کاربردی از مدل جاذبه تعمیم‌یافته پویا در تحلیل تأثیر بی‌ثباتی سیاسی بر همگرایی تجاری کشورهای جهان اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

چکیده

کشورهای اسلامی در عصر کنونی با چالش های بسیاری در عرصه های مختلف از جمله در عرصه اقتصادی مواجه اند که ریشه بسیاری از آنها در مسائل سیاسی نهفته است. یکی از مصادیق چنین امری همگرایی تجاری بین این کشورهاست که با وجود وجوه اشترا ک متعدد، دوام لازم را ندارند. در این مقاله تأثیر بی ثباتی سیاسی بر همگرایی تجاری کشورهای جهان اسلام در قالب الگوی جاذبه تعمیم یافته پویا و با استفاده از داده های منتخبی از شانزده کشور مسلمان آسیایی ازجمله ایران طی دوره زمانی 2001 تا 2015 مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های حاصل از برآورد مدل جاذبه تعمیم یافته پویا که با روش پانل پویا و گشتاورهای تعمیم یافته انجام شده است، مبین آن است که تولید ناخالص داخلی، میزان جمعیت، مشابهت ساختار اقتصادی و زبان مشترک بین کشورها تأثیر مثبت و فاصله جغرافیایی تأثیر منفی معنادار بر همگرایی تجاری کشورهای مورد مطالعه دارد. ضریب متغیر بی ثباتی سیاسی در مدل جاذبه پویا منفی برآورد شده است که با توجه به معنادار بودن آن اینگونه استنباط میشود که افزایش بی ثباتی سیاسی نقش مخربی در همگرایی تجاری کشورهای مسلمان در دوره مورد بررسی داشته است. با توجه به اثرگذاری قابل مالحظه این عامل بر همگرایی تجاری، پیشنهاد میشود کشورهای مسلمان و همچنین سازمان کنفرانس اسلامی، برنامه ها و تمهیدات ویژه ای را برای افزایش ثبات سیاسی در این کشورها به کار گیرد تا از این طریق یکی از پیشنیازهای اصلی افزایش همکارهای تجاری میان آنها فراهم شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Application of Dynamic Generalized Gravity Model to Analyze the Effect of Political Instability on Trade Integration of Islamic Countries

نویسنده [English]

  • Hamid Azizmohammadlo
چکیده [English]

In the current era, Islamic countries are facing numerous challenges in various fields especially in the economic area which most of them are originated from political issues. One example is trade integration between these countries that it is not sustainable in spite of the numerous similarities between them. The paper analyzes the role of political instability on trade integration of Muslim countries through applying a dynamic generalized gravity model as well as using chosen data of 16 Asian Muslim countries, including Iran during 2001- 2015. Findings which have been obtained through estimating dynamic generalized gravity model as well as panel reveal that some factors such as GDP, population, economic structure similarity and common language between countries have positive effect but geographical distance has negative impact on trade integration of the chosen countries. The coefficient of political instability on dynamic gravity model was estimated negative which shows that increasing political instability has weakened the trade integration of Muslim countries during the mentioned period. Regarding its considerable significance of political stability on trade integration, it is recommended that Muslim countries as well as OIC to take appropriate measures to eliminate political instability in these countries in order to facilitate the preconditions of trade integration improvement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Trade Integration
  • Political Instability
  • Dynamic Generalized Gravity Model
  • Islamic Countries

