تحلیل فضایی الگوی بیکاری گروه‌های سنی در نواحی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

چکیده

بیکاری و اشتغال از مهمترین معیارهایی هستند که در جوامع مختلف برای حرکت به سمت توسعه‌یافتگی مورد توجه قرار می‌گیرند. در این میان ساختار و شرایط گروه‌های سنی جمعیت و تغییرات آن می‌تواند آثار مهم و تعیین‌کننده‌ای بر رشد اقتصادی و تحولات آتی جوامع داشته باشد. داده‌های آماری موجود نشان‌دهنده آن است که در نواحی روستایی کشور نابرابری‌های زیادی در امر استفاده از نیروی انسانی و جمعیت فعال در بین گروه‌های سنی وجود دارد. هدف از تحقیق حاضر کشف و تحلیل الگو‌ها و روابط فضایی بین جمعیت بیکار و فعال در گروه‌های مختلف سنی است. روش پژوهش به صورت توصیفی ـ تحلیلی و سؤال‌محور است. برای گردآوری اطلاعات از اسناد، کتب، مقاله‌های فارسی و لاتین و همچنین داده‌های آماری مربوط به جمعیت فعال و بیکار گروه‌های سنی و داده‌های پلیگونی مربوط به شهرستان‌های کل کشور استفاده شده است. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های آماری نیز با استفاده از نرم‌افزار EXCEL ، EntroMap و Arc GIS انجام شد. برای کشف و تحلیل روابط و الگوهای فضایی در پهنه‌های مختلف کشور از نگاشت آنتروپی محلی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد گروه سنی جوانان دارای یکنواخت‌ترین الگوی فضایی است که در اغلب مناطق کشور دارای بالاترین نسبت جمعیت بیکار به جمعیت فعال است و بعد از آن گروه سنی نوجوانان و گروه سنی میانسالان بالاترین نسبت جمعیت بیکار به جمعیت فعال را دارد و الگوی فضایی به نسبت یکنواختی را در سطح کشور داشته است. بعد از آن دو گروه سنی کودکان و سالخوردگان بالاترین نسبت جمعیت بیکار به جمعیت فعال را دارند. گروه سنی سالخوردگان دارای نا‌متوازن‌ترین الگوی فضایی در سطح کشور است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis of Unemployment Pattern of Age Groups in the Iranian Rural Areas

نویسندگان [English]

  • hassanali farajisabokbar 1
  • sirous hojjatshamami 2
  • bahman tahmasbi 3
1 Associate Professor of Geography and Rural Planning, Faculty of Geography, University of Tehran
2 PhD Student in Geography and Rural Planning, Faculty of Geographical Sciences, Kharazmi University
3 PhD Student in Geography and Rural Planning, Faculty of Geographical Sciences, University of Tehran
چکیده [English]

Both unemployment and employment are known as the most important criteria which have been considered to reach community development. In this connection, structure and conditions of age groups of population as well as their changes can have determinative effects on the economic growth and future changes of the communities. According to the available statistical data, there are many inequalities in the rural areas of our country in order to use manpower and active population among age groups. This research aims to explore as well as analyze patterns and spatial relations between the unemployed population and active population in different age groups. The research has been conducted based on the descriptive-analytical method as well as it has been question-centered. All documents, books, Persian and Latin papers as well as related statistical data to the active and age groups of unemployed population also Polcon (Political Constraint) dataset about communities have been used to collect data. The analysis of statistical data was performed through using EXCEL, Entro-Map and Arc GIS software. The local entropy map was used in order to explore as well as analyze spatial relationships and patterns in different parts of the country. Results of the research show that the youth age groups which have the mostuniform spatial pattern have the highest ratio of unemployed population to the active population in most of the regions of our country as well as both adolescents and middle age groups have been ranked second (in most of regions) for the ration of unemployment to the active population. Also, they have had a relatively uniform spatial pattern throughout the country. Subsequently, two children and elderly age groups have ranked the third and the forth in proportion of the unemployed population to active population but the elderly age group has the most unbalanced spatial pattern in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial Analysis
  • Unemployment Pattern
  • Age Groups
  • Rural Areas
  • Islamic Republic of Iran

