گفتمان سیاست‌جنایی در رساله‌ی حقوق امام سجاد(ع)؛ بازشناسی گفتمان کیفری شریعت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

* استادیار گروه حقوق، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نظریه‌ی کیفری شریعت در شمار اثرگذارترین منابع قانونگذاری کیفری در ایران قرار دارد. این اثرگذاری، تنها به واسطه‌ی آمیختگی ساختار قدرت با نظریه‌ی سیاسی مذهب در ایران نیست. تاثیرگذاری نظام کیفری شریعت بر قانونگذاری کیفری در ایران بیش از هر چیز ناشی از این واقعیت است که ارزش‌ها و هنجارهای مذهبی در جریان انباشت تاریخی مبدل به بخشی جدایی‌ناپذیر از خرده‌نظام فرهنگی در جامعه‌ی ما شده‌اند. به واسطه‌ی این وابستگی گسست‌ناپذیر، قرائتی که از نظریه‌ی کیفری مذهب ارائه می‌گردد؛ نقشی بسیار مهم در سیاست‌گذاری کیفری ایفا می‌کند.
در کنار سایر متون مرسوم فقه کیفری، رساله‌ی حقوق امام سجاد(ع) نیز در شمار منابعی است که می‌توان از دل آن نشانه‌هایی از گفتمان کیفری شریعت را جستجو کرد. رساله‌ی حقوق، نظامی فراگیر از تکالیف و حقوق متقابل را به تصویر می‌کشد که تمامی شئونات حیات مادی و معنوی انسان را در بر گرفته‌اند. بازشناسی گفتمان این نظام در هم‌آمیخته از حقوق و تکالیف، نقشی مهم در شناخت واقعی نظریه‌ی کیفری شریعت ایفا خواهد کرد.
تلاش پژوهش حاضر آن است تا با تکیه بر روش تحقیق «تحلیل محتوا»، زمینه را برای شناسایی گفتمان کیفری شریعت از بطن متون رساله‌ی حقوق فراهم آورد. ره آورد شناسایی این گفتمان، دگرگونی قرائت‌ها از نظریه‌ی کیفری مذهب خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Penal Policy Discourse from the Perspective of Imam Sajjad’s Treaties of Rights Risalat al-Huquq; Recognition of Sharia Penal Policy Discourse

نویسنده [English]

  • javad sadati
phd
چکیده [English]

Penal policy of Sharia has important role in the Iranian penal legislation. This impact is not just because of the deep relationship between Sharia and political structure in our society. The effectiveness of Sharia penal policy on the Iranian penal legislation process is originated from the fact that religious norms and values in the historical accumulation process have become an integral part of cultural subsystem in our society. Due to deep relationship between Islamic norms and values and cultural subsystems, the Islamic penal policy has deep and extensive impacts on criminalization as well as penalization in our criminal policy discourse.
Imam Sajjad’s Treaties of Rights is one of rich sources that we can realize the penal policy discourse of Sharia through scrutinizing it. His Treaties of Rights is a coherent system of rights and duties which cover all material and spiritual aspects of life. Recognition of penal policy of this book can help us understanding the penal policy discourse of Sharia. Indeed, we can find out the penal policy of Sharia through the identification of Imam Sajjad’s Treaties of Rights on penal policy discourse.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sharia Penal Theory
  • Islamic Penal Policy
  • Fundamental Valuation
  • Ideological Process
  • Quadruple Variables

مراجع

منابع و مآخذ
1. آرنت، هاناه (1363). توتالیتاریسم (حکومت ارعاب، کشتار و خفقان) ، ترجمه محسن ثلاثی، سازمان انتشارات جاویدان
2. احمدی، علی‌اصغر (1391). عدالت اجتماعی در نهج‌البلاغه، انتشارت بوستان کتاب.
3. برلین، آیزایا (1386). کارل مارکس، چاپ اول، تهران، نشر ماهی.
4. بهزادی، حمید (1351). «نظریه حکومت قانونی در دمکراسی و نظام سیاسی اسلام»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 10 و 11.
5. پولیستر، ژرژ (1390). اصول مقدماتی فلسفه، بازیابی شده از پایگاه اینترنتی کتابناک.
6. جعفری تبریزی، محمد تقی (1379). عدالت و ستم (تلخیصی از کتاب ترجمه و تفسیر نهج البلاغه)، گردآوری، تنظیم و تلخیص محمد‌رضا جوادی، چاپ دوم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
7. جوادی آملی، عبدالله (1375). فلسفه حقوق بشر، مرکز نشر اسرا.
8. حسینی، سید‌ابراهیم (بی تا). «نظام حقوقی اسلام، مبانی، منابع ساختار و امتیازات»، مجله معرفت، ش 106.
9. حسینی، سید‌محمد (1390). سیاست جنایی در اسلام و در جمهوری اسلامی ایران، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران.
10. حسینی‌ کوهساری، سید‌اسحاق (1378). «رابطه عدالت و حقوق در اسلام»، مجله مجتمع آموزش عالی قم، سال اول، ش 4.
11. دلماس مارتی، مری (1393). نظام‌های بزرگ سیاست جنایی، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، انتشارات میزان.
12. شاکری گلپایگانی، طوبی (1385). سیاست جنایی اسلامی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
13. شیخ مفید (1371). الجمل، ترجمه و تحقیق سید‌علی میر‌شریفی، مکتب الاعلام الاسلامی.
14. صحتی سردرودی، محمد (1391). شرحی بر رساله حقوق امام سجاد (ع)، انتشارات فقه الثقلین.
15. صحیفه کامله سجادیه (1385). ترجمه محسن غرویان و عبدالجواد ابراهیمی، چاپ چهاردهم، انتشارات الهادی.
16. صدر، محمد‌باقر (1350). اقتصاد ما یا بررسی‌هایی درباره مکتب اقتصادی اسلام، ترجمه محمد‌کاظم بجنوردی، جلد ناول، مؤسسه انتشارات اسلامی.
17. فیرحی، داود (1387). نظام سیاسی و دولت در اسلام، چاپ ششم، انتشارات سمت.
18. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
19. قریشی، سید‌حسن (1384). «سیره علوی در برخورد با افراد و گروه‌ها»، فرهنگ کوثر، ش 61.
20. لازرژ، کریستین (1396). درآمدی بر سیاست جنایی، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ ششم، انتشارات میزان.
21. مالوری، فیلیپ (1388). اندیشه‌های حقوقی، ترجمه مرتضی کلانتریان، چاپ دوم، نشر آگه.
22. محسنی، علی (1384). «امام علی (ع) و رویکرد مردمی به مقوله حکومت و خاستگاه آن»، دوفصلنامه علمی-پژوهشی دانش سیاسی، ش 1.
23. مشکی، مهدی (بی‌تا). «تاریخ شکل‌گیری لیبرالیسم»، رواق اندیشه، ش 32.
24. مصباح یزدی، محمد‌تقی (1389). حقوق و سیاست در قرآن، جلد اول، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
25. مطهری، مرتضی (1380). آزادی معنوی، چاپ چهل‌و‌سوم، انتشارات صدرا.
26. منقری، نصرابن مزاحم (1404). وقع صفین، منشورات مکتبه المرعشی النجفی، الطبعه الثانیه.
27. مهریزی، مهدی و وهاب دانش پژوه (1395). «قرآن و جرم‌انگاری حداقلی»، مجله فقه و حقوق اسلامی، سال هفتم، ش 12.
28. میراحمدی، منصور (1385). «مناسبات قدرت و شریعت در سیره نبوی»، نشریه علوم سیاسی (دانشگاه باقرالعلوم(ع))، ش 35.
29. نامه امیرالمؤمنین به مالک اشتر.
30. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1396). سیاست جنایی، در دانشنامه علوم جنایی اقتصادی، به کوشش امیر‌حسین نیازپور، انتشارات میزان.
31. --- (1397). سیاست جنایی در برابر بزهکاری اقتصادی، در سیاست جنایی در برابر بزهکاری اقتصادی، به کوشش امیرحسین نیازپور، انتشارات میزان.
32. نراقی، احمد ابن محمد (1375). عوائد الایام، مکتب الاعلام الاسلامی.
33. نوبهار، رحیم (1392). «مدل‌شناسی سیاست جنایی اسلام»، مجله تحقیقات حقوقی، ش 61.
34. --- (1390). «اصل کاربرد کمینه حقوق کیفری»، آموزه‌های حقوق کیفری، ش 1.
35. --- (بی تا). «جستاری در دلایل نقلی تقسیم‌بندی حد – تعزیر»، مجله تحقیقات حقوقی، ش 67.
36. نهج‌البلاغه، پایگاه اطلاعاتی حجت‌الاسلام حسین انصاریان.
37. یعقوبی، احمد ابن ابی یعقوب (بی تا). تاریخ یعقوبی، بیروت، دار صادر.
38. www.erfan.ir.
39. www.ketabnak.com.
40. www.normagazine.org .
41. https://makarem.ir.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار