بازخوانی و نقد نظریه‌‌های عدالت اقتصادی در قرن بیستم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی

چکیده

نیمه دوم قرن بیستم، شاهد تولد چندین نظریه مهم عدالت در اندیشه لیبرال بود که تلاش می‌کردند مبنایی غیرسوسیالیستی برای عدالت اقتصادی فراهم کنند. شناخت و ارزیابی این نظریه‌‌ها که روی بسیاری از سیاستگذاری‌های ملی و بین‌المللی مؤثر هستند، مقدمه لازمی برای تکمیل بنیان‌های تحلیلی دانشمندان اجتماعی و در نهایت بهبود سیاستگذاری‌های عدالت‌محور در کشور به‌شمار می‌رود.
         در این مقاله پنج نظریه برجسته از عدالت اقتصادی که در دهه‌های اخیر نمایندگان مبرزی داشته‌اند بررسی می‌شوند که عبارت‌اند از: آزادی‌مداری (هایک)، قراردادگرایی (رالز)، رفاه‌گرایی (پازنر)، زمینه‌محوری (والزر) و قابلیت‌مداری (سن). برخی از این دیدگاه‌ها در نهایت به فروکاستن مفهوم عدالت به مفاهیم دیگری مانند آزادی یا رفاه می‌انجامند و تعدادی دیگر فقط فرایند رسیدن به قواعد عدالت اجتماعی را نشان می‌دهند. توجه به نقاط قوت و ضعف این نظریه‌ها، می‌تواند در مسیر کشف نظریه اسلامی عدالت برای سیاستگذاری‌های نظام به ما یاری رساند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Review and Critique of Theories of Economic Justice in the Twentieth Century

نویسنده [English]

  • Seyyed Ehsan Khandoozi
چکیده [English]

Second half of the twentieth century witnessed the birth of several important theories of justice in the liberal ideas that would attempt to provide non-socialist base for social and economic justice. Identifying and evaluating these theories that are effective on many national and international policies are necessary introduction to complete analytical foundations of social scientists and finally, to improve justice-oriented policies in the country.
       The paper studies five prominent theories of social justice which have been presented in recent decades by the distinguished representatives as follows: libertarian (Hayek), contractual (Rawls), welfare orientated (Posner), contextual (Walzer) and capability-oriented (San). Ultimately, some of these perspectives reducing the concept of justice to other concepts such as freedom or welfare and others just show the process to reach the rules of social justice. Given the strengths and weaknesses of these theories can help us to find an Islamic Theory of Justice for contemporary systems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Justice
  • Liberalism
  • Ethics (Moral Philosophy)
  • Economy
  • Political Philosophy
  1. توسلی، حسین (1375). مبانی نظری عدالت اجتماعی، تهران، نشر بنیاد مستضعفان.
  2. رالز، جان (1383). عدالت به‌مثابه انصاف، ترجمه عرفان ثابتی، تهران، نشر ققنوس.
  3. ـــــــــ (1387). نظریه عدالت، ترجمه سیدمحمدکمال سروریان و مرتضی بحرانی، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  4. سالیوان، راجر (1380). اخلاق در فلسفه کانت، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران، طرح نو.
  5. ساندل، مایکل (1374). لیبرالیسم و منتقدان آن، ترجمه احمد تدین، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
  6. سن، آمارتیا (1381). توسعه به‌مثابه آزادی، ترجمه حسین راغفر، تهران، نشر کویر.
  7. طباطبایی، محمدحسین (1362). اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران، نشر صدرا.
  8. طوسی، خواجه نصیرالدین (1371). اخلاق ناصری، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه.
  9. کانت، ایمانوئل (1380). درس‌های فلسفه اخلاق، ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران، نشر نقش و نگار.
  10. ـــــــــ (1388). فلسفه حقوق، ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران، نشر نقش و نگار.
  11. گزل، سیلویو (1383). نظام اقتصاد طبیعی، ترجمه سید‌ابراهیم بیضایی، تهران، نشر سمت.
  12. لاک، جان (1387). رساله‌ای درباره حکومت، ترجمه حمید عضدانلو، تهران، نشر نی.
  13. لنگهاوزن، محمد (1376). «کدام عدالت؟ کدام عقلانیت؟»، نقد و نظر، ش 2 و 3.
  14. مارکس، کارل (1379). سرمایه، ترجمه ایرج اسکندری، تهران، نشر فردوس.
  15. والزر، مایکل (1389). حوزه‌های عدالت، ترجمه صالح نجفی، تهران، نشر ثالث.
  16. هابز، توماس (1380). لویاتان، ترجمه حسین بشیریه، تهران، نشر نی.

17. Albee, E. (2002). A History of English Utilitarianism, London, Routledge Press.

18. Arons, Eric (2009). Hayek Versus Marx, New York, Routledge.

19. Bojer, H. (2003). Distributional Justice, New York, Routledge.

20. Harsanyi, J. C. (1982). Morality and the Theory of Rational Behavior, In Sen and Williams, Utilitarianism and Beyond, Cambridge University Press.

21. Hayek, F. V. (1976). The Mirage of Social Justice, New York, Routledge.

22. Konow, J. (2003). "A Positive Analysis of Justice Theories", Journal of Economic Literature.

23. Nozik, Robert (1974). Anarchy, State and Utopia, Basic Books.

24. Posner, Richard (1981). The Economics of Justice. Harvard University Press.

25. Sandel, M. (2009). Justice: What's the Right Thing to Do?, New York, Farrar, Straus and Giroux.

26. ______ (1998). Liberalism and the Limits of Justice, Cambridge University Press.

27. Sen, Amartya (2000). "Social Justice and the Distribution of Income", Handbook of Income Distribution, Vol. 1, Ch. 1.

28. ______ (2009). The Idea of Justice, New York, Allen Lane.