مراجع

1. حاجی‌نژاد، علی، جعفر قادری، سیده‌سمیه خاتمی و غلامرضا یونسی (1393). «بررسی وضعیت، شناسایی مزیت نسبی و تدوین برنامه استراتژیک توسعه اشتغال با استفاده از مدل‌های تغییر سهم، ضریب مکانی و سوات (مورد مطالعه: شهرستان بیرجند)»، مجله مجلس و راهبرد، دوره 21، ش 79.
2. خانی، سعید و حسین ضرغامی (1392). «بررسی روند نرخ بیکاری در استان کردستان طی سال‌های 85-1375؛ با تأکید بر جوانان»، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، سال 4، ش 11.
3. رضایی، مهدی (1383). «جوانان و اشتغال: مطالعـه مـوردی بیکـاری و علـل و پیامـدهای آن در اسـتان کردستان»، مجموعه مقالات دومین همایش انجمن جمعیت‌شناسی ایران، بررسی مسائل جمعیتی ایران با تأکید بر جوانان، دانشگاه شیراز، انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسـیا و اقیانوسـیه.
4. سامتی، مرتضی و دیگران (1383). «برآورد نرخ بهینه بیکاری و مقایسه آن با نرخ طبیعی (بـا تأکیـد بـر متغیرهای برنامه سوم توسعه اقتصادی - اجتماعی)»، مجله تحقیقات اقتصادی، ش 67.
5. ساعی ارسی، ایرج (1388). «جوانی جمعیت در ایران»، فصلنامه علوم رفتاری، سال 1، ش 1.
6. صادقی، رسول و غلامعلی فرجادی (1389). «پنجره جمعیتی، فرصت طلایی برای توسعه اقتصادی در ایران»، مجموعه مقالات چهارمین همایش انجمن جمعیت‌شناسی ایران، جمعیت، برنامه‌ریزی و توسعه پایدار، انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.
7. عبادی، جعفر (1366). «اشتغال، بیکاری و توسعه در ایران»، فصلنامه تحقیقات اقتصادی، ش 39.
8. غروی نخجوانی، سیداحمد (1381). «بحران بیکاری در اقتصاد ایران»، پژوهش‌نامه اقتصادی، ش 6.
9. فرشادفر، زهرا و حسین اصغرپور (1389). «بررسی مزیت نسبی اشتغال‌زایی بخش‌های عمده اقتصادی در استان کرمانشاه»، پژوهش و توسعه فناوری، سال اول، ش 2.
10. فرجی سبکبار، حسنعلی (1392). «تحلیل اختلافات فضایی فعالیت (اشتغال و بیکاری) در نواحی روستایی ایران»، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال 2، ش 4.
11. قیصریان، اسحاق (1390). «ساختار سنی جمعیت اشتغال و بیکاری در استان ایلام»، فصلنامه فرهنگ ایلام، ش 32 و 33.
12. نیکوقدم، مسعود، محمود هوشمند، مسعود همایونی‌فر و مصطفی سلیمی‌فر (1392). «بررسی تأثیر ساختار سنی جمعیت بر درآمد سرانه (با تأکید بر نقش جمعیت در عرضه نیروی کار و سرمایه انسانی»، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، سال 2،‌ ش 6.
 
13. Anselin, L. (1995). "Local Indicators of Spatial Association (LISA)", Geographical Analysis, 27(2).
14. Anselin, L., I. Syabri and Y.Kho (2006). "Geoda: an Introduction To Spatial Data Analysis", Geographical Analysis, 38(1).
15. Bates, D. M. and D. G.Watts (1988). Nonlinear Regression: Iterative Estimation and Linear Approximations, Nonlinear Regression Analysis and Its Applications, Wiley and Sons, New York.
16. Brunsdon, C., A. S. Fotheringham and M. E. Charlton (1996). "Geographically Weighted Regression: a Method for Exploring Spatial Nonstationarity", Geographical Analysis, 28(4).
17. Cleveland, William S. and Susan J. Devlin (1988). "Locally Weighted Regression: An Approach to Regression Analysis by Local Fitting", Journal of the American Statistical Association, 83(403).
18. Casetti, E. (1972). "Generating Models by the Expansion Method: Applications to Geographical Research", Geographical Analysis, 4(1).
19. Celik, M.and M. Tatar (2011). "Employment-unemployment Issues and Solution Suggestions Adiyaman Example", Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 3(2).
20. Fotheringham, A. S. and C. Brunsdon (1999). "Local Forms of Spatial Analysis", Geographical Analysis, 31(4).
21. Fotheringham, A. S., Brunsdon, C.and Charlton, M. (2000). Quantitative Geography: Perspectives on Spatial Data Analysis, Sage.
22. --- (2002). Geographically Weighted Regression: The Analysis of Spatially Varying Relationships, John Wiley and Sons.
23. Galiani, S., C. Lamarche, A. Porto and W. Sosa-Escudero (2005). "Persistence and Regional Disparities in Unemployment (Argentina 1980–1997)", Regional Science and Urban Economics, 35(4).
24. Getis, A. and J. K. Ord (1996). Local Spatial Statistics: an Overview, Spatial Analysis: Modelling in a GIS Environment, 374.
25. --- (2010). The Analysis of Spatial Association by Use of Distance Statistics. Perspectives on Spatial Data Analysis, Springer, Berlin, Heidelberg.
26. Guo, D. (2010). "Local Entropy Map: A Nonparametric Approach to Detecting Spatially Varying Multivariate Relationships", International Journal of Geographical Information Science, 24(9).
27. Hastie, T. J. (2017). Generalized Additive Models, In Statistical Models in S, Routledge.
28. O’Sullivan, D.and D. J. Unwin (2010). Geographic Information Systems, John Wiley and Sons.
29. Openshaw, S., M. Charlton, C. Wymer and A. Craft (1987). "A Mark 1 Geographical Analysis Machine for the Automated Analysis of Point Data Sets", International Journal of Geographical Information System, 1(4).
30. Ord, J. K. and A. Getis (1995). "Local Spatial Autocorrelation Statistics: Distributional Issues and an Application", Geographical Analysis, 27(4).
31. Nelder, J. A. and R. W. Wedderburn (1972). "Generalized Linear Models", Journal of the Royal Statistical Society: Series A (General), 135(3).
32. Patuelli, R., N. Schanne, D. A. Griffith and P. Nijkamp (2012). "Persistence of Regional Unemployment: Application of a Spatial Filtering Approach to Local Labor Markets in Germany", Journal of Regional Science, 52(2).
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار