مفهوم اصل جبران خسارت در حقوق بیمه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشیار حقوق خصوصی،دانشکده حقوق، پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

«اصل جبران خسارت» به عنوان یکی از بنیادیترین اصول در قرارداد بیمه خسارت، دارای نقش موضوعی است و نیز قلمرو موضوعی گسترده تری نسبت به مفهوم خسارت در مسئولیت مدنی دارد. این اصل متضمن دو جلوه است؛ نخست اینکه به موجب این اصل، بیمه گر متعهد به جبران خسارتی است که در نتیجه وقوع حادثه مورد بیمه بر اموال بیمه گذار در بیمه اموال و بر اشخاص در بیمه مسئولیت وارد شده است. لذا، جبران خسارت باید زیاندیده را در وضعیتی که قبل از وقوع حادثه داشته قرار دهد. درواقع مطابق این اصل، خسارت وارده باید به تمامی و بهنحو مطلوب جبران شود که به بُعد اثباتی نیز معروف است. دوم اینکه جبران نباید موجب افزایش دارایی زیاندیده شود و بیمه نباید هرگز بهصورت منبع انتفاع برای زیاندیده درآید (جنبه منفی). بههرحال، هرچند این اصل دارای دو رویکرد متفاوت یا مثبت و منفی است، اما در مقام اجرا و اعمال آن لازم است رویه قضایی بر بُعد اثباتی آن اعتماد و تکیه کند، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود. این اصل از اصول آمره قراردادهای بیمه خسارت است که در اجرای آن، بیمهگران تعهد دارند که خسارت واقعی (ارزیابی شده) زیاندیدگان را طبق مفاد و شرایط بیمهنامه صادر شده، حداکثر تا سقف تعهدات بیمهای جبران کنند.
در این مقاله سعی شده است به این پرسش اصلی و بنیادین درخصوص نقش اصل جبران خسارت در قراردادهای بیمه و وجوه تمایز آن با جبران خسارت مدنی پاسخ داده شود و مورد بررسی حقوقی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Principle of Indemnity in Insurance Law

نویسندگان [English]

  • Isa Amiran Bakhshayesh 1
  • Alireza Bariklou 2
1
2
چکیده [English]

Basically, the compensation of damage is the main purpose of Indemnity Insurance contract that is founded on the principle of indemnity. According to this principle, the full compensation of e victim’s losses, up to ceiling of insurer’s obligations, is the main and inherent effects of Indemnity Insurance contract in insurance law. Thus, the main obligation of an insurer in the indemnity insurance is compensation so the victim should be placed in a situation that it was if the insured risk actually has not occurred.
Thus, in the Indemnity Insurance contract "the Indemnity principle" as the underlying principle has two function. First, the insurer should compensate the damage incurred to property insured in property insurance and to insured person in personal liability insurance up to ceiling of insurer’s obligations completely. Therefore, compensation should placed the victim in a situation that it was if the insured risk actually has not occurred.
Second, compensation and payment of damages should not increase the victim assets since the insurance should never be a source of profit for the victims. This principle is the binding rule of the insurance contracts according to it, the insurer is committed to compensate the victim’s actual damage (assessed) up to ceiling of her obligations, in accordance with the terms and conditions of the insurance policy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Insurance Cover
  • Damage
  • Underling Principle
  • The Principle of Full Compensation
  • Insurance
  • Insurer
  • Insured
  • Indemnity Principle

مراجع

 
1. اسماعیلی، محسن (1377). نظریه خسارت، چاپ اول، تهران، انتشارات امیرکبیر.
2. ایزدپناه، مسیح. «جزوه درس حقوق بیمه»، دانشگاه شهید بهشتی، سال تحصیلی 1368-1367.
3. بابایی، ایرج (1380). «مسئولیت مدنی و بیمه»، مجله پژوهش و سیاست، تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، ش 4.
4. بادینی، حسن (1384). فلسفه مسئولیت مدنی، چاپ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار.
5. ــــــــــــ (1383). «هدف مسئولیت مدنی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 66.
6. باریکلو، علیرضا (1387). مسئولیت مدنی، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
7. ــــــــــــ «جزوه تقریرات مسئولیت مدنی دوره دکتری»، پردیس قم دانشگاه تهران، سال تحصیلی 1390-1389.
8. حسینینژاد، حسینقلی (1377). حقوق مسئولیت مدنی، تهران، انتشارات مجد.
9. شیروی، عبدالحسین (1380). «نقد و بررسی مقررات آیین دادرسی مدنی راجع به مطالبه خسارت قراردادی و تأخیر تأدیه»، مجله اندیشههای حقوق خصوصی، پردیس بینالمللی قم، سال سوم، ش 9.
10. صفیان، سعید (1385). «اصل جبران خسارت و نقش آن در دعاوی بیمهای»، ماهنامه دادرسی، سال دهم، ش 60.
11. کاتوزیان، ناصر (1378). الزامهای خارج از قرارداد (ضمان قهری)، جلد اول، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
12. کاتوزیان، ناصر و محسن ایزانلو (1387). مسئولیت مدنی (بیمه مسئولیت مدنی)، جلد دوم، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
13. کریمی، آیت (1377). بیمه اموال و مسئولیت، جلد اول، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشکده امور اقتصادی.
14. محمودصالحی، جانعلی (1346). «مفهوم خسارت در بیمه»، مجله بیمه، ش 25.
15. ــــــــــــ (1388). حقوق بیمه، چاپ سوم، تهران، انتشارات پژوهشکده بیمه.
16. معین، محمد. فرهنگ معین، ج 2.
17. نائینی، میرزا محمدحسین (1418ق). منیه الطالب، جلد سوم، چاپ اول، قم، مؤسسه النشرالاسلامی.
18. Birds, J. and N. J. Hird (2001). Bird’s Modern Isurance Law, 5th ed., London, Publishing Ltd.
19. ________ (2001). Bird's Modern Insurance Law, 5th ed., London.
20. Campell Black, Henry M. A. (1979). Black’s Law Dictionary, 5th ed., New York, West PUB.co.
21. Cane, P. (1996). Tort law and Economic Interests, 2nd ed., Oxford, Clarendon Press.
22. Clarke, Malcolm (1997). Policies and Perceptions of Insurance Law in the Twenty-first Century, First Published, New York, Oxford University Press Inc.
23. Colin, A. and H. Capitan (1935). Course Elementaire de Droit Cvile Francois, 2nd ed., Paris, Par Morandiere.
24. European Center of Tort and Insurance Law (2005). Tort and Isurance Law, Vol. 16, NewYork, Springer Wien.
25. Hagen, Otto (1922). "Das Versicherungsrecht", Leipzing, Paris, Dalloz, Vol. 86.
26. Hodges, Susan (1999). Case and Materials on Marine Insurance Law, London, Cavendish Publishing Limited.
27. Hodgin, Ray (2002). Insurance Law, Text and Materials, 2nd ed., London, Cavendish Publishing Ltd.
28. Lambert- Faivre, Yvone (1998). Droit des Assurances, Paris, Dalloz.
29. Mardden, Stuart M. (2005). Exploring Tort Law, New York, Cambringe University Press.
30. Mazeaud, Henri (1985). ET Le'on, par Francois Chabas, Lecons de Proit Civil, T.1, Spetime ed., Paris.
31. Riper, George and Jean Boulanger (1948). Lere'gime De'mocratique et le De Droit Civil Moderm, Deuxieme ed., Paris.
32. Treitel, G. H. (1995). The Law of Contract, 9th ed., London, Sweet and Maxwell.
33. Tunce, Andre (1971). International Encyclopedia of Comparative Law , Vol. XI, Torts, Ch. 11, London.
34. Tunce, Andre (1988). "Towards a Europen Civil Cod", Kluwer Law International, Second Revised and Expanded, London.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار