تحول فقر در استان ایلام طی برنامه‌های دوم تا پنجم توسعه: با تاکید برآثار سیاست هدفمندی یارانه‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی ، دانشگاه ایلام

2 استادیار گروه اقتصاد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام

چکیده

هدف این مقاله بررسی فقر در چهار حوزه وسعت، توزیع، شدت و سیاستگذاری در مناطق شهری و روستایی استان ایلام است. در این پژوهش با بکارگیری داده‌های هزینه و درآمد خانوارها، شاخص‌های فقر سرشمار، شکاف فقر، کشش فقر، هدفمندی ثابت سرانه و مدت زمان فقر طی برنامه‌های دوم تا پنجم توسعه برآورد شدند. نتایج نشان می‌دهد که تغییرات ساختاری ایجاد شده در برنامه‌های چهارم و پنجم متفاوت از برنامه‌های قبل است از جمله اینکه برای اولین بار میزان فقر مناطق روستایی بیشتر از مناطق شهری شده و تنها در این دوره در هر دو منطقه جغرافیایی فقر افزایش یافته است. بررسی فقر سرشمار بر اساس مشخصه‌های خانوارها نشان می‌دهد که بعد از هدفمندی نه تنها برای هیچ گروهی از خانوارها فقر بهبود نیافته بلکه خانوارهای غیرآسیب‌پذیر نیز آسیب‌پذیر شده‌اند. در مورد سیاستگذاری کاهش فقر، میزان اثرگذاری رشد بر فقر در مناطق روستایی بیش از 1/5 برابر مناطق شهری است و اندازه‌گیری مدت زمان فقر نشان می‌دهد که خانوارهای با شکاف فقر حداکثری را تنها با نرخ‌های رشد 12 درصدی طی دوره 10 ساله می‌توان از فقر رهایی بخشید. بر اساس نتایج شاخص هدفمندسازی ثابت سرانه حتی با دو برابر کردن یارانه‌ها همچنان 36 و 30 درصد خانوارهای روستایی و شهری فقیر خواهند بود. بنابراین با ادامه سیاست‌های کنونی امکان تعدیل فقر وجود ندارد و رفع آن نیازمند حمایت‌های اجتماعی گسترده‌تری است که مستلزم بازنگری در سیاست‌های حمایتی و روش‌های شناسایی فقرا است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evolution of Poverty in Ilam Province During the Second to Fifth Development Plans: The Emphasis on the Effects of Targeted Subsidies Policy

نویسندگان [English]

  • bagher darvishi 1
  • fereshteh mohammadian 2
1 Department of Economics, Faculty of Letters and Humanities, Ilam University
2 Department of Economics, Faculty of Letters and Humanities, Ilam University
چکیده [English]

The present study aims to evaluate poverty in rural and urban areas of Ilam Province in regards of four various fields including extent, distribution, severity and policy making. In this connection, using expenditure and income data of the households during, per-capita poverty, poverty gap, lump-sum targeting and time taken to exit of poverty indices (during the 2nd-5th development plan) were estimated. Results show that structural reforms had been occurred in the fourth and fifth development plans are different in comparison with the previous plans. For instance, poverty level in rural areas has been more increased than urban areas for the first time as well as only in this period, poverty was increased in both mentioned areas. The evaluation of per-capita poverty index based on household characteristics show that after conducting targeted subsidies plan, not only the problem of poverty is not removed in each household, but also vulnerability level has been increased in non-vulnerable households. Average exit time measure of poverty shows that households which are suffering from maximum poverty gap can be gotten rid of poverty only by a 12% growth rate, during a period of 10 years. According to the results of lump-sum targeting index, 36% of rural households as well as 30% of urban households will be poor even through a double increment of subsidies. Therefore, it is obvious that current policies could not help in poverty modification but poverty elimination needs for wider social supports which requires to review of supportive policies and poor identification methods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Per-capita Poverty
  • Poverty Gap
  • Lump-Sum Targeting
  • Time Taken to Exit Poverty
  • Ilam Province

