داوری‌پذیری دعاوی بیمه با رویکرد به قانون «بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه» مصوب 1395

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

گسترش قواعد مربوط به داوری و تعدد دعاوی در زمینه اختلافات بیمه‌ای سبب شده تا لزوم پذیرش داوری در این عرصه بیش از پیش احساس شود. پذیرش اصل کلی قابلیت داوری دعاوی مختلف به‌رغم همه ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های پیش‌رو، نگرش پذیرش داوری در دعاوی بیمه را تقویت می‌کند. با این نگرش، قانونگذار در آخرین اراده خود در قانون «بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه» مصوب 1395 به صورت صریح از نهاد داوری ذکری به میان نیاورده است و این سکوت و وجود برخی مقررات خاص موجب شده تا تردیدهایی در داوری‌پذیری این دعاوی ایجاد شود. تردید در تعارض داوری دعاوی بیمه با نظم عمومی، عدم ذکر نام داوری در مقررات قانون بیمه اجباری و آمرانه بودن برخی از مقررات این قانون، باعث شده تا داوری‌پذیری دعاوی بیمه با ابهام مواجه شود؛ اما شبهات یاد شده قابل رفع است و با تفکیک بین مسئولیت مدنی و کیفری حوادث تحت شمول بیمه، مانعی برای پذیرش داوری نیست. در مقاله حاضر سعی شده تا به شیوه تحلیلی و توصیفی ضمن بررسی محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های قانونی در ارجاع دعاوی بیمه‌ای به داوری، مزایا و معایب پذیرش داوری در دعاوی بیمه مطرح شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Arbitrary Approach to Insurance Claims with an Emphasis on Judicial Procedure (Compulsory Third Party Liability Insurance for Motor Vehicle Accidents)

نویسندگان [English]

  • Hamid Afkar 1
  • Reza Maboudi Neishabouri 2
1 Ferdowsi University of Mashhad
2 Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The expansion of arbitration rules and the increase in number of claims in insurance disputes have magnified the need for the acceptance of arbitration in this area more than ever. Although different prohibitions and limitations exist, the acceptance of the general principle of arbitrability reinforces the mindset where arbitration is allowed in insurance claims. Despite this, the legislator has not explicitly mentioned arbitration in the law on "compulsory third party liability insurance for motor vehicle accidents", and this silence and the existence of certain rules, has led to doubts about the acceptance of arbitration in such claims. Reservations regarding the issues that may arise in public order due to arbitration, the failure to mention arbitration in the provisions of the Compulsory Insurance Law, and the vagueness of some of the provisions of the law have led to the ambiguity of the arbitrability of insurance claims. Nevertheless, these doubts can be resolved if a clear distinction between civil liability and criminal liability insurance coverage is placed. Once this happens, there is no obstacle stopping the acceptance of arbitration. In this study, the descriptive and analytical method was employed. Furthermore, the legal limitations and prohibitions in referring insurance claims to arbitration, and the advantages and disadvantages of accepting arbitration, have been analyzed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Insurance
  • Arbitration
  • Arbitrability
  • Public Order
  • Article 139 of the Constitution

مراجع

1. بادینی، حسن (1384). فلسفه مسئولیت مدنی، تهران، شرکت سهامی انتشار.
2. بهبهانی، محمد‌رحیم (1395). «جایگاه نهاد داوری در حقوق ایران با رویکرد فقهی»، مبانی فقهی حقوق اسلامی، سال 9، ش 18.
3. پوراستاد، مجید و فاطمه حصار‌خانی (1394). «تحلیل اقتصادی فرایند دادرسی مدنی براساس هزینه‌ها»، تحقیقات آزاد حقوقی، دوره 8 ، ش 28.
4. تبریزی، جواد‌بن‌علی (1427). صراط النجاة‌، جلد 6، قم، دار‌الصدیقة الشهیده.
5. جنیدی، لعیا و نسترن غیاثوند قزوینی (1396). «داوری‌پذیری در حقوق ایران با تأکید بر رویه قضایی»، فصلنامه حقوق تطبیقی، دوره 4، ش 2، شماره پیاپی 8.
6. جمعی از پژوهشگران (1426). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیه‌السلام، زیر‌نظر سید‌محمود هاشمی شاهرودی، جلد 2، چاپ اول، قم، مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم‌السلام‌.
7. جمعی از مؤلفان (بی‌تا‌). مجله فقه اهل بیت علیه‌السلام، جلد 10، چاپ اول، قم، مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم‌السلام.
8. خدابخشی، عبدالله (1389). جبران خسارت کارگران در نظام مسئولیت مدنی، تهران، شرکت سهامی انتشار.
9. --- (1396الف). حقوق بیمه و مسئولیت مدنی، تهران، شرکت سهامی انتشار.
10. --- (1396ب). «مفهوم و ماهیت شیوه‌های حل اختلاف موضوع قانون بیمه اجباری (20/2/1395)»، پژوهشنامه بیمه، سال 32، ش 4.
11. --- (1397). حقوق داوری و دعاوی مربوط به آن در رویه قضایی، تهران، شرکت سهامی انتشار.
12. رئیسی، سعید (1392). «پایان‌نامه داوری‌پذیری دعاوی در حقوق ایران»، مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی علامه محدث نوری (ره).
13. زارع، مهدی و محسن سلیمی (1397). «ماهیت حقوقی و استقلال شرط داوری از قرارداد اصلی از منظر رویه قضایی»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 48، ش 3.
14. شعرانی، ابوالحسن (1419). تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین؛ ترجمه و شرح ( فقه فارسی)، جلد 2، تهران، منشورات اسلامیه.
15. شمس، عبدالله (1389). آیین دادرسی مدنی (دوره پیشرفته)، جلد 3، تهران، دراک.
16. شیروی، عبدالحسین (1392). داوری تجاری بین‌المللی، تهران، انتشارات سمت.
17. --- (1395). حقوق تجارت بین‌الملل، تهران، انتشارات سمت.
18. شهابی، مهدی و نگار شهیدی (1397). «اخلاق حسنه و نظم عمومی چون منبع اصول و قواعد حقوقی؛ تأملی بر چگونگی گذار از کارکرد سلبی به کارکرد ایجابی نهادهای حقوقی»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 48، ش 3.
19. صفایی، سید‌حسین (1377). «سخنی چند درباره نوآوری‌ها و نارسایی‌های قانون داوری تجاری بین‌المللی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40، شماره صفر، شماره پیاپی1050.
20. --- (1387). قواعد عمومی قراردادها، تهران، میزان.
21. عاملى، زین‌الدین‌بن‌على (شهید ثانى) (1421). رسائل الشهید الثانی، جلد 1، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
22. عمید، حسن (1389). فرهنگ فارسی عمید، تهران، راه رشد.
23. قبولی درافشان، سید‌محمد‌مهدی و سعید محسنی (1391). نظریه عمومی بطلان در قراردادها (مطالعه تطبیقی در نظام حقوقی ایران و فرانسه)، تهران، انتشارات جنگل.
24. کاتوزیان، ناصر و محسن ایزانلو (1397). الزام‌‌های خارج از قرارداد مسئولیت مدنی جلد سوم: بیمه مسئولیت، تهران، گنج دانش.
25. کاتوزیان، ناصر (1390). قواعد عمومی قراردادها، جلد 3، تهران، شرکت سهامی انتشار.
26. کریمی، عباس و حمید‌رضا پرتو (1391). «داوری‌پذیری دعاوی مربوط به اموال عمومی و دولتی»، فصلنامه پژوهش حقوق، سال 14، ش 36.
27. محمد‌زاده اصل، حیدر (1379). داوری در حقوق ایران، تهران، انتشارات ققنوس.
28. میرزانژاد جویباری، اکبر (1397). «بحثی پیرامون منبع نظم عمومی در حقوق قراردادهای ایرانبا مطالعه تطبیقی در حقوق آمریکا، انگلیس و فرانسه»، مجله پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره 22، ش 1، شماره پیاپی 99.
29. هادی، سولماز و مرتضی حاجی‌پور (1395). «بررسی شیوه‌های جایگزین حل‌و‌فصل اختلاف از منظر حقوق ایران و فقه امامیه»، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال 9، ش 1.
30. یزدانیان، علیرضا (1392). «مطالعه تطبیقی اندیشه جمعی شدن مسئولیت مدنی در حقوق فرانسه و ایران و آثار عملی آن بر نحوه جبران خسارت»، »، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 43، ش 3.
31. Abbaspur, Hamed (2013). »Advantages and Disadvantages of Arbitration: International Contact Law«, GRIN Verlag, AP- Law.
32. Bennett, Steven (2002). Arbitration: Essential Concepts, ALM Publishing, New York.
33. Cooley, John and Lubet Steven (2003). Arbitration Advocacy, NtL, Inst for Trial Advocacy.
34. Elkouri, Frank. Elkouri and Edna Asper (1960). How Arbitration Works, Washington D.C., BNA.
35. Freimane, Natalja (2012). Arbitrability:Problematic Issues of the Legal Term, Masters Thesis, Riga Graduate School of Law.
36. Henzelin, Marc and Rordorf Héloïse (2014). »When does the Length of Criminal Proceedings Become Unreasonable According to the European Court of Human Rights«, New J.Eur.Crim.L.78.
37. Kobayashi, Bruce and Parker Jeffrey (2000). »Civil Procedure: General Economic Analysis«, Encyclopedia of Law and Conomics, Boudewijn Bouckaert and Gerrit de Geest, Eds.(Edward Elgar).
38. McLaughlin, D. Hayes (1962). »Arbitration under Uninsured, Motorist Insurance«, Ins. L.J. 353.
39. Mistelis and Brekoulakis (2009). Arbitrability: International and Comparative Perspectives, Kluwer Law International B.V.
40. Rogers, Andrew (1992).»Arbitrability«, 1 Asia Pac. L. Rev. 1.
41. Swee Kian Tay, Catherine (1998). Resolving Disputes by Arbitration: What You Need to Know, NUS Press, Singapore.
42. Weise, Richard (1996). Representing the Corporation: Strategies for Legal Counsel, Issue 1, Chpter 8, Aspen Publishers Online.
43. Young, Michael (2017). »Insurance Coverage Arbitration«, College of Commercial Arbitrators.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار