بحران آب و مهاجرت بین استانی در ایران: کاربرد مدل پانل پویای تصادفی فضایی گشتاورهای تعمیم‌یافته دوربین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار اقتصاد دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی (ره)

2 استادیار اقتصاد دانشگاه آیت ا... العظمی بروجردی (ره)

چکیده

هدف اصلی این پژوهش ارزیابی تأثیر تغییرات منابع آب سطحی و استخراج منابع آب زیرزمینی بر خالص مهاجرت در 28 استان ایران در دوره زمانی 1395- 1382 با استفاده از مدل پانل پویای تصادفی فضایی گشتاورهای تعمیم‌یافته دوربین با کاربرد ضرایب دو‌مرحله‌ای آرلانو - باور/ بوندل – باند است. نتایج برآورد مدل نشان می‌دهد استخراج منابع آب زیرزمینی تأثیر غیرخطی و آستانه‌ای بر مهاجرت بین‌استانی داشته است، بدین معنا که تا قبل از سطح آستانه سرانه 3343 مترمکعب، استخراج آب از طریق تقویت بخش کشاورزی تأثیر منفی بر مهاجرت داشته، اما پس از استخراج بی‌رویه منابع آب زیرزمینی و عبور از حد آستانه سرانه 3343 مترمکعب و افزایش احتمال بروز خطر خشکسالی و قحطی منابع آب زیرزمینی، این متغیر تأثیری مثبت بر خالص مهاجرت داشته است. به‌این‌ترتیب حد آستانه استخراج منابع آب زیرزمینی سرانه به میزان 3343 مترمکعب، زنگ خطری برای مهاجرت‌های گسترده بین‌استانی محسوب می‌شود. با‌این‌حال متغیر منابع آب سطحی تأثیر معنادار بر مهاجرت نداشته است که دلیل آن سهم بسیار ناچیز منابع آب سطحی در تأمین آب در استان‌ها‌ست که نمی‌تواند انگیزه کافی برای مهاجرت باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Water Crisis and Inter-Provincial Immigration in Iran: An Application of SGMM-DPD Model

نویسندگان [English]

  • Younes Nademi 1
  • Seyed Parviz Jalili Kamjou 2
1 Assistant Professor of Economics, University of Ayatollah Boroujerdi, Boroujerd, Iran
2 Assistant Professor of Economics, University of Ayatollah Boroujerdi, Boroujerd, Iran
چکیده [English]

The main purpose of this study is to evaluate the effects of changes in surface water resources and extraction of groundwater resources on net migration in 28 Iranian provinces during the period of 2003-2016 using the SGMM-DPD model with application of Arlano-Bond/ Blundell-Bond two-stage coefficients. The results of the model estimation have shown that the extraction of groundwater resources has a nonlinear and threshold effect on inter-provincial migration, meaning that, before the threshold level per capita of 3343 cubic meters, the extraction of water through the strengthening of the agricultural sector has a negative effect on migration, but after extraction of groundwater resources abnormally and crossing the per capita threshold of 3343 cubic meters and increasing the probability of drought risk and famine of groundwater resources, this variable has a positive effect on net migration. Thus, the threshold for extracting groundwater resources per capita of 3,343 cubic meters is considered as a danger to widespread inter-provincial emigration. Nevertheless, the variability of surface water resources has not a significant impact on migration which is due to the very limited contribution of surface water resources to supply water in the provinces which cannot be a sufficient incentive for immigration.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Immigration
  • Surface Water
  • Groundwater
  • SGMM-DPD-SDM