مراجع

  1. منابع و مآخذ

    1. ابوالفتحی قمی، ابوالفضل (1371). درآمدی بر شناخت شاخص‌های نابرابری درآمد و فقر، تهران، مرکز آمار ایران.
    2. ارضروم‌چیلر، نسرین (1384). «گزارش پژوهشی ابعاد گوناگون فقر در ایران»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، اداره بررسی و سیاست‌های بازرگانی، مجموعه پژوهش‌های اقتصادی، شماره گزارش 27.
    3. افتخاری، سید‌فرخ، آیت‌اله کرمی و مهدی نوری‌پور (1391). «بررسی وضعیت فقر در مناطق روستایی استان کهگیلویه و بویر‌احمد»، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره ششم، ش ۱.
    4. افتخاریان، پونه و مصطفی سلیمی‌فر (۱۳۹۳). «بررسی وضعیت فقر در مناطق شهری استان کرمان و مقایسه آن با کل کشور»، فصلنامهپژوهشنامهاقتصادی، سال چهاردهم، ش ۵۴.
    5. انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع کشور (1383). ارزش غذایی کالاهای خوراکی، تهران.
    6. پیرایی، خسرو و محمدرضا شهسوار (1388). «بررسی وضعیت فقر در مناطق شهری و روستایی استان فارس»، پژوهشنامه اقتصادی، سال نهم، ش 3.
    7. حبیب‌پور‌، کرم (۱۳۷۸). «دور باطل فقر روستایی»، دو‌ماهنامه علمی ترویجی جهاد (‌ماهنامه جهاد سابق‌)، سال ۸، ش ۴۸-۴۷.
    8. خالدی، کوهسار و زورار پرمه (1384). «بررسی وضعیت فقر در مناطق شهری و روستایی ایران (1382-1375)»، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، ش 49.
    9. خداداد کاشی، فرهاد، خلیل حیدری و فریده باقری (1384). «برآورد خط فقر در ایران طی سال‌های 1379-1363»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، ش 17.
    10. راغفر، حسین و زهرا ابراهیمی (1386). «فقر در ایران طی سال‌های 1383- 1368»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، ش 24.
    11. روستایی، شهریور، محسن احدنژاد،، اکبر اصغری ‌زمانی و علیرضا زنگنه (1391). «الگوی تطبیقی گسترش فقر در شهر کرمانشاه در دوره 85-1375»، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال سوم، ش 12.
    12. رشیدی، پیام و علی‌اکبر ناجی‌میدانی (۱۳۹۲). «بررسی شاخص‌های فقر در مناطق شهری استان خراسان رضوی (۹۱-۱۳۸۵)»، فصلنامه اقتصاد و الگوسازی، سال چهارم، ش ۱۴ و ۱۵.
    13. زیبایی، منصور و مهرداد باقری (1391). «تعیین عوامل مؤثر بر فقر در استان فارس: کاربرد روش اقتصادسنجی فضایی»، مجله اقتصاد کشاورزی، دوره ششم، ش ۱.
    14. عمرانی، محمد، ذکریا فرج‌زاده و مجید دهمرده (1388). «عامل‌های تعیین‌کننده‌ فقر و تغییرات رفاهی خانوارهای روستایی منطقه‌ سیستان»، مجله علمی – پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی، دوره اول، ش ۲.
    15. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1358 همراه با اصلاحات 1368 (1382). تنظیم محمد‌علی عبدالهی‌، انتشارات نشاط.
    16. یاسوری، مجید و سیده‌فاطمه امامی (۱۳۹۷). «سنجش وضعیت فقر در نواحی روستایی ‌(نمونه موردی: دهستان سراوان شهرستان رشت)»، نشریه تحقیقاتکاربردیعلومجغرافیایی، سال هجدهم، ش ۸۴.
      1. Booth, C. (1889). Descriptive Map of London Poverty, Published byLondon Topographical Society, ISBN: 0902087207.   
      2. Duclos and Araar (2006). Poverty and Equality: Measurement, Policy and Estimation With DAD Package, Published By Springer, New York, NY 10013, ISBN: 10: 0-387-25893-0 (HB).
      3. Haughton and Khandker (2009). Handbook on Poverty and Inequality, the International Bank for Reconstruction and Development, the World Bank, ISBN: 978-0-8213-7613-3.
      4. Kakwani, Nanak. (1980). "On a Class of Poverty Measures", Econometrica, 48.
      5. Kakwani, N. (2000). Poverty, Inequality and Wellbeing with Focus on Mindanao, Asian Development Bank.
      6. Kakwani, Nanak. (2003). Issues in Setting Absolute Poverty Line, Poverty and Social Development Papers, Asian Development Bank.
      7. Kakwani, N., Sh. Khandker and H. Son (2004). PRO-Poor Growth: Concepts and Measurement with Country Case Studies, International Poverty Center, United Nations Development Program, Working Paper No. 1.
      8. Ravallion, Martin. (1998). Poverty Lines in Theory and Practice, LSMS Working Paper, No. 133, Washington D.C, The World Bank.
      9. Rowntree, B S (1901). Poverty, a Study of Town Life, MacMillan, London.

    10. Rowntree, S. (1941). "Poverty and Progress: A Second Social Survey of York', The Economic Journal, Vol. 51, No. 204.

    11. Sen, Amartya Kumar (1981). Poverty and Famines, an Essay on Entitlement and Deprivation, Clarendon Press; Oxford, U.K.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار