طراحی مدل عوامل موثر بر زیست پذیری کلان شهرهای ایران با روش متاترکیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشیار ‌گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

ضرورت  و لزوم  توجه ­به ­زیست‌پذیری ­کلان‌شهرها ­در ­دهه‌های ­اخیر ­جای ­خود ­را ­در ­ادبیات ­علمی ­کشور ­باز ­کرده ­و ­تلاش‌های ­بسیاری ­در ­عرصه‌های پژوهشی در قالب ­رساله، ­پایان‌نامه، ­مقالات ­پژوهشی ­و ­همایشی ­انجام ­شده ­است. ­این ­پژوهش ­نیز ­با ­در ­نظر ­گرفتن ­مطالعات با ­هدف ­طراحی ­مدل ­عوامل مؤثر بر زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری کلان‌‌‌‌‌‌‌شهرهای ایران با استفاده ­از ­روش ­متاترکیب ­به ­این ­موضوع ­پرداخته ­است ­که ­از‌لحاظ ­هدف‌‌‌‌‌‌‌گذاری ­کاربردی‌‌‌‌‌‌‌ و ­از‌لحاظ ­ماهیت اطلاعات و شیوه تحلیل آنها کیفی است و در زمره ­پژوهش‌‌‌‌‌‌‌های ­اسنادی ­و ­درنهایت ­برمبنای ­روش ­تحقیقات ­تحلیلی ­ـ ­توصیفی ­است. جامعه ­آماری ­پژوهش، همه ­پژوهش‌های داخلی صورت گرفته طی سال‌های 1398-1393 در ­مقیاس ­‌‌‌‌‌‌‌زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­کلان‌‌‌‌‌‌‌شهرهای ­کشور ­است ­که ­در بانک اطلاعات نشریات کشور (Magiran) یا پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی ­(SID) ­نمایه ­شده ­است. با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند 26 پژوهش مرتبط انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ­براساس یافته‌های به‌دست آمده، مدل مفهومی استراخ شده، شامل پنج مقوله (اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیست محیطی و مدیریت شهری)، 13 مفهوم، 44 کد (شاخص) است. ­همچنین ­از ­بین ­13 ­مفهوم ­بررسی ­شده، ­مفاهیم ­اشتغال ­و ­درآمد ­(17)، دسترسی به امکانات و  زیرساخت‌ها (16)، آلودگی ­(16) ­و ­مسکن ­عادلانه و استطاعت‌‌‌‌‌‌‌پذیر ­(14) ­بیشترین ­فراوانی ­و ­تکرار ­را ­دارد که نشان‌دهنده اهمیت و اولویت این مفاهیم است و باید ­مدیران ­و ­تصمیم‌‌‌‌‌‌‌گیران ­حوزه ­شهری، ­توجه ویژه‌ای ­به ­آنها ­داشته ­باشند ­و ­همواره ­این ­موارد ­در ­چارچوب ­برنامه‌‌‌‌‌‌‌ها ­و ­سیاست‌‌‌‌‌‌‌های ­برنامه‌‌‌‌‌ریزی شهری قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Designing the Model of Factors Affecting the livability of Iranian Metropolises Using the Meta-Synthesis Method

نویسندگان [English]

  • Esmaeel Aliakbari 1
  • Nafiseh Marsousi 2
  • Majid Akbari 3
1 Professor of Geography and Urban Planning, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Associate Professor of Geography and Urban Planning, Payame Noor University, Tehran, Iran
3 Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The need to pay attention to the livability of metropolises in recent decades has found its place in the scientific literature of the country and many efforts have been made in this field of research in the form of dissertations, research papers and conferences. Taking these texts into consideration, this study has been carried with the aim to design the model of factors affecting the livability of Iranian metropolises and this was done by employing a mixed method. In terms of practical targeting, the qualitative method was used, and in terms of the nature of information, the analysis method was employed. The method of data collection in the field of documentary research was based on the research method, and so this study is an analytical-descriptive study. The statistical population of the study was all the internal research conducted during the years of 2014-2019 on the scale of livability in the metropolises of the country. These were recorded either in the country's database (Magiran) or the scientific information database of Jahad University (SID). Using the targeted sampling method, 26 related studies were selected and studied. Based on the findings, the extracted conceptual model consists of 5 categories (economic, social, physical, environmental and urban management), 13 concepts and 44 codes (indicators). Also, among the 13 concepts studied, the concepts of employment and income (17), access to facilities and infrastructure (16), pollution (16), and fair and able housing (14) have the highest frequency and repetition. Therefore, this shows the importance of these concepts, and it is necessary that the managers and decision makers of urban areas prioritize them and always include them in the framework of any urban planning, programs or policies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Livability
  • Quality of Life
  • Meta-Synthesis
  • Kappa Statistics
  • Iranian Metropolises
1. ­آروین، ­محمود، ­حسین ­فرهادی‎خواه، ­احمد ­پوراحمد ­و ­الیاس ­منیری ­(1397). ­«ارزیابی ­شاخص‌های ­زیست‌پذیری ­شهری ­براساس ­ادراک ­ساکنان ­(نمونه ­موردی: ­شهر ­اهواز)»، ­دانش ­شهرسازی، ­دوره ­2، ­ش ­2.
2. ­ابراهیم‌زاده، ­عیسی، ­فرامرز ­بریمانی ­و ­یوسف ­نصیری ­(1383). ­«حاشیه‌نشینی: ­ناهنجاری‌های ­شهری ­و ­راهکارهای ­تعدیل ­آن، ­موردشناسی؛ ­کریم‌آباد ­زاهدان»، ­فصلنا‌مه ­جغرافیا ­و ­توسعه، ­ش ­3.
3. ­ابراهیم‌زاده، ­عیسی ­و ­کاظم ­حبیب‌‌‌‌‌‌‌زاده ­لمسو ­(1389). ­«تحلیل ­و ­ارزیابی ­کاربری ­اراضی ­روستا ­ـ ­شهر ­گلوگاه ­بابل ­با ­استفاده ­از ­GIS»، ­پژوهش‌‌‌‌‌‌‌های ­جغرافیای ­انسانی، ­دوره ­42، ­ش ­71.
4. ­اجزاء شکوهی، ­محمد ­و ­لیلا ­جوهری ­(1393). ­«مطالعه ­تطبیقی ­کیفیت ­زندگی ­در ­شهر ­مشهد ­از ­دیدگاه ­شهروندان ­(مورد ­مطالعه: ­محله ­هاشمیه ­و ­محله ­سعدآباد)»، ­فصلنامه ­مطالعات ­ساختارها ­و ­کارکردهای ­شهری، ­دوره ­2، ­ش ­5.
5. ­افشار ­کهن، ­جواد، ­اسماعیل ­بلالی ­و ­علی ­قدسی ­(1391). ­«بررسی ­ابعاد ­اجتماعی ­مسئله ­کنترل ­ترافیک ­شهری؛ ­مورد ­مطالعه: ­مشهد»، ­مجله ­مطالعات ­شهری، ­دوره ­2، ­ش ­4.
6. اکبری، مجید، وحید بوستان احمدی، سیدچمران موسوی و نازنین حاجی­پور (1397). «ارزیابی وضعیت زیست­پذیری مناطق کلان­شهر شیراز از منظر شهروندان»، فصلنامه رفاه و توسعه اجتماعی، دوره 10، ش 37.
http://qjsd.atu.ac.ir/article_9899.html
 7. ­ایراندوست، ­کیومرث، ­علی‌اصغر ­عیسی‌لو ­و ­بهزاد ­شاه‌مرادی ­(1394). ­«شاخص ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­در ­محیط‌‌‌‌‌‌‌های ­شهری ­(مطالعه ­موردی: ­بخش ­مرکزی ­شهر ­مقدس ­قم)»، ­فصلنامه ­اقتصاد ­و ­مدیریت ­شهری، ­دوره ­4، ­ش ­13.
8. ­بندرآباد، ­علیرضا ­(1389). ­«ﺗﺪوﯾﻦ ­اﺻﻮل ­اﻟﮕﻮی ­ﺗﻮﺳﻌﻪ ­ﻓﻀﺎﯾﯽ ­و ­ﺷﮑﻞ ­ﺷﻬﺮ ­زﯾﺴﺖ‌‌‌‌‌‌‌ﭘﺬﯾﺮ ­اﯾﺮاﻧﯽ؛ ­ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ­ﻣﻮردی ­ﻣﻨﺎﻃﻖ ­1، ­15 ­و ­22 ­ﺷﻬﺮ ­ﺗﻬﺮان»، ­رساله ­دکتری ­شهرسازی، ­دانشگاه ­آزاد ­اسلامی ­واحد ­علوم ­و ­تحقیقات ­تهران.
9. ـــــــــ ­(1390). ­شهر ­زیست‌پذیر ­از ­مبانی ­تا ­معنا، ­تهران، ­انتشارات ­آذرخش.
10. ­بندرآباد، ­علیرضا ­و ­لیلا ­احمدی‌‌‌‌‌‌‌نژاد ­(1393). ­«ارزیابی ­شاخص‌های ­کیفیت ­زندگی ­با ­تأکید ­بر ­اصول ­شهر ­زیست‌پذیر ­در ­منطقه ­22 ­تهران»، ­فصلنامه ­پژوهش ­و ­برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی ­شهری، ­دوره ­5، ­ش ­16.
11 ­پریزادی، ­طاهر ­و ­لیلا ­بیگدلی ­(1395). ­« ­سنجش ­زیست‌پذیری ­محلات ­منطقه ­17 ­شهرداری ­تهران»، ­فصلنامه ­تحلیل ­فضایی ­مخاطرات ­محیطی، ­دوره ­3، ­ش ­1. ­
12. ­جعفری ­اسدآبادی، ­حمزه ­(1393). ­«قابلیت ­زیست‌پذیری ­شهرها ­در ­راستای ­توسعه ­پایدار ­شهری ­(مطالعه ­موردی: ­کلان‌شهر ­تهران)»، ­پایان‌نامه ­کارشناسی ­ارشد، ­گروه ­جغرافیا ­و ­برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی ­شهری، ­دانشگاه ­خوارزمی ­تهران.
13. ­حاتمی‌‌‌‌‌‌‌نژاد، ­حسین، ­محمدرضا ­رضوانی ­و ­فریبا ­خسروی ­کردستانی ­(1393). ­«سنجش ­میزان ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­منطقه ­دو ­سنندج»، ­نشریه ­تحلیل ­فضایی ­مخاطرات ­محیطی، ­سال ­اول، ­ش ­4.
14. ­حاتمی‌‌‌‌‌‌‌نژاد، ­حسین، ­مسعود ­مدانلو ­جویباری ­و ­کوروش ­اخوان ­حیدری ­(1398). ­«تحلیل ­فضایی ­زیست‌پذیری ­کالبدی ­کلان‌شهر ­اهواز»، ­برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی ­توسعه ­کالبدی، ­دوره ­16، ­ش ­13.
15. ­حبیبی، ­لیلا ­و ­مریم ­جعفری ­مهرآبادی ­(1389). ­«­آینده‌‌‌‌‌‌‌پژوهی ­و ­آینده ­کلان‌‌‌‌‌‌‌شهرها ­با ­تأکید ­بر ­کلان‌شهر ­تهران»، ­فصلنامه ­جغرافیایی ­چشم‌انداز ­زاگرس، ­دوره ­2، ­ش ­6.
16. ­حیدری، ­تقی، ­علی ­شماعی، ­فرزانه ­ساسان‌‌‌‌‌‌‌پور، ­محمد ­سلیمانی ­و ­محسن ­احدنژاد ­(1396). ­«تحلیل ­عوامل ­مؤثر ­بر ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­بافت‌‌‌‌‌‌‌های ­فرسوده ­شهری ­(مطالعه ­موردی: ­بافت ­فرسوده ­شهر ­زنجان)»، ­نشریه ­فضایی ­جغرافیایی، ­دوره ­17، ­ش ­59.
17. ­خراسانی، ­محمدامین ­(1391). ­«تبیین ­زیست‌پذیری ­روستاهای ­پیرامون ­شهری ­با ­رویکرد ­کیفیت ­زندگی ­(مطالعه ­موردی: ­شهرستان ­ورامین)»، ­رساله ­دکتری، ­گروه ­جغرافیا، ­دانشگاه ­تهران.
18. ­خزاعی‌‌‌‌‌‌‌نژاد، ­فروغ ­(1397). ­«تحلیلی ­بر ­عوامل ­و ­فرایندهای ­کلان ­اقتصادی، ­زیست‌‌‌‌‌‌‌محیطی ­و ­مدیریتی ­مؤثر ­بر ­زیست‌پذیری ­شهری ­مورد ­پژوهش: ­محله‌های ­منطقه ­12 ­شهر ­تهران»، ­فصلنامه ­جغرافیا، ­دوره ­9، ­ش ­1.
19. ­خزاعی‌‌‌‌‌‌‌نژاد، ­فروغ، ­محمد ­سلیمانی ­مهرنجانی ­و ­احمد ­زنگانه ­(1397). ­«ارزیابی ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­محله‌‌‌‌‌‌‌های ­منطقه ­12 ­شهر ­تهران»، ­فصلنامه ­جغرافیا ­و ­توسعه ­شهری، ­دوره ­5، ­ش ­1.
20. ­خفائی‌‌‌‌‌‌‌زاده، ­مریم ­و ­مریم ­ایلانلو ­(1398). ­«بررسی ­مؤلفه‌های ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­شهرها ­با ­استفاده ­از ­مدل ­سلسله‌مراتبی ­(AHP)؛ ­منطقه ­مورد ­مطالعه: ­بندر ­امام ­خمینی ­(ره)»، ­فصلنامه ­جغرافیا، ­سال ­نهم، ­ش ­2.
21. ­رخشانی ­نسب، ­حمیدرضا ­و ­ناصر ­نیری ­(1395). ­«ارزیابی ­وضعیت ­شاخص‌‌‌‌‌‌‌های ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­شهری ­از ­دیدگاه ­شهروندان ­(مورد‌­شناسی: ­مناطق ­پنجگانه ­شهر ­زاهدان)»، ­فصلنامه ­جغرافیا ­و ­آمایش ­شهری ­ـ ­منطقه‌‌‌‌‌‌‌ای، ­دوره ­8، ­ش ­27.
22. ­رشیدی ­ابراهیم ­حصاری، ­اصغر، ­علی ­موحد، ­سیمین ­تولایی ­و ­میرنجف ­موسوی ­(1395). ­«تحلیل ­فضایی ­منطقه ­کلان‌شهری ­تبریز ­با ­رویکرد ­زیست‌پذیری»، ­فصلنامه ­فضای ­جغرافیایی، ­دوره ­16، ­ش ­54.
23. ­زند ­حسامی، ­حسام ­و ­شیوا ­شهرام‌‌‌‌‌‌‌فر ­(1395). ­«شناسایی ­ابعاد ­مؤثر ­بر ­آینده‌‌‌‌‌‌‌نگاری ­برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی ­شهری ­با ­رویکرد ­اقتصادی ­(مطالعه ­موردی: ­توسعه ­پایدار ­شهر ­قزوین)»، ­فصلنامه ­اقتصاد ­و ­مدیریت ­شهری، ­سال چهارم، ­ش ­3.
24. ­زیاری، ­کرامت‌‌‌‌‌‌‌اله ­و ­سید­مصطفی ­حسینی ­(1395). ­«ارزیابی ­ارتباط ­بین ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­و ­تاب‌آوری ­در ­محلات ­کلان‌شهر ­مشهد»، ­پژوهشنامه ­خراسان ­بزرگ، ­دوره ­7، ­ش ­23.
25. ­ساسان‌‌‌‌‌‌‌پور، ­فرزانه، ­­سارا علیزاده ­و ­حوریه ­اعرابی ­مقدم ­(1397). ­«قابلیت‌‌‌‌‌‌‌سنجی ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­مناطق ­شهری ­ارومیه ­با ­مدل ­RALSPI»، ­نشریه ­تحقیقات ­کاربردی ­علوم ­جغرافیایی، ­سال ­هجدهم، ­ش ­48.
26. ­ساسان‌­پور، ­فرزانه، علی ­موحد ­و ­امید ­لطیفی ­(1396). ­«تحلیل ­قابلیت ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­در ­مناطق ­کلان‌شهر ­اهواز»، ­فصلنامه ­مطالعات ­ساختار ­و ­کارکرد ­شهری، ­دوره ­4، ­ش ­1 ­(پیاپی ­10).
27. ­ساسان‌‌‌‌‌‌‌پور، ­فرزانه، سیمین تولایی ­و ­حمزه ­جعفری ­اسدآبادی ­(1393). « ­قابلیت ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­شهرها ­در ­راستای ­توسعه ­پایدار ­شهری ­مورد ­مطالعه ­کلان‌‌‌‌‌‌‌شهر ­تهران»، ­فصلنامه ­بین‌‌‌‌‌‌‌المللی ­انجمن ­جغرافیای ­ایران، ­سال ­دوازدهم، ­ش ­42.
28. ــــــــ ­(1394). ­«سنجش ­و ­ارزیابی ­زیست‌پذیری ­شهری ­در ­مناطق ­بیست ­و ­دوگانه ­کلان‌شهر ­تهران»، ­فصلنا‌مه ­برنامه‌ریزی ­منطقه‌ای، ­سال ­پنجم، ­ش ­18.
29. ­سالاری ­مقدم، ­زهرا، کرامت‌‌‌‌‌‌‌اله ­زیاری ­و ­حسین ­حاتمی‌‌‌‌‌‌‌نژاد ­(1398). ­«سنجش ­و ­ارزیابی ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­محلات ­شهری ­مطالعه ­موردی: ­منطقه ­15 ­کلان‌شهر ­تهران»، ­فصلنامه ­شهر ­پایدار، ­دوره ­2، ­ش ­3.
30. ­سلیمانی ­مهرنجانی، ­محمد، ­سیمین ­تولایی، مجتبی ­رفیعیان، ­احمد زنگانه ­و ­فروغ ­فرخی‌­نژاد ­(1395). ­«زیست‌پذیری ­شهری: ­مفهوم، ­اصول، ­ابعاد ­و ­شاخص‌ها»، ­نشریه ­پژوهش‌های ­جغرافیای ­برنامه‌ریزی ­شهری، ­دوره ­4، ­ش ­1.
31. ­شماعی، ­علی ­و ­لیلا ­بیگدلی ­(1395). ­«ابعاد ­زیست‌­پذیری ­در ­منطقه ­17 ­تهران»، ­فصلنامه ­جغرافیا، ­دوره ­14، ­ش50.
32. ­شماعی، ­علی، فرزانه ­ساسان‌­پور، ­­محمد سلیمانی، ­محسن ­احدنژاد ­و ­تقی ­حیدری ­(1395). ­«تحلیل ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­بافت‌های ­فرسوده ­شهر؛ ­(مطالعه ­موردی: ­بافت ­فرسوده ­شهر ­زنجان)»، ­مجله ­پژوهش‌های ­جغرافیای ­انسانی، ­دوره ­48، ­ش ­4.
33. ­عابدینی، ­اصغر ­و ­رضا ­کریمی ­(1395). ­«سنجش ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­در ­شهرها ­بر­اساس ­روش‌F'ANP ­­(مطالعه ­موردی: ­نواحی ­پانزده‌‌‌‌‌‌‌گانه ­شهر ­ارومیه)»، ­فصلنامه ­محیط‌‌‌‌‌‌‌شناسی، ­دوره ­42، ­ش ­4.
34. ­عبداللهی، ­علی‌­اصغر ­و ­مرتضی ­حسن‌‌‌‌‌‌‌زاده ­(1395). ­«شناسایی ­و ­اولویت‌‌‌‌‌‌‌بندی ­شاخص‌‌‌‌‌‌‌های ­سازنده ­برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی ­شهری ­در زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­شهری ­(مطالعه ­موردی: ­مناطق ­چهار­گانه ­شهر ­کرمان)»، ­نشریه ­مطالعات ­جغرافیای ­اجتماعی ­شهری، ­سال ­سوم، ­ش ­4، ­پیاپی ­9.
35. ­علی‌اکبری، ­اسماعیل ­و ­مجید ­اکبری ­(1396). ­«مدل‌سازی ­ساختاری ­تفسیری ­عوامل ­مؤثر ­بر ­زیست‌پذیری ­کلان‌شهر ­تهران»، ­فصلنامه ­برنامه‌ریزی ­و ­آمایش ­فضا، ­دوره ­21، ­ش ­1.
36. ­غفاریان ­بهرمان، محمد، ­­طاهر پریزادی، ­علی شماعی، ­محمدرضا ­خطیبی‌‌‌‌‌‌‌زاده ­و ­امین ­شهسوار ­(1395). ­«تحلیل ­فضایی ­زیست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­محلات ­شهری ­(مورد ­مطالعه: ­منطقه ­18 ­تهران)»، ­پژوهش‌‌‌‌‌‌‌های ­محیط ­زیست، ­سال ­هفتم، ­ش ­14.
37. ­فتح‌‌‌‌‌‌‌اله‌‌‌‌‌‌‌زاده، ­رضا، ­نادرقلی ­قورچیان، ­مهدی ­باقری ­و ­پریوش ­جعفری ­(1398). ­«فراترکیب ­عوامل ­مؤثر ­بر ­انگیزش ­شغلی: ­در ­جستجوی ­الگوی ­انگیزش ­اعضای ­هیئت ­علمی»، ­فصلنامه ­تحقیقات ­مدیریت ­آموزشی، ­سال ­یازدهم، ­ش ­2.
38. قنبری، محمد (1395). «زیست­پذیری رهیافتی نوین در برنامه­ریزی شهری (مطالعه موردی: کلان­شهر مشهد)»، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد.
  39. ­قنبری، ­محمد، ­محمد ­اجزاء ­شکوهی،­ محمدرحیم ­رهنما، ­امیدعلی ­خوارزمی ­(1397). ­«زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­کلان‌‌‌‌‌‌‌شهر ­مشهد ­بر­اساس ­شاخص ­سلامت»، ­مجله ­دانشگاه ­علوم ­پزشکی ­گرگان، ­دوره ­20، ­ش ­4.
40. ــــــــ ­(1395). ­«تحلیلی ­بر ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­شهری ­با ­تأکید ­بر ­شاخص ­امنیت ­و ­پایداری ­(مطالعه ­موردی: ­کلان‌‌‌‌‌‌‌شهر ­مشهد)»، ­فصلنامه جغرافیای سیاسی، دوره ­1، ­ش ­3.
41. ­کاظمیان، ­غلامرضا، ­­افشین رسولی ­و ­محمدمهدی ­خزایی ­(1396). ­«جایگاه ­انرژی‌های ­نو ­و ­تجدیدپذیر ­در ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیرانه ­کردن ­شهرها، ­مطالعه ­موردی: ­شهر ­تهران»، ­فصلنامه ­پژوهش ­و ­برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی ­شهری، ­دوره ­8، ­ش ­29.
42. ­لطفی، ­صدیقه، طاهر ­پریزادی و ­ارغوان ­نجاتی ­(1397). ­«تحلیل ­فضایی ­زیست‌پذیری ­محلات ­شهری ­(مطالعه ­موردی: ­منطقه ­10 ­تهران)»، فصلنامه جغرافیا، ­دوره ­8، ­ش ­3.
43. ­مرکز ­آمار ­ایران ­(1395). «­سرشماری ­نفوس ­و ­مسکن ­سال ­ 1395».
44. ­موسوی ­نور، ­سیدعلی، ­حمید ­وارثی ­و جمال ­محمدی ­(1395). ­«ارزیابی ­و ­تحلیل ­مؤلفه‌های ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­کلان‌‌‌‌‌‌‌شهر ­تهران»، ­فصلنامه ­جغرافیا، ­دوره ­14، ­ش ­51.
45. ــــــــ ­(1397). ­«کاربرد ­مدل‌های ­تصمیم‌گیری ­چندمعیاره ­در ­سنجش ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­مناطق ­کلان‌­شهر ­تهران»، ­نشریه جغرافیا ­و ­توسعه ­ناحیه‌‌‌‌‌‌‌ای، ­دوره ­16، ­ش ­1.
46. ­مهره‌‌‌‌‌‌‌کش، ­ریحانه، ­حمید صابری، مهدی­ م‍ؤمنی ­و ­مهری ­اذانی ­(1398). ­«تبیین ­عوامل ­مؤثر ­کالبدی ­بر ­میزان ­زیست‌پذیری ­مناطق ­شهری ­(مطالعه ­موردی: ­مناطق ­شهر ­اصفهان)»، ­نشریه ­پژوهش‌‌‌‌‌‌‌های ­جغرافیای ­برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی ­شهری، ­دوره ­7، ­ش ­2.
47. ­وثوق ­رضوی ­مشهدی، ­کامران ­(1394). ­«برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی ­توسعه ­فضایی ­با ­رویکرد ­آینده‌­پژوهی ­در ­شهر ­مشهد»، ­پایان‌‌‌‌‌‌‌نامه ­کارشناسی ­ارشد ­رشته‌‌‌‌‌‌‌ ­جغرافیا ­و ­برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی ­شهری، ­­دانشگاه ­فردوسی ­مشهد.
48. ­ویسی ­ناب، ­برهان، ­فریدون ­بابایی‌­اقدم ­و ­رسول ­قربانی ­(الف 1398). ­«شناسایی ­و ­اولویت‌بندی ­عوامل ­مرتبط ­با ­بعد ­اقتصادی ­زیست‌پذیری ­شهری ­(مطالعه ­موردی: ­کلان‌شهر ­تبریز)»، ­فصلنامه ­پژوهش‌‌‌‌‌‌‌های ­جغرافیای ­برنامه‌ریزی ­شهری، ­دوره ­7، ­ش ­1.
­49. ــــــــ ­(ب 1398). ­«تحلیل ­عوامل ­اقتصادی ­اثرگذار ­بر ­زیست‌­پذیری ­شهری ­(مورد مطالعه: ­کلان‌­شهر ­تبریز)»، ­فصلنامه ­اقتصاد ­و ­مدیریت ­شهری، ­دوره ­7، ­ش ­27
50. ­یاری ­قلی، ­وحید،­ محسن ­احدنژاد ­روشت ­و ­ژیلا ­سجادی ­(1395). ­«تحلیل ­و ­ارزیابی ­شاخص‌­های ­زیست‌‌‌‌‌‌‌پذیری ­در ­نواحی ­شهری ­مطالعه ­موردی: ­نواحی بیست‌و‌سه ­گانه ­شهر ­زنجان»، ­فصلنامه ­برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی ­منطقه‌‌‌‌‌‌‌ای، ­دوره ­9، ­ش ­34.
51. ­Abdulaziz, ­N. ­(2007). ­"Linking ­Urban ­form ­to ­a ­Liveable ­City", ­Malaysian ­Journal ­of Environmental ­Management, ­Vol. ­8. ­
52. ­Akbari, ­M., V. ­Boustan ­Ahmadi, S.C.­ Moussavi ­and ­N. ­Hajipour ­(2019). ­"Assessment ­of ­the ­Livability ­of ­Metropolitan ­Areas ­of ­Shiraz ­from ­the ­Perspective ­of ­Citizens", ­Social ­Development ­and ­Welfare ­Planning, ­10 ­(37).
53. ­Ali ­Akbari, ­S. ­and ­M. ­Akbari ­(2017). ­"Interpretive-Structural ­Modeling ­of ­the ­Factors ­that ­Affect ­the ­Viability ­of ­Tehran ­Metropolis", ­The ­Journal ­of ­Spatial ­Planning, ­21 ­(1).
54. ­Allison, ­E.­W. ­and ­L. ­Peters ­(2012). ­Historic ­Preservation ­and ­the ­Livable ­City, ­Publisher: ­Wiley.
55. ­Al-Thani, ­S.­K., ­A. Amato, M. ­Koç ­and ­S.­G. ­Al-Ghamdi ­(2019). ­"Urban ­Sustainability ­and Livability: ­An ­Analysis ­of ­Doha’s ­Urban-form ­and ­Possible ­Mitigation ­Strategies, ­Sustainability, ­MDPI", ­Open ­Access ­Journal, ­11 (3).
56. ­Bench, ­S. ­and ­T. ­Day ­(2010). ­"The ­User ­Experience ­of ­Critical ­Care ­Discharges: ­A ­Metasynthesis ­of ­Qualitative ­Research", ­International ­Journal ­of ­Nursing ­Studies, ­47 (4).
57. ­Dong, ­H. ­and ­B. ­Qin ­(2017). "­Exploring ­the ­Link ­between ­Neighborhood ­Environment ­and Mental ­Wellbeing: ­A ­Case Study ­in ­Beijing, ­China", ­Landscape ­and ­Urban ­Planning, ­Vol. ­164.
58. ­Douglass, ­M., ­­M. Douglass, ­H. ­Nguyen ­(2006). ­"The ­Livability ­of ­Mega-urban ­Regions ­in Southeast ­Asia- ­Bangkok, ­Ho ­Chi ­Minh ­City, ­Jakarta ­and ­Manila ­Compared", ­International Conference ­on the ­Growth ­Dynamics ­of ­Mega-Urban ­Regions ­in ­East ­and ­Southeast ­Asia.
59. ­Dragin-Jensen, ­C., O. ­Schnittka ­and ­C. ­Arkil ­(2016). ­"More ­Options ­do ­not ­Always ­Create Perceived ­Variety ­in ­Life: ­Attracting ­New ­Residents ­With ­Quality- ­Vs", ­Quantity-oriented ­Event ­Portfolios, ­Cities, ­Vol. ­56.
60. ­Ellis, ­P. ­and ­M. ­Roberts ­(2016). "­Leveraging ­Urbanization ­in ­South ­Asia: ­Managing ­Spatial Transformation ­for ­Prosperity ­and ­Livability", ­World ­Bank ­Group, ­Washington, ­DC. ww.worldbank.org
61. ­Evans, ­P. ­(2002). ­Livable ­Cities: ­Urban ­Struggles ­for ­Livelihood ­and ­sustainability, ­Berkeley: ­University ­of ­California ­Press. ­
62. ­Florida, ­R. ­(2002). ­The ­Rise ­of ­the ­Creative ­Class, ­NY: ­Basic ­Books/ ­Perseus ­Books.
63. ­Godschalk, ­D.R. ­(2004). "­Land ­Use ­Planning ­Challenges ­with ­Conflicts ­Visions ­of ­Sustainable ­Development ­and ­Livable ­Communites", ­Journal ­of ­Sustainable ­Mining ­, ­Vol. ­32.
64. ­Gough, ­M.­Z. ­(2015). "­Reconciling ­Livability ­and ­Sustainability: ­Conceptual ­and ­Practical
Implications for ­Planning, ­Journal ­Plan, ­Educ. ­Res. ­Vol. ­35.
65. ­Hankins, ­K. and ­E. ­Power ­(2009). ­"The ­Disappearance ­of ­the ­State ­from ­Livable ­Urban ­Spaces", ­Antipode, Vol. ­41, Iss. 5. https://doi.org/10.1111/j.1467-8330.2009.00699.x­
66. ­Heylen, ­K. ­(2006). "­Livability ­in ­Social ­Housing: ­Three ­Case ­Studies ­in ­Flanders. Paper Presented at the ENHR Conference on Housing in an Expanding Europe: Theory, Policy, Participation and Implementation, Ljubljana, Slovenia", https://limo.libis.be/primo-explore/fulldisplay?docid=LIRIAS1898528&context=L&vid=Lirias&search_scope=Lirias&tab=default_tab&lang=en_US&fromSitemap=1
67. ­Huang, ­S.­L., ­J.H. ­Wong ­and ­T.­C. ­Chen ­(1998). ­"A ­Framework ­of ­Indicator ­System for ­Measuring ­Taipei’s ­Urban ­Sustainability", ­Landsc ­Urban ­Plan, ­Vol. ­42.
68. ­Kashef, ­M. ­(2016). "­Urban ­Livability ­Across ­Disciplinary ­and ­Professional ­Boundaries", Frontiers ­of ­Architectural ­Research, ­5 (2).
69. ­Kotkin, ­J. ­(2001). ­"The ­New ­Geography: ­How ­the ­Digital ­Revolution in ­Reshaping ­the Americanlandscape", ­NY: ­Random ­House ­Paper ­Backs.
70. ­Kytta, ­M., ­A. Broberg ­and ­M. ­Haybatollahi ­(2016). "Urban Happiness: ­Context-sensitive Study ­of ­the ­Social ­Sustainability ­of ­Urban ­Settings", ­Environment ­and ­Planning. ­B, ­Planning ­& Design, ­43 (1).
71. ­Larice, ­M. ­(2005). ­Great ­Neiborhoods: ­The ­Livability ­and ­morphology ­of ­High Density Neighborhoods ­in ­Urban ­North ­America, ­Doctor ­of ­Philosophy ­in ­City ­and ­Regional ­Planning, ­University ­of ­California, ­Berkeley.
72. ­Lennard, ­S. ­and ­H. ­Lennard ­(1995). ­Livable ­Cities ­Observed, ­Southampton: ­Gondolier ­Press.
73. ­Leby, ­L.­J. ­and ­A. ­Hariza ­(2010). "­Liveability ­Dimensions ­and ­Attributes: ­Their ­Relative Importance ­in ­the ­Eyes ­of ­Neighbourhood ­Residents", ­Journal ­of ­Construction ­in ­Developing ­Countries, ­15 (1).
74. ­Li, ­G. ­and ­Q. ­Weng ­(2007). ­"Measuring ­the ­Quality ­of ­Life ­in ­the ­City ­of ­Indianapolis ­by Integration ­of ­Remote ­Sensing ­and ­Census ­Data", ­International ­Journal ­of ­Remote ­Sensing, ­28 ­(2).
75. ­Li, ­Z. ­and ­F. ­Wu ­(2007). ­"Socio-spatial Differentiation ­and ­Residential ­Inequalities ­in
Shanghai: ­A Case ­Study ­of ­three ­Neighbourhoods", ­Housing ­Studies, ­21 (5).
76. ­Lynch, ­K. ­(1961). Image ­of ­the ­City, ­Cambridge ­ma: ­Mit ­Press.
77. ــــــــ  ­(1981). ­Good ­City ­form, ­Combridge ­ma: ­Mit ­Press.
78. ­Mahmoudi, ­M., F. ­Ahmad ­and ­B. ­Abbasi ­(2015). "­Livable ­Streets: ­The ­Effects ­of ­Physical Problems ­on ­the ­Quality ­and ­Livability ­of ­Kuala ­Lumpur ­Streets", ­Cities, ­Vol. ­43.
79. ­Miller, ­H.J., F. ­Witlox ­and ­C.­P. ­Tribby ­(2013). ­"Developing ­Context-sensitive ­Livability Indicators ­for ­Transportation ­Planning: ­A ­Measurement ­Framework", Journa­l Transp, ­Geogr, Vol. ­26.
80. ­Norouzian-Maleki, ­S., S. ­Bell, ­­S.B. ­Hosseini ­and ­M. ­Faizi ­(2015). ­"Developing ­and ­Testing ­a ­Framework ­for ­the ­Assessment ­of ­Neighbourhood ­Liveability in ­Two ­Contrasting ­Countries: ­Iran ­and ­Estonia", ­Ecological ­Indicators, ­Vol. ­48. ­
81. ­Ogneva-Himmelberger, ­Y., R. ­Rakshit ­and ­H. ­Pearsall ­(2013). ­"Examining ­the Impact ­of Environmental ­Factors ­on ­Quality ­of ­Life ­Across ­Massachusetts", ­The ­Professional ­Geographer, ­65 (2).
82. ­Okulicz-Kozaryn, ­A. ­(2011). ­"City ­Life: ­Rankings ­(Livability) ­Versus ­Perceptions (Satisfaction)", ­Social ­Indicators ­Research, ­110 (2).
83. ­Ouyang, ­W., ­B. ­Wang, L. ­Tian ­and ­X. ­Niu ­(2017). ­"Spatial ­Deprivation ­of ­Urban ­Public ­Services ­in ­Migrant ­Enclaves ­Under ­the ­Context ­of ­a ­Rapidly ­Urbanizing ­China: ­An ­Evaluation ­Based ­on ­Suburban ­Shanghai", ­Cities, ­Vol. ­60.
84. ­Radcliff, ­B. ­(2001). ­"Politics, ­Markets ­and ­Life ­Satisfaction: ­The ­Political ­Economy ­of ­Human ­Happiness", ­American ­Political ­Science ­Review, ­95 ­(4).
85. ­Rajak, ­S., P. ­Parthiban ­and ­R. ­Dhanalakshmi ­(2016). ­"Sustainable ­Transportation ­Systems
Performance ­Evaluation ­Using ­Fuzzy ­Logic". ­Ecol. ­Indic, ­71.
86. ­Sandelowski, ­M. ­and ­J. ­Barros ­(2007). ­Handbook ­for ­Synthesizing ­Qualitative ­Research, ­Springer ­Publishing ­Company ­Inc.
87. ­Saitluanga, ­B.­L. ­(2013). "­Spatial ­Pattern ­of ­Urban ­Livability ­in ­Himalayan ­Region: ­A ­Case ­of ­Aizawl ­City, ­India", ­Social ­Indicators ­Research, ­117 (2).
88. ­Schomberg, ­Y., ­K. ­Polakit ­and ­D. ­Prosperi ­(2011). ­Spatial ­Partitioning ­of ­Livability ­Indices: ­South ­Florida ­Case ­Study, ­Proceedings ­Real ­Corp.
89. ­Song, ­Y. ­(2011). ­"A ­Livable ­City ­Study ­in ­China: ­Using ­Structural ­Equation ­Models", ­Ph.D., ­thesis ­Submitted ­in ­Statistics, ­Department ­of ­Statistics ­Uppsala ­University.
90. ­Standford ­Center ­on ­Longevity, ­Mature ­Market ­Institute ­(2013).
"Livable ­Community ­Indicators ­for ­Sustainable ­Aging ­in ­Place", ­Cities, ­Vol. ­60.
91. ­Stein, ­E.­K. ­(2002). ­Community ­and ­Quality of ­Life, ­National ­Academy ­Press ­,Washington, ­D.C.
92. ­Teo, ­S. ­(2014). ­"Political ­Tool ­or ­Quality ­Experience? ­Urban ­Livability ­and ­the ­Singaporean ­State’s ­Global ­City ­Aspirations", ­Urban ­Geography, ­35 (6).
93. ­Wagner, ­F. ­and ­R. ­Caves ­(2012). ­Community ­Livability: ­Issues ­and ­Approaches ­to ­Sustaining
the ­Well-being ­of ­People ­and ­Communities, ­Taylor and ­Francis.
94. ­Washington ­State ­Depatment ­of ­Transportation ­(WSDOT) ­(2010). ­"­Livable ­Communities Policy".
95. ­Yang, B., A.B. ­Xu ­and ­A. ­Shi ­(2018). ­"Analysis ­on ­Sustainable ­Urban ­Development ­Levels and ­Trends ­In ­China's ­Cities", ­Journal ­of ­Cleaner ­Production, ­Vol. ­141.
96. ­Yassin, ­H.­H. ­(2019). "­Livable ­City: ­An Approach ­to ­Pedestrianization ­Through ­Tactical Urbanism", ­Alexandria ­Engineering ­Journal, ­58 ­(1).
97. ­Zanella, ­A., ­A.S. Camanho ­and ­T.G. ­Dias ­(2014). "­The ­Assessment ­of ­Cities' ­Livability Integrating ­Human ­Wellbeing ­and ­Environmental ­Impact", ­Annals ­of ­Operations ­Research, ­226 ­(1).
98. ­Zhan, ­D., M.P. ­Kwan, W. ­Zhang, J. ­Fan, ­J. ­Yu ­and ­Y. ­Dang ­(2018). "­Assessment ­and Determinants ­of ­Satisfaction ­with ­Urban ­Livability ­in ­China", ­Cities, ­Vol. ­79.
99. ­Zhang, ­W. ­and ­X. ­Gao ­(2008). "­Spatial ­Differentiations ­of ­Traffic Satisfaction ­and ­its Policy ­Implications ­in ­Beijing", ­Habitat ­International, ­32 (4).
100. ­Zhang, ­Y., Q. ­Li, H. ­Wang, X. ­Du ­and ­H. ­Huang ­(2019). "­Community ­Scale ­Livability Evaluation ­Integrating ­Remote ­Sensing, ­Surface ­Observation and ­Geospatial ­Big ­Data", International ­Journal ­of ­Applied ­Earth ­Observation ­and ­Geoinformation, ­Vol. ­80.
101. ­Zimmer, ­L. ­(2006). ­"Qualitative ­Meta-synthesis: ­a ­Question ­Of ­Dialoguing ­With ­Texts",
Journal ­of ­Advanced ­Nursing, ­53 (3).