مراجع

. ارشاد، فرهنگ و عزیز حزباوی (1384). «بررسی برخی انگیزه‌های تمایل به برون‌کوچی از شهر اهواز»، مجله جامعه‌‌شناسی ایران، 6 (2).
2. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (1397).
3. بیک‌محمدی، حسن و بهنام مغانی (1382). «تحلیلی بر روند مهاجرت در استان فارس»، فصلنامه جمعیت، ۱۱ (۴۳ و ۴۴).
4. پارسیان، احمد (1389). مبانی آمار ریاضی، چاپ نهم، اصفهان، مرکز نشر دانشگاه صنعتی اصفهان.
5. دعاگویان، داود، محمدباقر بهشتی، کمال کوهی و شمسی محمدنژاد (1392). «تبیین مؤلفه‌های امنیتی مؤثر بر گرایش سرمایه‏‌گذاران به مهاجرت»، پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 2(2).
6. ربانی، رسول، زهرا طاهری و زهرا روستا (1390). «بررسی علل انگیزه‌های مهاجرت معکوس و تأثیر آن بر توسعه اجتماعی – اقتصادی (مطالعه موردی مهاجران روستانشین شهرهای تنکابن و رامسر»، فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 2(5).
7. شاه‌آبادی، ابوالفضل و آمنه جامه‌بزرگی (1393). «تأثیر آزادی اقتصادی، سیاسی و مدنی بر مهاجرت (با تأکید بر مهاجرت نخبگان)»، مجلس و راهبرد، 21(77).
8. شرکت مدیریت منابع آب ایران (1397).
9. صفایی‌پور، مسعود و یوسف محلی (1396). «بررسی عوامل تأثیرگذار بر مهاجرت از شهر با استفاده از مدل معادلات ساختاری و تکنیک تحلیل سلسله‌مراتبی فازی (مطالعه موردی: شهر اهواز)»، مطالعات محیطی هفت حصار، ۶ (۲۲).
10. صمدی، سعید، رحمان خوش‌اخلاق، سید‌پرویز جلیلی ‌کامجو و هادی امیری (1392). «بررسی تأثیر توسعه مالی و بانکی بر رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه و نوظهور با رویکرد مدل‌های GMM»، مجله علمی - پژوهشی مطالعات اقتصاد کاربردی ایران، 2 (7).
11. عسگری، علی و نعمت‌الله اکبری (1380). «روش‌شناسی اقتصاد‌سنجی فضایی، تئوری و کاربرد»، مجله پژوهشی علوم انسانی، ش 12.
12. لهسائی‌راده، عبدالعلی (1368). نظریات مهاجرت، چاپ اول، انتشارات نوید، شیراز.
13. متقی، سمیرا (1394). «تأثیر عوامل اقتصادی بر مهاجرت در ایران؛ تأکید بر شاخص‌های درآمد و بیکاری»، سیاست‌های راهبردی و کلان، 3(11).
14. مرکز آمار ایران (1375-1396).نتایجتفصیلیسرشماریعمومینفوسومسکن و سالنامه‌های آماری استان‌های مختلف.
15. مشکی، مهدی (1390)، «تعیین عوامل مؤثر بر عملکرد شرکت‌های بورسی با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته و حداقل مربعات تعمیم‌یافته برآوردی»، مجله پیشرفت‌های حسابداری دانشگاه شیراز، دوره 3، ش 1.
16. میرزامصطفی، سید‌مهدی و پروانه قاسمی (1392). «عوامل مؤثر بر مهاجرت‌‌های استانی با استفاده از مدل جاذبه»، فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، ۱ (۳).
17. ندیری محمد و تیمور محمدی (1390). «بررسی تأثیر ساختارهای نهادی بر رشد اقتصادی با روش GMM داده‌های تابلویی پویا»، فصلنامه مدلسازیاقتصادی، سال 5، ش 3.
18. نوبخت، رضا، علی قاسمی اردهائی و محمد غلامی (1396). «بررسی و تحلیل پیامدهای اقتصادی- جمعیتی خشکسالی در مناطق شرقی ایران (استان‌های سیستان‌و‌بلوچستان، کرمان و خراسان جنوبی)»، فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)،29(1).
19. یارقلی، محمود، نرگس غلامی و حسن اصغری (۱۳۹۳). «خشکسالی و مهاجرت (مطالعه موردی شهرستان زابل شمال استان سیستان‌و‌بلوچستان)»، دومین همایش ملی بحران آب (تغییر اقلیم، آب و محیط زیست)، شهرکرد، دانشگاه شهرکرد، https://www.civilica.com/Paper-NCWC02-.NCWC02_193.html
20. یاوری کاظم و حمید اشراف‌زاده (1384). «یکپارچگی اقتصادی کشورهای در حال توسعه؛ کاربرد مدل جاذبه با داده‌های تلفیقی به روش GMM و همگرایی»، فصلنامه پژوهشنامهبازرگانی، ش ۳۶.
21. Anselin, L. (1988). "Spatial Econometrics: Methods and Models", (Dord Drecht: Kluwer Academic Publishers).
22. Arellano, M. and O. Bover (1995). "Another Look at The Instrumental Variable Estimation of Error-Components Models", Journal of Econometrics, 68.
23. Arellano, M. and S. Bond (1991). "Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application To Employment", Review Econic Study, 58.
24. Baltagi, B. H. (2008). Econometric Analysis of Panel Data, John Wiely and Sons Ltd.
25. Berchin, I. I., I. B. Valduga, J. Garcia and J. B. S. O De Andrade (2017). "Climate Change and Forced Migrations: An Effort Towards Recognizing Climate Refugees", Geoforum, 84.
26. Black, R., W. N. Adger, N. W. Arnell, S. Dercon, A. Geddes and D. Thomas (2011). "The Effect of Environmental Change on Human Migration", Global Environmental Change, 21.
27. Blundell, R. and S. Bond (1998). "Initial Conditions and Moment Restrictions In Dynamic Panel Data Models", Journal of Econometrics, 87.
28. Fielding, A. J. (2011). "The Impacts of Environmental Change on UK Internal Migration", Global Environmental Change, 21.
29. Green, W. H. (2012). Econometric Analysis, 7th Ed, New Jersey, Upper Saddle River, Pearson International.
30. Lesage, J. (1999). Spatial Econometrics, Department of Economics University of Toledo.
31. Madani, K., A. Aghakouchak and A. Mirchi (2016). "Iran’s Socio-Economic Drought: Challenges of a Water-Bankrupt Nation", Iranian Studies, 49(6).
32. Neumann, K., D., Sietz, H, Hilderink, P, Janssen, M, Kok, and H. van Dijk (2015). "Environmental Drivers of Human Migration in Drylands–A Spatial Picture, Applied Geography", 56.
33. Pedroni, P. (1999). Critical Values for Cointegration Tests in Heterogeneous Panels with Multiple Regressors, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 61.
34. Petersen, W. (1958). "A General Typology of Migration", American Sociological Review, 23(3).
35. Yu, J., R. Jong and L. L. Fei (2008). "Quasi-Maximum Likelihood Estimators For Spatial Dynamic Panel Data With Fixed Effects When Both N and T Are Large", Journal of Econometrics, Vol. 146, Issue, 1.
36. Zhang, K. H. and S. Shunfeng (2003). "Rural–Urban Migration and Urbanization In China: Evidence From Time-Series and Cross-Section Analyses", China Economic Review, 14(4).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار