امکان‌سنجی توزیع بهینه جمعیت در پهنه سرزمینی ایران بر پایه امکانات طبیعی و انسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه جامع امام‌حسین (ع)؛

2 دانش‌آموخته دکتری جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)؛

چکیده

جمعیت عامل اعتلا و بالندگی یک کشور است. وضعیت فعلی استقرار جمعیت و نظام شهرنشینی در کشور حاکی از تمرکزگرایی شدید و به نوعی شهرنشینی وابسته است که میراث شهرنشینی و سیاست‌های جمعیتی دوران قبل از انقلاب اسلامی و سیاست‌های ناکارآمد فعلی است. برای قطع شدن این زنجیره معیوب شهرنشینی و توزیع جمعیت به سیاست‌های جدید و نظام تصمیم‌گیری بدیعی که مبتنی‌بر توسعه پایدار باشد احتیاج خواهد بود. هدف از این پژوهش ارزیابی پهنه‌های مطلوب اسکان جمعیت کشور به منظور بازتوزیع جمعیت برای کاهش تمرکزگرایی و آسیب‌های منبعث از آن است. روش تحقیق مقاله حاضر توصیفی - تحلیلی بوده و برای مکان‌یابی پهنه‌های مطلوب اسکان جمعیت کشور از مدل ترکیبی منطق فازی و تحلیل شبکه استفاده شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که بر‌مبنای معیارهای 21‌گانه استفاده شده در پژوهش، اغلب مساحت استان‌های مرکزی و شرقی کشور که در حال حاضر نیز از جمعیت کمی برخوردارند برای اسکان نامناسب معرفی شده است. در نهایت دو راهکار در انتهای پژوهش معرفی شده که یکی تمرکززدایی از شهرهای با جمعیت بالا و هدایت آنها به شهرهای با جمعیت پایین در مناطق مطلوب برای اسکان و دیگری هدایت جمعیت به مناطق مرکزی، جنوبی و شرقی البته با بسترسازی دقیق و اساسی و توجه به مبانی اجتماعی - جمعیتی کشور است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Feasibility Study in to the Optimal Distribution of Population in Iran Based on Natural and Human Resources

نویسندگان [English]

  • Mahdi Nazemi Ardakani 1
  • Seyed Mohammadali Mousavi 2
1 Associate Professor of Imam Hossein University (AS);
2 Sociology doctoral student, Faculty of Social Sciences, University of Tehran (corresponding author);
چکیده [English]

Population is one of the main causes of a country's prosperity. The current situation of the population and urbanization system in the country indicates a strong centralism and a type of urbanization that is the legacy of the urbanization and population policies of the period before the Islamic Revolution and which have continued since. Breaking down this flawed chain of urbanization and population distribution will require new policies and an innovative decision-making system based on sustainable development. In order to distribute the population within the geographical area available in the country, a solution, which can be carried out by the country's decision-making authorities, is to enforce land management planning. The purpose of this study is, to find a futuristic plan, which evaluates the optimal areas of population settlement so as to redistribute the population and lead to a reduction of centralism and the damage caused by it. In this research, a combined model of Fuzzy logic and network analysis has been used to locate the optimal areas of population settlement in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Population
  • Desirable Zones
  • Network Analysis
  • Fuzzy Logic

مراجع

  1. ایمانی جاجرمی، حسین (1395). «بررسی انتقادی سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه شهری در ایران»، نشریه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 5، ش 1.
  2. دربان آستانه، علیرضا، محمدرضا رضوانی، مجتبی قدیری معصوم و بهرام هاجری (1398). «تحلیل فضایی پراکنش زنان سرپرست خانوار مورد حمایت کمیته امداد در سطح کشور و ارتباط آن با متغیرهای اجتماعی و اقتصادی»، فصلنامه علمی پژوهشی زن و جامعه، دوره 10، ش 38.
  3. رخشانی‌نسب، حمیدرضا و اصغر ضرابی (1389). «تحلیل روند تحولات سلسله‌مراتب شهری ایران»، نشریه جمعیت، ش 73 - 74.
  4. زبردست، اسفندیار(1389). «کاربرد فرایند تحلیل شبکه‌ای (ANP) در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای»، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، ش 41.
  5. صفایی‌پور، مسعود، سعید امان‌پور و ذوالفقار بسطامی‌نیا (1390). «تحلیل و بررسی نقش مهاجرت در توسعه کالبدی –فضایی شهر یاسوج طی سال‌های 85-45»، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال 3، ش 4.
  6. فرهی بوزنجانی، برزو (1388). «روش تبیین مهندسی فرهنگی کشور»، مطالعات فرهنگ- ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق)، ش 37.
  7. منصوریان، یزدان (۱۳۸۹). مبانی نگارش علمی، تهران، نشر کتابدار.
  8. ناظمی اردکانی، مهدی (1387). «میزگرد علمی: نظام سیاسی، فرایند تصمیم‌گیری و توسعه»، نشریه راهبرد توسعه، ش 14.
  9. ناظمی اردکانی، مهدی و سید‌محمدعلی موسوی (1399). «مبانی، اصول و چگونگی ترسیم نقشه اجتماعی کشور با تأکید بر مفهوم شهر»، پایان‌نامه دانشکده مدیریت دانشگاه عالی دفاع ملی.
  10. یاسوری، مجید (1389). «بررسی روند توزیع جمعیت ایران، آینده‌نگری، مشکلات و راهبردها»، فصلنامه جمعیت، ش 73-74.
  11. Al-hanbali, A., B. Alsaaideh and A. Kiondoh (2011). "Using GIS-Based Weighted Linear Combination Analysis and Remote Sensing Techniques To Select Optimum Solid Waste Disposal Sites Within Mafraqcity, Jordan", Journal of Geographic Information System, 3.
  12. Aliyu, A and L. Amadu (2017). "Urbanization, Cities and Health: The Challenges to Nigeria", Ann Afr Med, 16(4).
  13. Lawrence, Roderick J. (2009). "Inequalities in Urban Areas: Innovative Approaches to Complex Issues’, Scand", Journal of Public Health 2002, 30.
  14. Rikalovic, A., I. Cosic and D. Lazarevic (2014). "GIS Based Multi-Criteria Analysis for Industrial Site Selection", Procedia Engineering, 69.
  15. Ronald Eastman, J., H. Jiang and J. Toledano (1998). "Multi-criteria and Multi-objective Decision Making for Land Allocation Using GIS", Multicriteria Analysis for Land-Use Management Environment and Management, 9.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار