بررسی تأثیر سیاست‌های حمایتی دولت بر بهره‌وری بخش‌ کشاورزی در ایران (رهیافت داده‌های تابلویی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

2 ااستاد بخش اقتصاد کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

افزایش بهره‌وری عوامل تولید در بخش کشاورزی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این مطالعه اثر سیاست‌های حمایتی دولت را بر بهره‌وری کل عوامل تولید در بخش‌ کشاورزی ایران را طی دوره 1389-1360 مورد بررسی قرار داده است. شاخص ترنکوئیست1 برای تعیین بهره‌وری کل عوامل تولید و شاخص حمایت از تولیدکننده (PSE) برای محاسبه میزان حمایت در زیربخش‌های کشاورزی استفاده شد. الگوی بهره‌وری در بخش کشاورزی با استفاده از رهیافت داده‌های تابلویی برآورد شد. برآورد مدل بهره‌وری کل عوامل تولید در بخش کشاورزی حاکی از آن بود که سیاست‌های حمایتی اثر مثبت و معناداری بر بهره‌وری کل عوامل تولید بخش کشاورزی داشته است. با توجه به نتایج پژوهش، سیاست‌های حمایتی به‌عنوان یک مسئله مهم و تأثیر‌گذار بر بهره‌وری بخش کشاورزی باید ازسوی سیاستگزاران اقتصادی بیشتر مورد توجه قرار گیرد و این حمایت‌ها باید بیشتر به کشاورزان نمونه و با عملکرد بالا اعطا شود تا علاوه‌بر تشویق آنها، سایر تولیدکنندگان نیز برای بهبود عملکرد، از شیوه‌های مناسب‌تر تولید استفاده کنند و بهره‌وری کل عوامل تولید افزایش یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Study of Government’s Supportive Policies’ Impact on Productivity in Agricultural Sector in Iran (Panel Data Approach)

نویسندگان [English]

  • Mahboubeh Naruei 1
  • Hossein Mehrabi Basharabadi 2
1
2
چکیده [English]

Increase in the productivity of production factors in agriculture sector is of great importance. This study examines the impact of government's supportive policies on the total factor productivity in Iran's agriculture sector over the period 1981-2010. For this purpose, the Torn-Quist index (known as total factor productivity index) is used to determine the total factor productivity and PSE (known as the Producer Support Estimate index) to calculate the amounts of support in subsectors of agriculture.  Hence, the Panel Data Approach was applied to estimate the productivity model in agriculture sector. Estimation of total factor productivity in agriculture sector suggests that supportive policies have  meaningful and positive impact on total factor productivity of agriculture sector. Based on the results of the survey, supporting policies as an important and effective factor for productivity of agriculture sector must be considered more seriously by politicians. These supports should be granted to exemplar farmers with high-performance to encourage them. Besides, other manufacturers would utilize more convenient methods of production to improve performance, and therefore total factor productivity will increase.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Productivity
  • Torn-Quist index
  • Producer Support Index
  • Iran
ابراهیمی، سجاد (1390). «تأثیر ذخایر بین‌المللی در اثرگذاری رابطه مبادله بر نرخ ارز حقیقی مؤثر»، فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، ش 3.
ابریشمی، حمید (1378). مبانی اقتصادسنجی، ویرایش دوم، دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ تهران.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (سال‌های مختلف). گزارش اقتصادی و ترازنامه بانک مرکزی.
برقی اسکویی، محمد (1387). «آثار آزادسازی تجاری بر انتشار گازهای گلخانه‌ای در منحنی زیست‌محیطی کوزنتس»، مجله تحقیقات اقتصادی، ش 82.
بشیری، مهدی، محمدرضا توکلی بغدادآباد و افسانه نوری هوشیار (1387). «استفاده از شاخص ترنکوئیست برای ارزیابی تغییرات بهره‌وری کل عوامل تولیدبخش صنعت و معدن»، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی علوم اقتصادی، سال هشتم، ش 3.
پیرایی، خسرو و مجتبی مجاوریان (1382). «بررسی اثر سیاست‌های حمایت دولت از محصولات زراعی بر رشد عوامل تولید در ایران»، مجله تحقیقات اقتصادی، ش 62.
حسینی، صفدر و حسین رضایی (1389). «تعیین و ارزیابی سیاست‌های حمایت از تولیدکنندگان خرما در برنامه‌های توسعه اقتصادی»، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 24، ش 1.
خاکسار آستانه، حمید و علیرضا کرباسی (1384). «محاسبه نرخ نهایی بازده سرمایه‌گذاری در تحقیقات کشاورزی ایران»، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، ش 50.
خادمی‌پور، غلامرضا و بهاءالدین نجفی (1386). «اثر سیاست‌های حمایتی دولت بر انگیزه تولید محصولات عمده زراعی: کاربرد ماتریس تحلیل سیاستی»، مجموعه مقالات ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، مشهد.
سازمان ملی بهره‌وری ایران (1383). «راهنمای اندازه‌گیری شاخص‌های بهره‌وری نیروی کار و سرمایه و بهره‌وری کل عوامل تولید در بخش‌ها و زیربخش‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی کشور»، تهران.
زراءنژاد، منصور و ابراهیم انواری (1384). «کاربرد داده‌های ترکیبی در اقتصادسنجی»، فصلنامه بررسی‌های اقتصادی، 4 (2).
سازمان حمایت از مصرف‌کننده و تولیدکننده (سال‌های مختلف)، آمارنامه کشاورزی.
سلامی، حبیب‌اله و فرشید اشراقی (1380). «تأثیر سیاست‌های حمایت قیمتی بر روند رشد تولیدات کشاورزی در ایران»، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، ش 36.
سلامی، حبیب‌اله (1376). «مفاهیم و اندازه‌گیری بهره‌وری در بخش کشاورزی»، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، ش 18.
کلباسی، حسن و سیدعبدالمجید جلایی (1381)، «بررسی اثرات جهانی شدن بر تجارت خارجی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، ش 11.
کیانی‌راد، علی (1386). «برآورد حمایت از بخش کشاورزی (PSE) درکشورهای درحال توسعه: مشکلات اندازه‌گیری و رهیافت‌ها برای ایران در بسیاری از کشورهای درحال توسعه»، مجموعه مقالات ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، مشهد.
گزارش‌های مرکز ملی بهره‌وری ایران (1385). راهنمای اندازه‌گیری شاخص‌های بهره‌وری نیروی کار و سرمایه و بهره‌وری کل عوامل تولید در بخش‌ها و زیر بخش‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی کشور، تهران.
مبارک، اصغر و نویده محمدلو (1387). «اثر سیاست‌های تجاری و درآمدهای نفتی بر بهره‌وری کل عوامل کشورهای منتخب اوپک»، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، ش 13.
محمدی، فریبرز (1390). «بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر تصادفات جاده‌ای در ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه ابوعلی سینا، همدان.
بانک مرکزی (1388). «مجموعه پژوهش‌های اقتصادی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران»، ش 27.
http://www.cbi.ir
مرکز آمار ایران سال‌های مختلف. سالنامه‌های آماری، http:salnameh.sci.org.
واعظی، لیلا و سعید یزدانی (1386). «بررسی وضعیت موجودحمایت مالی دولت از بخش کشاورزی و ارائه راهکارهای مناسب به‌منظور بهینه‌سازی حمایت‌های مالی دولت از بخش کشاورزی»، مجموعه مقالات ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، مشهد.
وزارت جهاد کشاورزی ایران (سال‌های مختلف)، آمارنامه کشاورزی.
ولی‌زاده زنور، پروین (1388). «بهره‌وری کار و سرمایه و کل عوامل تولید»، مجموعه پژوهش‌های اقتصادی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ش 40.
Baltagi, B. H. (1995). Econometric Analysis of Panel Data, New York: Wiley.
Badinger, Harald (2008). "Trade Policy and Productivity", Department of Economics, Europainstitut, European Economic Review 52.
Breusch, T. S. and A. R. Pagan (1980). "The LM Test and Its Applications to Model Specificatio In Econometrics", Review of Economic Studies, Vol. 47.
Dragan, Miljkovicl and Hyun J. Jin Rodney Pau (1973). "The Role of Productivity Growth and Farmers’ Income Protection Policies in the Decline of Relative Farm Prices in the United States", Journal of Policy Modeling, Vol. 3, Issue 5.
Greene, W. (2003). Econometric Analysis, Fifth edition, New York University.
Hausman, J. (1978). "Specification Test", in Econometrics, Econometrica 46 (6).
Hsiao, C. (2003). "Autoregressive Modeling and Money-Income Causality Detection", Journal of Monetary Economics, Vol. 7, No. 1.
Holtsberg, Christer (2000). Swedish Support to Agricultural Development, Natural Resources Management Division, SIDA.
OECD. (2004). Agricultural Policy in OECD at the Glance.
Rakotoarisoa, M.A. (2008). The Impact Agricultural Policy Distortions on the Productivity gap: Evidence from Rice Production, Selected Paper Prepared for Presentation at the American Agricultural Economics Association Annual Meeting, Orlando, FL, and July.