مفهوم‌پردازی گذار به اقتصاد یادگیرنده در ایران با رویکرد سیاست علم و فناوری

نویسندگان

1 استاد دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

2 دکترای سیاست گذاری علم و فناوری دانشکده مدیریت و ااقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار دانشکده مدیرت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

4 استادیار پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

مفهوم اقتصاد یادگیرنده به‌عنوان زیرساخت اقتصاد دانش‌بنیان مطرح شده است. برابر این نظریه، گذار به اقتصاد یادگیرنده در کشورهای در حال توسعه به‌عنوان بستر و زمینه‌ساز اقتصاد دانش‌بنیان مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اصل وابستگی به مسیر، اصل پسینی بودن مطالعات و عقلانیت محدود مطرح در اقتصاد تکاملی، بررسی فرایند گذار به‌عنوان تغییر کیفی مؤثر بر نهادها، سازمان‌ها و روابط بین آنها نیازمند توجه به مواردی همچون سطح توسعه‌یافتگی است و باید با توجه به پروفایل علم و فناوری هر کشور مورد بررسی قرار گیرد. در این مقاله گذار به اقتصاد یادگیرنده در ایران با رویکرد سیاست علم و فناوری مورد بررسی قرار گرفته است. رویکرد پژوهش، استقرایی و نحوه انجام آن، کیفی و با رویکرد تئوری داده‌بنیاد انجام شده است. براساس یافته‌های پژوهش، گذار به اقتصاد یادگیرنده در ایران مستلزم توجه به مضامین یازده‌گانه شامل تفکر گذار، نهاد سیاست، فناوری اطلاعات و ارتباطات، سرمایه اجتماعی، شرایط اقتصاد کلان، بستر نهادی، توسعه منطقه‌ای، بنگاه‌های یادگیرنده، نظام آموزشی و پژوهشی، تعامل دانشگاه، صنعت و دولت و یادگیری مبتنی‌بر اعتماد متقابل است. جایگاه و روابط هریک از این مضامین در قالب مدل پارادایم مشخص و 6 قضیه مرتبط ارائه شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Conceptualizing Transition to Learning Economy in Iran Based on a Scientific and Technological Approach

نویسندگان [English]

  • Seyyed Hamid Khodadad Hosseini 1
  • behnam Abdi 2
  • Alirea Hasanzadeh 3
  • Ali Moammad Ahmadi 4
1
2
3
4
چکیده [English]

The concept of learning economy means the infrastructure for
knowledge based economy. According to this theory, transition to
learning economy in the developing countries is considered to
constitute necessary bedrock for knowledge based economy.
With due respect to the path dependency principle, the ex-post
studies and bounded rationality in evolutionary economy , such cases
as level of country development combined with its science and
technology profile should be considered in the transition process as a
qualitative change affecting institutions, organizations as well as
interaction between them.. This paper tries to study transition to
learning economy in Iran based on a scientific and technological
approach. This research paper is based on an inductive theme
conducted in a qualitative manner under a data-oriented theory.
The analytical findings of this research indicate that transition to
learning economy in Iran requires due consideration of the 11 themes
which include: transitional thinking, policy institution, ICT, social
capital, macro-economic conditions, institutional context, regional
development, learning firms, research and education system, GIU
interaction and collaborative learning based on mutual understanding.
The status of the 11- fold themes and their relations with each other is
specified within the paradigm model and the relevant six components.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Learning Economy
  • Science and Technology Policy
  • Conceptualizing

مراجع

1. بهبودی، داود و بهزاد امیری (1389). «رابطه بلندمدت اقتصاد دانش‌بنیان و رشد اقتصادی در ایران»، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال دوم، ش 4.
2. پورعزت، علی‌اصغر، آرین قلی‌پور و سمیرا ندیرخانلو (1389). «تبیین موانع کارآفرینی دانشگاهی و تجاری‌سازی دانش در دانشگاه تهران»، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال دوم، ش 4.
3. جلالی، علی‌اکبر (1383). «تجارت، رقابت و اقتصاد دانش‌بنیان»، تهران، دومین همایش ملی تجارت الکترونیک.
4. حاجی‌حسینی، حجت‌اله، مهدی محمدی، فرهاد عباسی و مهدی الیاسی (1390). «تحلیل حکمرانی نظام نوآوری ایران بر پایه چرخه سیاستگذاری نوآوری»، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال چهارم، ش 1.
5. خداداد حسینی، سیدحمید، پریسا ریاحی و مینا نوری (1391). «پیشبرد نوآوری در کشورهای در حال توسعه: بررسی برنامه‌های توسعه اقتصادی در ایران»، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال چهارم، ش 3.
6. دانایی‌فرد، حسن، سیدمهدی الوانی و عادل آذر (1386). روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع، تهران، نشر صفار.
7. سیدجوادین، سیدرضا و محمدرحیم اسفیدانی (1389). تئوری‌سازی داده‌بنیاد و نرم‌افزار Atlas.ti، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، چاپ اول.
8. شورای عالی انقلاب فرهنگی (1382). هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی، ارزیابی علم و فناوری در جمهوری اسلامی ایران (اولین ارزیابی کلان)، تهران، انتشارات شورای عالی انقلاب فرهنگی.
9. عمادزاده، مصطفی، روح‌ا... شهنازی و زهرا دهقان شهابی (1385). «بررسی میزان تحقق اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (مقایسه تطبیقی با سه کشور همسایه)»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال ششم، ش 2.
10. علیخانی، علی‌اکبر (1389). «شیوه‌های تحلیل و بهبود آموزش عالی و پژوهش در ایران با تحلیل بر برخی مطالعات انجام شده»، فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، سال سوم، ش 1.
11. قاضی‌نوری، سیدسپهر و بهنام عبدی (1387). «نظام ملی یادگیری در کشورهای در حال توسعه: بررسی وضعیت ایران در مقایسه با برزیل و کره جنوبی»، نشریه مدیریت فردا، سال هفتم، ش 19.
12. قانعی راد، محمدامین و آرش موسوی (1387). «نظریه‌های دانش و ویژگی‌های ساختاری اقتصاد ایران»، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال اول، ش 4.
13. سوزنچی کاشانی، ابراهیم (1389). رویکردها و مبانی اقتصاد دانش‌محور، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، چاپ اول.
14. نقی‌زاده، رضا، سیدحبیب ا... طباطباییان، آرمان خالدی و محمد نقی‌زاده (1389). «شاخص ترکیبی پایش توانمندی فناوری: بررسی وضعیت توانمندی فناوری ایران و 69 کشور دنیا»، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال دوم، ش 4.
15. مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور (1387). طرح تحول راهبردی علم و فناوری جمهوری اسلامی ایران، بررسی و ارزیابی وضعیت موجود و مطلوب و تحلیل شکاف علم و فناوری کشور و مطالعه تطبیقی با کشورهای منتخب (ترکیه، ژاپن، ایالات متحده آمریکا، رژیم صهیونیستی، انگلستان، هند، پاکستان، مالزی)، تهران، انتشارات مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
16. مهرگان، نادر، محمدرضا دهقانپور و بابک ده‌موبد (1390). «صادرات صنایع مبتنی‌بر فناوری برتر و عوامل مؤثر بر آن»، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال سوم، ش 3.
17. یداللهی فارسی، جهانگیر، هادی زارع و سیدرضا حجازی (1391). «شناسایی مؤلفه‌های دوسوتوانی مؤثر بر عملکرد تجاری‌سازی تحقیقات دانشگاهی»، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، ش 63.
18. بخشی محمدرضا، رجب پناهی، زینب مولایی، سیدحسن کاظمی و داود محمدی (1390). «ارزیابی وضعیت نوآوری در منطقه جنوب غرب آسیا و تعیین جایگاه ایران»، سیاست علم و فناوری.
19. مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری (1391). قابل دسترسی در:
http://ricest.ac.ir/ ?part= news&inc= news&id=758
20. Archibugi, D. and B.-Å. Lundvall (2001). The Globalizing Learning Economy, New York: Oxford University Press.
21. Akcal, P. and C. Engin-Demir (2012). "Turkey’s Educational Policies in Central Asia and Caucasia: Perceptions of Policy Makers and Experts", International Journal of Educational Development, 32.
22. Asheim, B.T and L. Coenen (2006). "Contextualising Regional Innovation Systems in a Globalising Learning Economy: On Knowledge Bases and Institutional Frameworks", Journal of Technology Transfer, 31.
23. Berchicci, L. (2013). "Towards an Open R&D System: Internal R&D Investment, External Knowledge Acquisition and Innovative Performance", Research Policy, 42.
24. Castellacci, F. and J. Natera (2013). "The Dynamics of National Innovation Systems: A Panel co Integration Analysis of the Co-evolution Between Innovative Capability and Absorptive Capacity", Research Policy, 42.
25. Chen, Y., M.J. Lin and C. Chang (2009). "The Positive Effects of Relationship Learning and Absorptive Capacity on Innovation Performance and Competitive Advantage in Industrial Markets", Industrial Marketing Management, 38.
26. Chang H-J. and A. Cheema (1999). Political and Institutional Aspects of Technology Policy Design and Implementation in Developing Countries, UNU/INTECH, Maastricht.
27. Creswell, JW. (2004). Research Design: Qalitative and Quantitative Approachs, California: SAGE Publications.
28. DeEste, P., S. Mahdi, A. Neely and F. Rentocchini (2012). "Inventors and Entrepreneurs in Academia: What Types of Skills and Experience Matter?", Technovation, 32.
29. Dosi, G., C. Freeman, R. Nelson, G. Silverberg and L. L. Soete (1988). Technical Change and Economic Theory, London: Pinter Publishers.
30. Fitjar, R. D. and A. Rodríguez-Pose (2013). "Firm Collaboration and Modes of Innovation in Norway", Research Policy, 42.
31. Freitas, I. M. B., A. Geuna and F. Rossi (2013). "Finding the Right Partners: Institutional and Personal Modes of Governance of University? Industry Interactions, Research Policy, 42.
32. Freeman, C., J. Clark and L. Soete (1982). Unemployment and Technical Innovation, London: Pinter.
33. Freeman, C. (1987). The Economics of Industrial Innovation, London, Pinter.
34. Gebauer, H., H. Worch and B. Truffer (2012). "Absorptive Capacity, Learning Processes and Combinative Capabilities as Determinants of Strategic Innovation", European Management Journal, Vol 30, Issue 1.
35. Gallego, J., L. Rubalcaba and C. Suárez (2013). "Knowledge for Innovation in Europe: The Role of External Knowledge on Firms' Cooperation Strategies", Journal of Business Research, 66, 10.
36. Gregresen, J. (2001). Learning Economy, Innovation Systems and Development. Prepared for ESST Converge Project.
37. Guellec, D., B. van Pottelsberghe (2004). "From R&D to Productivity Growth: Do the Institutional Settings and the Source of Funds Matter?", Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 66.
38. Gu, S. (1999). Implications of National Innovation Systems for Developing Countries: Managing Change and Complexity in Economic Development, UNU-INTECH, Maastricht.
39. Johnson, B. and B. -A. Lundvall (1994). "The Learning Economy", Journal of Industry Studies, Vol. 1, No. 2.
40. Lall, S. (2002). "Selective Industrial and Trade Policies in Developing Countries: Theoretical and Empirical Issues", QEH Working Paper Series, QEHWPS48.
41. Lall S. and M. Teubal (1998). "Market-stimulating Technology Policies in Developing Countries: A Framework with Examples from East Asia", World Development, 26 (8).
42. Lam, A. (2000). "Tacit Knowledge, Organizational Learning and Societal Institutions: An Integrated Framework", Organization Studies, 21 (3).
43. Love, J.H., S. Roper and J. R. Bryson (2011). Openness, Knowledge, Innovation and Growth in UK Business Services, Research Policy, 40.
44. Lundvall, B. -A. (1996). The social dimension of learning economy. DRUID working paper, No. 96-1.
45. Lundvall, B. A., P. Rasmussen and E. Lorenz (2008). "Education in the Learning Economy: A European Perspective", Policy Futures in Education, Vol. 6, No. 6.
46. Lundvall, B.Å., P. Intarakumnerd and J. Vang (2006). Asia’s Innovation Systems in Transition, Northampton: Edward Elgar Publishing, Inc.,
47. ______ (1992). National Systems of Innovation: Towards a Theory of Innovation and Interactive Learning, London: Pinter Publishers.
48. ______ (2008). "The Danish Model and the Globalizing Learning Economy – Lessons for Developing Countries", Department of Business Studies, Aalborg University, Frist Draft for the Wider-project.
49. Magnusson, L. and J. Ottosson (1997). Evolutionary Economics and Path Dependency, Northampton: Edward Elgar Publishing, Inc.
50. Mu, J., F. Tang and D. L. MacLachlan (2010). "Absorptive and Disseminative Capacity: Knowledge Transfer in Intra-organization Networks", Expert Systems with Applications, 37.
51. Nelson, R.R. and S. Winter (1982). An evolutionary Theory of Economic Change, Cambridge (MA), The Belknap Press.
52. Nelson, R.R. (Ed.) (1993). National Innovation Systems: A Comparative Analysis, Oxford University Press, Oxford.
53. Nieto, M. and P. Quevedo (2005). Absorptive Capacity, Technological Opportunity, Knowledge Spillovers, and Innovative Effort, Technovation, 25.
54. OECD (1999). Managing National Innovation Systems, Organization For Economic Co-operation And Development.
55. Romer, P. M. (1998). "Endogenous Technological Change", Journal of Political Economy.
56. Soriano, D. and K. Huarng (2013). "Innovation and Entrepreneurship in Knowledge Industries", Journal of Business Research, Vol. 66, Issue 10.
57. Smith, K., (2000). "What is ‘The Knowledge Economy’? Knowledge- Intensive Industries and Distributed Knowledge Bases", Paper Presented at the DRUID Summer Conference on ‘The Learning Economy – Firms, Regions and Nation Specific Institutions’, Aalborg, Denmark.
58. ______ (2002). What is Knowledge Economy? Knowledge Intensity and Distributed Knowledge Bases, Maastricht: INTECH, Discussion Paper Series.
59. Strauss, A. and J. Corbin (1992). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, California: Sage Publications, Inc.
60. ______ (1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, California: Sage Publications, Inc., Second Edition.
61. Treasury, H.M. (2000). Productivity in the UK: The Evidence and the Government’s Approach.
62. Viotti, E.B. (2002). National Learning Systems: A New Approach on Technological Change in Late Industrializing Economies and Evidences from the Cases of Brazil and South Korea, Technological Forecasting and Social Change, 69.
63. World Bank (2012). Knowledge Appraisal Measurement, Washington D.C.: World Bank Publications.
64. World Economic Forum (2012). Available Online at http://www.weforum.org.
65. _____ (2002). Constructing Knowledge Societies: New Challenges for Tertiary Education, Washington D.C.: World Bank Publications.
66. Yongping, X., M. Yanzheng and Z. Haomiao (2011). Analysis of Influence of Network Structure, Knowledge Stock and Absorptive Capacity on Network Innovation Achievements, Energy Procedia 5.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار