اجرای مجازات قصاص در جرم اسیدپاشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده الهیات، دانشگاه تهران

2 دانش‌آموخته دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

اسیدپاشی از جمله جرائم علیه تمامیت جسمانی اشخاص است که در بیشتر موارد با انگیزه انتقام‌جویی، گرفتن زیبایی، دشوار کردن ادامه زندگی و به خطر انداختن سلامت قربانی انجام می‌شود. در کشورهای هدف، تلاش شده است با وضع قوانین سخت‌گیرانه، میزان ارتکاب آن را به کمترین میزان ممکن برسانند. از‌آنجا‌که براساس موازین فقه اسلامی، مجازات جرم اسیدپاشی در قالب حدود و تعزیرات قابل اجرا نیست، این پرسش مطرح است که آیا می‌توان جانی را محکوم به قصاص کرد و بر روی عضو متناظر در بدن وی اسید پاشید؟ زیرا اسیدپاشی به سوختگی بدن افراد منجر می‌شود و مجازات سوختگی تنها در قالب جراحت (زخم) قابل بررسی است و استفاده از ابزار قصاص فقط هنگامی جایز است که امکان همسانی (مماثلت) بین جراحت ناشی از جنایت و جراحت ناشی از اجرای قصاص باشد. پژوهش حاضر که به روش تحلیلی – توصیفی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای انجام شده است، نشان می‌دهد که ماهیت جنایت اسید پاشیدن به‌گونه‌ای است که امکان تکرار مشابه آن در بدن جانی وجود ندارد؛ از‌این‌رو رویه قضایی در صدور حکم قصاص ازنظر فقهی قابل دفاع نبوده و جانی می‌بایست تنها محکوم به پرداخت دیه ‌شود؛ هرچند اجرای قصاص به مقدار کمتر از جراحت وارد هم ممکن باشد، زیرا با انتفای مماثلت، مجالی برای قصاص باقی نمی‌ماند. با‌این‌حال در صورت تحقق موضوع دیگر عناوین مجرمانه، می‌توان جانی را به محکومیت‌های تعزیری (حبس، تبعید، کار در اردوگاه‌های اجباری، ...) یا حدی (افساد و محاربه) محکوم کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Implementation of Punishment as the Retaliation for Acid Attack (Perpetrators)

نویسندگان [English]

  • Saeid Nazari tavakkoli 1
  • fatemeh karachian sani 2
1 Associate Professor, Faculty of Theology, University of Tehran
2 PhD student in jurisprudence and principles of Islamic law, Payame Noor University of Tehran
چکیده [English]

Acid attack, also called acid throwing which is the form of violent assault is known as one of the  crimes against the physical integrity of individuals that  in most of cases, it is motivated by revenging defiguring, making life so difficult for the victim and his health compromising. In target countries, it has been attempting to minimize the amount of crime committed by strict regulations. Since according to the Principles of Islamic Jurisprudence, the punishment of acid attack can not be restricted to the form of canonical penalties and punishments, the main question arises that whether it is possible to condemn the perpetrators to perform retaliation as well as throwing acid on the corresponding member in his body or not. But acid attack may cause (hot) burns in the victim person as well as burning punishment can be only investigated in the form of injury (wound). Hence, performing retaliation is only allowed when the injury caused by the crime is consistent with the injuries caused by the retaliation. This research which has been conducted through using analytical-descriptive research method also based on library research method shows that according to the (horrific) nature of acid attack crime, it is so impossible that can be repeated for the perpetrator’s (corresponding member of) body. Therefore, the judicial procedure cannot be defensible for judicial sentencing as retaliation (for acid attack perpetrators) as well as the perpetrator should be only guilty of paying a (blood of money) ransom or compensation however retaliation is less likely to be incurred as a result of the victim's injury. Although there is no room for retaliation with imprisonment, if another crime issue is realized, perpetrators can be condemnned to discretionary punishments (imprisonment, exile, working at compulsory camps and etc ...) or canonical penalties (corruption and moharebeh).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Acid Attack
  • Punishment
  • Retaliation
  • Equality
1. قرآن مجید.
2. ابن‌ادریس حلی، محمد بن منصور (1410). سرائر، جلد ۳، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
3. ابن‌عابدین، محمد أمین بن عمر (1412). رد المختار على الدر المختار، جلد 6، چاپ دوم،بیروت، دار الفکر.
4. ابن‌قدامه، عبد‌الرحمن بن محمد (بی‌تا). شرح الکبیر على متن المقنع، جلد 9، بی‌جا، دار‌الکتاب العربی للنشر والتوزیع.
5. ابن‌قدامه، عبد‌الله بن أحمد (1388). المغنی لابن قدامة،جلد ۸،قاهره، مکتبة القاهرة.
6. ابن‌منظور، محمد بن مکرم‌ (1414). لسان العرب، جلد 2، چاپ سوم، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر.
7. ابن‌نجیم، زین‌الدین بن إبراهیم (بی‌تا). بحر الرائق شرح کنز الدقائق، جلد ۸، چاپ دوم،بی‌جا، دار‌الکتاب الإسلامی.
8. ابوزهره، محمد (بی‌تا). الجریمه و العقوبه فی الفقه الاسلامی،بی‌جا، دارالفکر العربی.
9. اردبیلى، احمد بن محمد‌ (1403). مجمع الفائدة و البرهان، جلد 14، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
10. امامى، مسعود (1393). «رعایت طول و عرض در جنایت»، کاوشی نو در فقه اسلامی، سال 21، ش 2.
11. --- (1393). «شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی مصوب 1392(قصاص عضو)»، مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی.
12. بای، حسین‌علی ( 1392). «مجازات اسیدپاشی»، فصلنامه فقه اهل بیت، سال 19، ش 75 و 76.
13. بهوتى حنبلى، منصور بن یونس (بی‌تا). کشاف القناع عن متن الإقناع، جلد ۶، بی‌جا، دار‌الکتب العلمیة.
14. جزیرى، عبد‌الرحمن ( 1419). الفقه على المذاهب الأربعة، جلد 5، بیروت، دارالثقلین‌.
15. حسینی شیرازی، محمد (1409). فقه موسوعه الاستدلالیه فی الفقه الاسلامی، جلد 89، چاپ دوم، بیروت، دارالعلوم.
16. حسینی عاملی، سیدجواد بن محمد (بی‌تا). مفتاح الکرامه، جلد ۱۱،بیروت، دارإحیاء التراث العربی‌.
17. خمینی، روح‌الله (1409). تحریرالوسیله، جلد ۲، قم، مؤسسه مطبوعات دارالعلم‌.
18. خوانسارى، سیداحمد بن یوسف ‌(1405). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع‌، جلد ۷، چاپ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان‌.
19. خوئی، ابوالقاسم (1422). مبانی تکمله المنهاج،جلد ۴۲،قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
20. دسوقی المالکی، محمد بن أحمد (بی‌تا). حاشیة الدسوقی على الشرح الکبیر، جلد ۴، بی‌جا، دارالفکر.
21. روحانی، سیدصادق (1412). فقه الصادق علیه السلام، جلد ۲۶، قم، دارالکتاب، مدرسه امام صادق علیه‌السلام‌.
22. زَبیدی، سیدمحمد مرتضى (1414). تاج العروس من جواهر القاموس‌، جلد 3، بیروت، دارالفکر للطباعة.
23. زُحَیلی، وَهْبَة بن مصطف (بی‌تا). الفِقْهُ الإسلامیُّ وأدلَّتُهُ، جلد ۷، چاپ چهارم، دمشق، دار‌الفکر.
24. سبزوارى، سیدعبد لأعلى (1413). مهذب الاحکام، جلد ۲۹، چاپ چهارم، قم، مؤسسه المنار.
25. سَلّار دیلمی، حمزة بن عبد العزیز ‌(1404). المراسم العلویة، قم، منشورات الحرمین‌.
26. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1410). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد 10، قم، کتاب‌فروشی داوری.
27. --- (1413). مسالک الفهام، جلد ۱۵، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه.
28. شیخ طوسی، محمد بن حسن ‌(1407). تهذیب الاحکام، چاپ چهارم‌، جلد 10، تهران، دارالکتب الإسلامیة‌.
29. ---‌ (1407). خلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
30. --- (1387). مبسوط فی فقه الإمامیة‌، جلد ۷، چاپ سوم، تهران، المکتبة المرتضویة.
31. شیرازی، ابو‌اسحاق (بی‌تا). المهذب فی فقة الإمام الشافعی، جلد ۳، بی‌جا، دار‌الکتب العلمیة.
32. طباطبایی، سید‌علی (1418). ریاض المسائل، جلد 16، قم، مؤسسه آلالبیت علیهم‌السلام‌.
33. طوسى، محمد بن على (1408). الوسیلة إلى نیل الفضیلة‌، قم، انتشارات کتابخانه آیة‌الله مرعشى نجفى.
34. علامه حلی، حسن بن یوسف (1413الف). قواعد الاحکام، جلد ۳، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
35. --- (1413ب). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة‌، جلد ۹، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
36. --- (1420). تحریر الأحکام الشرعیة، جلد 5، قم، مؤسسه امام صادق علیه‌السلام‌.
37. --- (1410). ارشاد الاذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
38. عمیدى، سیدعمید‌الدین (1416). کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد‌، جلد ۳، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
39. عوده، عبدالقادر (بی‌تا). التشریع الجنائی الإسلامی مقارناً بالقانون الوضعی، جلد ۲، بیروت، دارالکاتب العربی.
40. فاضل لنکرانی، محمدفاضل (1421). تفصیل الشریعه «کتاب القصاص»، قم، مرکز فقهى ائمه اطهار علیهم‌السلام‌.
41. فاضل هندی، محمد بن حسن (1416). کشف اللثام، جلد ۱۱، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
42. فخرالمحققین، محمد بن حسن بن یوسف ( 1387). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد‌،جلد ۴،قم، مؤسسه اسماعیلیان.
43. فیض کاشانی، محمد‌حسن (بی‌تا). مفاتیح الشرایع، جلد ۲، قم، انتشارات کتابخانه آیة‌الله مرعشى نجفی.
44. کاسانی حنفی، أبو‌بکر بن مسعود ( 1406). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع،جلد ۶ و ۷،چاپ دوم، دار‌الکتب العلمیة،.
45. گروهیل، مک و گروه مؤلفان (1387). فرهنگ شیمی، مترجم هادی گلی و داریوش علی‌نژاد، نشر زبان تصویر.
46. ماوردی، أبو‌الحسن علی بن محمد (بی‌تا). الأحکام السلطانیة، قاهره، دار‌الحدیث.
47. محقق حلی، جعفر بن حسن (1408). شرائع الاسلام، جلد ۴، چاپ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان‌.
48. مدنى کاشانى، حاج آقا رضا (1410). کتاب القصاص للفقهاء و الخواص‌، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
49. مرعشى نجفى، سیدشهاب‌الدین‌ (1415). قصاص على ضوء القرآن و السنة‌، جلد 3، قم، انتشارات کتابخانه آیة‌الله مرعشى.
50. مطهری، احمد (1400). مستند تحریرالوسیله، جلد 3، تهران، مطبعه الخیام.
51. مکارم شیرازی، ناصر (1384). استفتائات جدید، جلد 1، چاپ دوم، قم، مدرسه امام علی‌بن‌ابی‌طالب.
52. ملاردی، محمدرضا و سید‌رضا آقاپور مقدم (1386). فرهنگ جامع شیمی، چاپ دوم، تهران، انتشارات مدرسه.
53. نجفی، محمدحسن (1404). جواهرالکلام، جلد 42 و 43، چاپ هفتم، بیروت، دارإحیاء التراث العربی.
54. ویلیام، دیوید و آرتور شارپ (1375). فرهنگ شیمی، ترجمه عیسی یاوری، تهران، انتشارات فاطمی.
55. هاشمى شاهرودى، سیدمحمود ‌(1423). قراءات فقهیة معاصرة‌، جلد ۱، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى.
56. Kalantry, Sital, Kestenbaum, Jocelyn Getgen (2011). "Combating Acid Violence in Bangladesh, India, and Combodia", Avon Global Center for Women and Justice at Cornell Law School and the New York City Bar Association.
57. https://www.yjc.ir/fa/news/5021401/