بررسی چگونگی افزایش ظرفیت زبان فارسی برای تبدیل شدن به زبان علمی جهانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری آینده پژوهی دانشگاه تهران

3 کارشناسی ارشد از دانشگاه صنعتی مالک اشتر تهران

4 دانشجوی دکتری آموزش زبان انگلیسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)

چکیده

با توجه به روند تعاملات عصر حاضر مبنی‌بر شکل‌گیری دهکده‌ای جهانی، ملتی که با ابزار زبان و فرهنگ بومی، تعریفی از خود در این جهان ارائه ندهد، محکوم به از کف نهادن عناصر هویت‌ساز خویش و رنگ باختن در سیطره غالب فرهنگ‌ها و تمدن‌های بیگانه و ناآشنا است. در همین راستا رهبر معظم انقلاب چشم‌اندازی مبنی‌بر تبدیل زبان فارسی به یکی از زبان‌های علمی دنیا ارائه نمودند و این موضوع در اسناد بالادستی برنامه‌ریزی کشور نیز وارد شده است. نوشتار پیش‌رو درصدد است تا با در نظر گرفتن زبان به مثابه یک فناوری نرم، الزامات تحقق این چشم‌انداز را بررسی کند. این پژوهش بیشتر درصدد آن است که به صورتی بدیهه‌گرایانه به سازماندهی مجدد نتایج تحقیقات سایرین بپردازد.
مهمترین نتیجه این تحقیق آن است که حفظ قاموس فارسی و گسترش آن بدون توجه به الزامات دیجیتال (اعم از سازگارکردن این زبان با محیط‌های رایانه‌ای و پرداختن به مترجم‌های توانمند کامپیوتری) ناممکن است. با توجه به سیر پیشرفت هوش مصنوعی، فناوری ‌شناختی و مترجم‌های دیجیتال ممکن است در جهان آینده دسترسی به محتویات علمی لزوماً نیاز به تسلط بر یک زبان خارجی نداشته باشد. نمی‌توان انتظار داشت زبان فارسی (یا هر زبان دیگر) در آینده بتواند موقعیت بلامنازع زبان انگلیسی در حال حاضر را داشته باشد. اما این بدان معنا نیست که زبان فارسی نمی‌تواند در پنجاه سال آینده به‌عنوان یکی از زبان‌های علمی مطرح شود. در پایان مقاله تلاش شده برآیندی از همه دستاوردهای تحقیق در یک نمودار فازی شناختی منعکس و خلاصه شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation to the Ways of Increasing Capacity of the Persian Language to Become a Global Scientific Language

نویسنده [English]

  • Mohammad Meisam Safarzadeh 4
1
2
3
4
چکیده [English]

Due to the contemporary interactions in the world shaping the global village,any nation that does not provide a definition of itself by means of its native language and culture would probably lose its identityand fade under the most dominating alien and unfamiliar cultures and civilizations. In this regard, the Supreme Leader of Iran outlined a perspective of Persian language turning it into a global scientific language. The issue has also entered in the upstream documents of the national planning. Considering language a soft technology, this article seeks to investigate the requirements of the realization of this perspective. The study is mostly intended to realistically reorganize the findings of the previous studies. The main finding of the present study is that the preservation of the Persian language thesaurus and its development without considering the digital requirements (including adapting Persian to the computer environments and emphasizing the production of capable computer machine translators) is impossible. Due to the development of the artificial intelligence, cognitive technologies and digital translators, in the future, the access to the scientific contents may not necessarily depend on knowing a dominant foreign language. Although we cannot expect Persian (or any other language) to attain the current position of English in the near future, this does not mean that Persian cannot be considered as a scientific language after about five decades. In other words, our country, due to the science production incentive policies, may reach a position for Iranians to generate a considerable portion of science productions, and consequently, the scientific contents in Persian become considerably sizeable. Thus, the present study aims to provide evidence that prove the mentioned ideal to be attainable. However, the world scientists may not have to acquire Persian to gain access to the science developed by Iranians. At the end of the article, there is an attempt to reflect and summarize the result of the research achievements in a fuzzy cognitive map.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Science Language
  • Persian Language
  • Information Technology
  • Cognitive Technology
  • Digital Translator
  • fuzzy cognitive map
[1]. داوری‌اردکانی، رضا (1386). «توسعه علمی یا تکثیر و ازدیاد تعداد مقالات؟ تمهید مقدمه‌ای برای تدوین سیاست علم و طراحی «نقشه جامع علمی» کشور»، نامه فرهنگستان، سال نهم، ش 35.
[2]. مقداری، علی (1390). «طراحی گرایش «علم و فناوری» در رشته زبان و ادبیات فارسی». بازیابی شده در 13 بهمن 1392، ازhttp://www.sharif.ir/4all/archive/fa-showarch.jsp?arch=news&date=1390/01/29&time=1634
[3]. علوی، مسعود (1389). «چگونه زبان فارسی، زبان علم شد»، ماهنامه دانشمند، سال چهل و هشتم، ش 10.
[4]. مهرداد، جعفر (1371). «تطور زبان فارسی در آموزش فیزیک»، فصلنامه رشد آموزش فیزیک، ش 30 و 31.
[5]. جمعی از صاحبنظران (1365). «زبان فارسی، زبان علم»، مجموعه سخنرانی‌های دومین سمینار نگارش فارسی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
[6]. کافی، علی (1372). «مجموعه مقالات سمینار زبان فارسی و زبان علم»، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
[7]. منصوری، رضا (1374). «چرا و چگونه زبان فارسی باید زبان علمی باشد؟»، نشر دانش، ش 88.
[8]. حداد عادل، غلامعلی (1382). «در آمدی بر واژه‌گزینی مردمی»، نامه فرهنگستان، ش 22.
[9]. طباطبایی، علاءالدین (1380). «ضرورت و موانع واژه‌سازی»، نشر دانش، ش 99.
[10]. عجم، محمد (1385). «اهمیت زبان فارسی در عصر دهکده جهانی»، بازیابی شده در 25 بهمن 1392، ازhttp://hamshahrionline.ir/details/8213
[11]. آشوری، داریوش (1382). بازاندیشی زبان فارسی، تهران، نشر مرکز، چاپ سوم.
[12]. بلالی، مجید (1391). «آینده‌نگاری و تحلیل سیستمی ظرفیت و چگونگی تبدیل شدن زبان فارسی به یک زبان علم جهانی»، فصلنامه علمی تخصصی آینده‌پژوهشی، ش 2.
[13]. وب‌سایت دبیرخانه شورای انقلاب فرهنگی (1392)، «موضوع تبدیل زبان فارسی به زبان علم در جهان بررسی شد»، بازیابی شده در 11 خرداد 1393، از http://www.sccr.ir/Pages/?current=news&gid=1&Sel=494788
[14]. سیف‌الدین، امیرعلی، امیرحسین رهبر، علیرضا نصر اصفهانی و محمد میثم صفرزاده (1391). «زبان فارسی در آیینه اسناد بالادستی؛ رویکردی آینده‌پژوهانه»، فصلنامه مطالعات آینده‌پژوهی، ش 3.
[15]. پایا، علی (1389). «نقد و بررسی نقشه جامع علمی کشور»، فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی، ش 14.
[16]. پایا، علی و رضا کلانتری‌نژاد (1389). «ارزیابی فلسفی و دلالت‌های سیاستگذارانه تأثیرات چهارمین موج توسعه علمی و فناورانه بر فرهنگ و جامعه: ملاحظاتی از دیدگاه عقلانیت نقاد»، فصلنامه سیاست علم و فناوری، ش 4.
[17]. سیف‌الدین، امیرعلی (1388). «فناوری نرم، ابزار طراحی و پیاده‌سازی الگوی اسلامی ایرانی توسعه»، هفته‌نامه برنامه، ش 349.
[18]. پایا، علی (1386). «عقلانیت نقادانه و منطق موقعیت: رهیافتی کارآمد برای روش‌شناسی دانش‌آموزش و پرورش»، نوآوری‌های آموزشی، ش 21.
[19]. وزیری، جواد و محمدامین قانعی‌راد (1390). «گذارهای اجتماعی ـ فنی در رژیم مدیریت منابع نفت و گاز در ایران»، نامه سیاست علم و فناوری، ش 2.
[20]. Geels, F.W. (2002). "Technological Transitions as Evolutionary Reconfiguration Processes: a Multi - level Perspective and a Case-study", Research Policy, Vol. 31.
[21]. میرشاه‌ولایتی، فرزانه (1388). راهنمای عملی تدوین چشم‌انداز؛ مبانی، دیدگاه‌ها و فرایندهای تدوین چشم‌انداز، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
[22]. اسلاتر، ریچارد و همکاران (1384). نواندیشی برای هزاره نوین، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
[23]. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر رهبر معظم انقلاب http://www.leader.ir
[24]. وب‌سایت همشهری آنلاین (1390). «تلاش ایران برای ثبت زبان فارسی به‌عنوان هفتمین زبان رایج جهان»، بازیابی شده در 14بهمن 1392، از    http://hamshahrionline.ir/details/145592/Culture/culturalrelations
[25]. کریمی، ابوالفضل (1390). «پرطرفدارترین زبان جهان چیست؟»، بازیابی شده در 12 بهمن 1392، از     http://www.khabaronline.ir/detail/118495/society/tourism
[26]. Bruthiaux, Paul (2002). "Predicting Challenges to English as a Global Language in the 21st Century Language Problems and Language Planning"،Vol. 26.
[27]. جمعی از اندیشمندان (1389). اسناد پشتیبان نقشه جامع علمی کشور در حوزه علوم انسانی، معارف اسلامی و هنر، تهران، شورای عالی انقلاب فرهنگی، جلد اول.
[28]. ولایتی، علی‌اکبر (1389). فرهنگ و تمدن اسلامی، قم، دفتر نشر معارف، چاپ بیست‌وششم.
[29]. وب‌سایت شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی http://www.persian-language.com
[30]. پایگاه استنادی علوم جهان اسلام http://www.isc.gov.ir/Default.aspx
[31]. مجمع تشخیص مصلحت نظام (1384). «سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران».
[32]. Watson, Richard (2009). Future Files, A Brief History of The Next 50 Years, Nicholas Brealey Publishing
[33]. UNESCO Science Report (2010)."the Current Status of Science Around the world"
[34]. وزارت علوم تحقیقات و فناوری (1388). «سند تحول راهبردی علم و فناوری».
[35]. میرعمادی، طاهره (1387). «تبیین بحران مالی 2008 به مثابه آستانه چرخش پارادایمیک در انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات»، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال اول، ش 2.
[36]. وب‌سایت رصد خانه ملی علم و فناوری ایران http://www.Isato.ir.
[37]. Reix, R. (2004). Systèms d'information et Management des Organizations, Vuibert, Paris.
[38]. فلاح، حسن و محمودرضا مردان‌شاهی (1383). «طراحی سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت زنجیره تأمین برای صنایع بزرگ»، اولین کنفرانس ملی لجستیک و زنجیره تأمین،تهران.
[39]. محمودی، محمد (1386). سیستم‌های اطلاعاتی در مدیریت، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ اول.
[40]. راولی، جنیفر (1379). سیستم‌ها و فنون اطلاعات مدیریت استراتژیک (راهبردی)، محمدرضا بهرنگی،تهران، انتشارات کمال تربیت.
[41]. وب‌سایت تابناک (1388). «مترجم فارسی گوگل آمد»، بازیابی شده در بازیابی شده در 11 بهمن 1392،  http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=52373.
[42]. معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور (1389). «مجموعه برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران».
[43]. Kardaras, D. and Karakostas, B. (1999). "The Use of Fuzzy Cognitive Maps to Simulate the Information Systems Strategic Planning Process", Information and Software Technology,Vol. 41.
www.mashreghnews.org, 1391.