دست‌کاری قیمت در بازار کالا از طریق گران‌فروشی از نگاه فقه و حقوق کیفری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

3 دانشآموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران

چکیده

ضعف سازوکارهای قانونی، گاه وضعیتی را فراهم می‌کند که برخی بنگاه‌‌‌‌ها با سوءاستفاده از موقعیت اقتصادی و سلطه بر بازار، قیمت محصولی را افزایش داده و با ایجاد تورم کاذب در بازار یک کالا، به سودهای هنگفت و ناعادلانه‌‌‌‌ای دست یابند که این عمل را می‌‌‌‌توان دست‌کاری قیمت در بازار کالا تعبیر کرد. با وجود اینکه جرم دست‌کاری قیمت، در بازار سهام تحت عنوان «دست‌کاری بازار اوراق بهادار» دارای وصف مجرمانه بوده، اما برای این عنوان در بازار کالا، هیچگونه تعریفی ارائه نشده و حتی می‌‌‌‌توان گفت این اصطلاح در علم حقوق همچنان ناشناخته باقی مانده است. در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن ارزیابی شاخص‌‌‌‌های اساسی در تغییر قیمت یک کالا، امکان‌‌‌‌سنجی دست‌کاری قیمت در بازارهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته و پس از ارزیابی عناصر تشکیل‌‌‌‌دهنده جرم دست‌کاری قیمت، نتایج نشان می‌دهد گران‌‌‌‌فروشی، درصورتی موجب دست‌کاری قیمت کالا می‌‌‌‌شود که سبب بی‌تعادلی در بازار شده و سود حاصل از این افزایش نرخ، به‌‌‌‌صورت نامتعارف و ناعادلانه به‌‌‌‌دست آید. به‌‌‌‌علاوه براساس بند «ط» فصل نهم از قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل (44)‌‌‌‌ قانون اساسی، این رویداد زمانی اتفاق می‌‌‌‌افتد که اولاً، معامل از وضعیت اقتصادی مسلط برخوردار باشد؛ ثانیاً، قیمت مورد بحث با معدل هزینه‌‌‌‌های تولید یا اجرا به‌‌‌‌علاوه سود متناسب، تفاوت بسیار داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The View Point of Jurisprudential and Criminal Law on Price Extortion in the Commodity Market

نویسندگان [English]

  • Seyed Hosein Aletaha 1
  • Hosein Aghaeijanatmakan 2
  • aref bashiri 3
1 Shahid Chamran University of Ahvaz,
2 Shahid Chamran University of Ahvaz,
3 Mazandaran University
چکیده [English]

The weaknesses of legal remedies has at times provided the conditions for some firms to increase the price of a product by exploiting their economic position, dominating the market and by causing a false inflation in the market of a certain commodity. This is done to achieve unjustified and unfair profits and can be interpreted as price manipulation in the commodity market. Although the crime of price manipulation in the stock market is found under the criminal label "Security Market Manipulation", there is no clear definition provided and it is largely misunderstood.
In this descriptive-analytical study, the feasibility of price manipulation in different markets is evaluated by assessing the key indicators of price change in a commodity. Excessive price manipulation can lead to market imbalances and the profits from the rise in prices are obtained in an unconventional and unfair method. In addition, according to paragraph 9 of Chapter 44 of Article 44 of the Constitution, this occurs when, firstly, the trader has a dominant economic position; and secondly, the disputed price of a certain commodity varies a great deal with the average cost of production or with its relative proportional profit.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Commodity Market Manipulation
  • Market Equilibrium
  • Monopoly Market
  • Complete Competition
  • Najsh

مراجع

1. آقابابایی، حسین (1384). «گفتمان فقهی و جرم‌‌‌‌انگاری در حوزه جرائم علیه امنیت ملت و دولت»، مجله فقه و حقوق، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 5.
2. ابن منظور، محمدبن مکرم بن علی (ق1404). لسان العرب، بیروت، دار صادر.
3. اردبیلی، محمدعلی (1382). حقوق جزای عمومی، جلد اول، تهران، نشر میزان.
4. الهامی‌‌‌‌نیا، علی‌اصغر (1383) .اخلاق اقتصادی، تهران، مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت (ع).
5. امینی، مهدی، مرتضی شهبازی‌‌‌‌نیا و محمد عیسایی تفرشی (1394). «دست‌کاری بازار اوراق بهادار: مفهوم، مبانی و روش‌ها (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا)»، پژوهش‌‌‌‌های حقوق تطبیقی، ش 1.
6. انصارى دزفولى، مرتضى بن محمد امین (1415). کتاب المکاسب، جلد دوم، قم، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
7. تبریزی، جواد (1425). ارشاد‌ الطالب ‌الی ‌التعلیق علی ‌المکاسب، جلد چهارم، قم، انتشارات دار‌الصدیقه ‌الشهیده‌.
8. راعی، رضا و احمد پویان‌‌‌‌فر (1391). مدیریت سرمایه‌گذاری پیشرفته، تهران، نشر سمت.
9. رجایی، سیدمحمدکاظم و مصطفی کاظمی (1390). «شاخص ترکیبی صداقت در بازار اسلامی»، معرفت اقتصاد اسلامی، ش 1.
10. رضی، ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی (1386). نهج‌‌‌‌البلاغه، چاپ دوم، تهران، نشر بنیاد.
11. سبحانى، جعفر (1423). دراسات موجزة فی الخیارات و الشروط، جلد اول، قم، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیه.
12. طوسى، ابوجعفر محمد بن حسن (1387). المبسوط فی فقه الإمامیة، جلد دوم، قم، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
13. عاملى، زین‌الدین بن على (شهیدثانى) (1410). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی ـ کلانتر)، جلد پنجم، قم، انتشارات مکتبه الداوری.
14. عبدی‌‌‌‌پور، ابراهیم (1388). «سوءاستفاده از وضعیت اقتصادی مسلط»، حقوق اسلامی، سال ششم، ش 21.
15. غلامی، احمد (1388). توسعه محیط بازرگانی، اراک، انتشارات دانشگاه اراک.
16. قربانی، مجید و عباس باقری (1389). «دستکاری بازار اوراق بهادار»، فصلنامه پژوهش حقوق، ش 29.
17. کیان‌‌‌‌پور، سعید و حمیدرضا رضایی‌ازندریانی (1398). اقتصاد خرد، تهران، انتشارات فراگیر هگمتانه.
18. کلینى، ابو‌جعفر محمد بن یعقوب (1407). الکافی (ط ـ الإسلامیة)، جلد پنجم، چاپ ششم، تهران، دارالکتب الإسلامیه.
19. مامقانی، عبداللّه (1351). مناهج المتّقین فی فقه ائمة الحق و الیقین، قم، نشر آل‌البیت.
20. مکنیو، گریگوری (۱۳۹۱). کلیات علم اقتصاد، ترجمه حمیدرضا ارباب، تهران، نشر نی.
21. موسوی بجنوردی، سیدمحمد و افسانه مهدیان کرانی (1394). «نقش زمان و مکان در تعمیم مصادیق احتکار با رویکردی به آرای امام خمینی (ره)»، متین، ش 69.
22. میرسعیدی، سیدمنصور و محمود زمانی (1392). «جرم اقتصادی؛ تعریف یا ضابطه؟»، پژوهش حقوق کیفری، ش 4.
23. میرمحمد صادقی، حسین (1386). حقوق کیفری اختصاصی: جرائم علیه اموال و مالکیّت، جلد دوم، چاپ ششم، تهران، نشر میزان.
24. نجفى، محمدحسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، جلد بیست‌‌ودوم، چاپ هفتم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
25. نظری، محسن (1387). اقتصاد خرد، تهران، نشر نگاه دانش.
26. نمازی، حسین (1384). نظام‌‌‌‌های اقتصادی، تهران، شرکت سهامی انتشار.
27. Beale, H.G. (1999). Chitty on Contracts, Vol. 2, 28th /ed, London, Sweet and Maxwell.
28. Bresnahan, Timothy F. and Peter C. Reiss (1990). "Entry in Monopoly Market", The Review of Economic Studies, Vol. 57, Issue. 4.
29. Judge, Stephen (1995). Business Law, London, Macmillan Press1202.
30. Schiff, Peter (2013). Now Reading: A False Inflation Indicator Masks a Much Smaller U.S. Economy, Real Clear Markets.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار