شناسایی و اولویت‌بندی عوامل چندزمینه‌ای مؤثر بر روند فرار مغزها (تحلیل و پیش‌نگری موج چهارم این پدیده در ایران: از 1390 تا افق 1404)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)

2 دانش‌آموخته دکترای آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)

3 دانشیار دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)

چکیده

فرار مغزها؛ روند؛ سیاستگذاری؛ دلفی؛ پیش‌نگری

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying and prioritizing the multi-dimensional factors affecting the process of brain drain (analyzing and predicting the fourth wave of this phenomenon in Iran: from 2011 to 2025)

نویسندگان [English]

  • mahdi nikooye 1
  • moslem shirvani naghani 2
  • farhad darvishi 3
  • roohallah bayat 3
1 PhD Student in Future Research, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University
2 PhD in Future Research, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University
3 Associate Professor, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University
چکیده [English]

Abstract: Economic, political and social development in any country significantly depends on human capital and the knowledge created by them. Therefore, the immigration of these professionals and experts undoubtedly decreases or stops the rate of speed of development. Hence, maintaining, keeping and helping develop the manpower of these experts is of vital importance. Furthermore, identifying the factors which influence the decisions of these experts and prodigies causing them to migrate would make policy makers more aware of the reasons behind loss of human capital. As a result, new policies can be put in place to stop or decrease the future loss of human capital. This paper aims to identify and prioritize influencing factors on the brain drain trend so that it may be used for future policy-making as we are now in the midst of a forth wave of this phenomenon, and to also provide strategic futuristic tools. This was achieved using the Delphi Method. The findings obtained by this paper show that, in order of greatest degree of influence to least degree of influence, educational factors, livelihood, social factors, political factors, and economical factors will be the most important elements affecting the brain drain trend in the following years. This paper also provides recommendations, which are based on research findings, for policymakers to take into account.

کلیدواژه‌ها [English]

  • brain drain
  • trend
  • policy-making
  • Delphi Method
  • predicting

مراجع

1. احمدی، فضل‌الله، خدیجه نصیریانی و پروانه اباذری (1387). «تکنیک دلفی: ابزاری در تحقیق»، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، ش 8.
2. احمدی، نسیبه (1388). «معرفی و نقد و بررسی دلفی»، نشریه علوم اجتماعی، ش 22.
3. اسلاتر، ریچارد (1390). نواندیشی برای هزاره نوین، ترجمه عقیل ملکی‌فر، چاپ اول، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
4. خضری، محمد (1380). «دلایل و پیامدهای اقتصادی فرار مغزها»، نشریه علوم سیاسی مطالعات راهبردی، ش 14.
5. سرمد، زهره، عباس بازرگان و الهه حجازی (1384). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، چاپ دهم، تهران، نشر آگه.
6. سلجوقی، خسرو (1379). مهاجرت نخبگان، علل و راهکارها، چاپ اول، تهران، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.
7. شاعری، مژگان و هادی شیرسوار (1394). «ارائه مدل ساختاری عوامل مؤثر بر مهاجرت نخبگان دانشگاهی در شرایط جهانی‌شدن»، چالش‌های جهان، 1(4).
8. شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور (الف ۱۳۹۰). «راه‌اندازی سامانه فعالیت‌های فرهنگی دانشجویان خارج از کشور»، https://www.icana.ir/fa/news/188278.
9. _____ (ب ۱۳۹۰). «تسهیلات به نخبگان ایرانی خارج از کشور»، http://dolat.ir/detail/209893.
10. صفائی کوچکسرایی، کورش و زهرا محمدی نظام‌آبادی (1386). «خروج نخبگان و سیستم‌های حمایتی از آنها»‌، پورتال وزارت صنعت، معدن و تجارت، مقالات مدیریت.
11. طایفی، علی (1380). «فرار مغزها، جذب مغزها و گردش مغزها»، ماهنامه تحقیقات وزارت علوم و تحقیقات و فناوری، سال اول، ش 4.
12. طلوع، ابوالقاسم (1387). «فرار مغزها، جذب مغزها و گردش مغزها»، ماهنامه تحقیقات وزارت علوم و تحقیقات و فناوری، سال اول، ش 3 و 4.
13. طیبی، سید‌کمیل، مصطفی عماد‌زاده و هاجر رستمی حصوری (1390). «اثر فرار مغزها بر رشد اقتصادی کشورهای درحال‌توسعه»، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال دوم، ش 2.
14. عبدی، عباس (1389). چهار پژوهش در جامعه‌شناسی فرهنگ، چاپ اول، تهران، انتشارات ثالث.
15. عسگری، حشمت‌اله و مهدی بادپا (1396). «برندگان و بازندگان فرار مغزها در کشورهای منطقه خاورمیانه با تأکید بر سرمایه انسانی»، مدیریت سرمایه اجتماعی، 4 (4).
16. فولادی، محمد (1381). «بررسی پدیده فرار مغزها: آثار و پیامدهای آن»، نشریهمعرفت، سال چهارم، ش 53.
17. کریشتون، ویلیام و انریکا دتراگیاچه (1383). فرار مغزها چه وسعتی می‌گیرد، ترجمه محمد خجسته‌مهر، چاپ اول، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی.
18. مرکز آینده‌پژوهی ایران (1395). آینده‌بان، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
19. وقوفی، حسن (1381). فرار مغزها، بررسی مهاجرت نخبگان از زوایای گوناگون، چاپ سوم، تهران، نشر زهد.
20. Adams, R. H. (2003). International Migration, Remittances, and the Brain Drain: A Study of 24 Labor-exporting Countries, Washington, The World Bank Publishing Center.
21. Adeyemi, R. A., A. Joel, J. T. Ebenezer and E. Y. Attah (2018). "The Effect of Brain Drain on the Economic Development of Developing Countries: Evidence from Selected African Countries", Journal of Health and Social Issues (JOHESI), 7 (2).
22. Banuazizi, A. (1976). The Making of a Regional Power, Lexington Books.
23. Castles, S. and S. Loughna (2005). "Trends in Asylum Migration to Industrialized Countries", International Migration and Asylum, 23 (3).
24. Cattaneo, M., P. Malighetti and S. Paleari (2019). "The Italian Brain Drain: Cream and Milk", Higher Education, 77 (4).
25. Chaichian, M. A. (2012)."The New Phase of Globalization and Brain Drain: Migration of Educated and Skilled Iranians to the United States", International Journal of Social Economics, 39 (1).
26. Collier, P., A. Hoeffler and C. Pattillo (2004). "Africa's Exodus: Capital Flight and the Brain Drain as Portfolio Decisions", Journal of African Economies, 13 (2).
27. Council, B. (2014). "Postgraduate Student Mobility Trends to 2024", Education Intelligence. https://ei.britishcouncil.org/sites/default/files/Oth-Postgraduate_Mobility_Trends.
28. Dehghanpisheh, B. (2004). "A One-way Ticket", News Week, 143 (10).
29. Docquier, F. and Z. Iftikhar (2019). "Brain Drain, Informality and Inequality: A Search-and-matching Model for Sub-saharan Africa", Journal of International Economics, 120.
30. Hakimzadeh, S. (2006). "Iran: A Vast Diaspora Abroad and Millions of Refugees at Home", Migration Information Source, 4 (1).
31. Harvey, D. (1991). The Condition of Postmodernity, New York, Wiley-Blackwell.
32. Kennedy, H. P. (2004). "Enhancing Delphi Research: Methods and Results", Journal of Advanced Nursing, 45 (5).
33. Landeta, J. (2006). "Current Validity of the Delphi Method in Social Sciences", Technological Forecasting and Social Change, 73 (5).
34. McKenna, H., F. Hasson and M. Smith (2002). "A Delphi Survey of Midwives and Midwifery Students to Identify Non-midwifery Duties", Midwifery, 18 (4).
35. Olesen, H. (2002). "Migration, Return, and Development: An Institutional Perspective", International Migration, 40 (5).
36. Portes, A. (1976). "Determinants of the Brain Drain", The International Migration Review, 10 (4).
37. Schmidt, R. C. (1997). "Managing Delphi Surveys Using Nonparametric Techniques", Decision Sciences, 28 (3).
38. Simon, G. (2002). "International Migration Trends", Population and Societies, 3 (8).
39. Stark, O. (2002). The Economics of the Brain Drain Turned on its Head, Washington, World Bank.
40. Theodossiou, G., I. Rigas, E. Thanou and A. Goulas (2019). "Financial Crisis and Brain Drain: an Investigation of the Emigration Intentions of Greek Scientists", In Economic and Financial Challenges for Eastern Europe, Springer, Cham.
41. Thomas, J. (2006). "The Dynamics of Globalization and the Uncertain Future of Iran", The Flethcher School Online Journal for Issues Related to Islamic Civilization, 12 (2).
42. Torbat, A. E. (2002). "The Drain Drain from Iran to the United States", The Middle East Journal, 22 (3).
43. Zafar, A. and J. Kantola (2019). "Brain Drain in Finland; A Real Threat or a Myth and its Impact on Finland’s R&D Capabilities", Migration Information Source, 54 (1).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار