهجتی اردکانی (١٣٨۶). «محرمانگی در درمان ناباروری»، فصلنامه پایش، سال ششم، ش 4.
علامه حلّی، حسن‌بن یوسف (1421-1420). تحریرالاحکام الشرعیه علی مذهب الامیه، قم، چاپ ابراهیم بهادری.
علوی قزوینی، سیدعلی (1372). «آثار حقوقی تلقیح مصنوعی انسان»، مجله مجتمع آموزشی قم، سال دوم.
کاتوزیان، ناصر (1372). حقوق مدنی خانواده، جلد 5، چاپ سوم، تهران، شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.
معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت ریاست جمهوری (1390). لوح جامع قوانین و مقررات ایران، نسخه 2.
محقق داماد، سیدمصطفی (1386). بررسی فقهی حقوق خانواده (نکاح و انحلال آن)، چاپ 16، تهران، انتشارات مرکز نشر علوم اسلامی.
مرادزاده رحمت‌آبادی، حسن (1379). «تلقیح مصنوعی انسان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه تهران.
موسوی جمالی، سیدعلیرضا (1382). «آثار حقوقی روش‌های متنوع تلقیح مصنوعی، گفتمان حقوقی»، فصلنامه دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
نایب‌زاده، عباس (1380). بررسی حقوقی روش‌های نوین باروری مصنوعی، تهران، مجد.
نجفی، محمدحسن (1314). جواهرالکلام، جلد 39، تهران، دارالکتب اسلامیه.
نصیری، محمد (١٣٩٠). حقوق بین‌الملل خصوصی، جلد 24، تهران، آگه.
 Steptoe, P.C. and R.G. Edwards (1978). "Birth After the Reimplantation of Human Embryo", Lancet, 2 (8085).