مراجع

  1. منابع و مآخذ

    1. آذربایجانی، کریم و فریبا رمضانی (1389). «بحران مالی اخیر و یکپارچگی تجاری فولادی در آسیا با به‌کار‌گیری یک مدل جاذبه تجاری»، سمپوزیوم فولاد 1389، اصفهان، انجمن آهن و فولاد ایران.
    2. آذربایجانی،کریم (1381). «همگرایی اقتصادی - منطقه‌ای و تأثیر آن بر رشد کشورهای حوزه دریای خزر و جمهوری‌های قفقاز»، مجله تحقیقات اقتصادی، 61.
    3. اسدزاده، احمد و فاطمه عبداله‌زاده نوبریان (1392). «بررسی نقش منطقه آزاد تجاری - صنعتی ارس در ایجاد همگرایی تجاری با کشورهای حوزه CIS، چین و ترکیه»، فصلنامه نظریه‌های کاربردی اقتصاد، دوره 1، ش 4.
    4. اشمیت، هلموت (1367). استراتژى بزرگ، ترجمه هرمز همایون‌پور، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى.
    5. اصغر‌پور، حسین، کسرا احمدیان و امید منیعی (1392). «اثر بی‌ثباتی سیاسی بر رشد اقتصادی ایران :رهیافت غیرخطیAPARCH»، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، ش 68.
    6. اکبری، نعمت‌اله و شکوفه فرهمند (1384). «همگرایی اقتصادی کشورهای اسلامی و بررسی سرریزهای منطقه‌ای با تأکید بر نقش منتخبی از کشورهای حوزه خلیج‌فارس‌: مطالعه‌ای بر‌مبنای اقتصادسنجی فضایی»، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، 34.
    7. اکبری، نعمت‌اله و مژگان معلمی (1383). «یکپارچگی اقتصادی در کشورهای حوزه خلیج‌ فارس (استفاده از یک روش اقتصادسنجی فضایی)»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 7(25).
    8. بزرگمهری، مجید، علیرضا محمدخانی و فاطمه نعمتی (1395). «علل واگرایی در سازمان همکاری اسلامی»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 18.
    9. جلایی، سیدعبدالمجید و سعید سلیمانی (1385). یکپارچگی تجاری ایران با کشورهای عضو اکو (ECO): کاربرد یک مدل جاذبه، «مجله پژوهش‌های اقتصادی»، دوره 6، ش 4.
    10. حسن‌پور، یوسف (1389). «بررسی موانع و مشکلات کشورهای عضو سکا در ایجاد و ارتقای مراحل یکپارچگی اقتصادی»، مجله بررسی‌های بازرگانی، 42.
    11. خورشیدی، غلامحسین (1369). بازار مشترک اسلامی، تهران، چاپخانه سپهر.
    12. دولتی، بهزاد و شکوروف بوری اوراکویچ (1391). «بررسی فرصت‌های همگرایی تجاری ایران با کشورهای آسیای مرکزی»، پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 17، ش 53.
    13. راسخی، سعید، احمد جعفری صمیمیو سمیه صادقی (1392). «یکپارچگی تجاری، تخصص‌گرایی و هم‌زمانی ادوار تجاری در اکو: شواهدی از یک شاخص همبستگی پویا»، مدل‌سازی اقتصادی، دوره 7، ش 21.
    14. زارعشاهی، احمد‌علی (1379). «بی‏ثباتی سیاسی و امنیت اقتصادی؛ و تأثیر آن بر عوامل تولید در ایران»، مطالعات راهبری، ش 7 و 8.
    15. زرقانی، سید‌هادی، هادی اعظمی و راحله احمدی (1393). «بررسی و شناسایی متغیرهای مؤثر بر بی‌ثباتی نظام سیاسی»، فصلنامه بین‌المللی ژئوپلیتیک، دوره 10، ش 35.
    16. سوری، امیررضا (1393). «تحلیل عوامل مؤثر بر همگرایی تجاری ایران با بلوک‌های منطقه‌ای منتخب (کاربرد یک مدل جاذبه)»، فصلنامهپژوهشنامهاقتصادی، دوره چهاردهم، ش 53.
    17. شکیبایی، علیرضا و فاطمه کبری بطا (1388). «همگرایی اقتصادی در منطقه آسیای جنوب غربی»، پژوهشنامه بازرگانی، ش 53.
    18. شکیبایی، علیرضا و مریم سعید (1391). «اثر بحران مالی ۲۰۰۹-۲۰۰۷ بر همگرایی تجاری کشورهای توسعه‌یافته (مطالعه موردی: OECD)»، مجله اقتصاد و توسعه منطقه‌ای، ش ۴.
    19. صادقی، سمیه (1393). «اثر یکپارچگی‌های تجاری و مالی بر هم‌زمانی ادوار تجاری در اکو: شواهدی از یک شاخص همبستگی پویا»، فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، دوره ۱۹، ش ۲.
    20. غلامی، امین (1394). «ارزیابی هم‌زمانی چرخه‌های تجاری و یکپارچگی تجاری عمودی: مقایسه کشورهای D8، اتحادیه اروپا و جنوب شرق آسیا»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
    21. کریمی، فرزاد و سید‌کمیل طیبی (1389). «یکپارچگی تجاری و هم‌زمانی سیکل‌های تجاری درکشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی برحسب ترتیبات منطقه‌ای»، فصلنامه پژوهش‌هاوسیاست‌هایاقتصادی، سال 18، ش 54.
    22. نجار‌زاده‌، رضا، کاظم یاوری و وحید شقاقی شهری (1384). «همگرایی اقتصادی - منطقه‌ای و تأثیر آن بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و رشد اقتصادی»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 5 (3).
    23. ولایتی، علی‌اکبر و رضا سعید‌محمدی (1389). «تحلیل تجارب همگرایی در جهان اسلام»، دانش سیاسی، ش 1.
    24. یاوری، کاظم و سیدحمیدرضا اشرف‌زاده (1384). «یکپارچگی اقتصادی کشورهای در حال ‌توسعه؛ کاربرد مدل جاذبه با داده‌های تلفیقی به روش  GMMو همگرایی»، پژوهشنامه بازرگانی، 9 (36).

     

     

    1. Aisen, A. and Francisco José, Veiga (2010). How Does Political Instability AffectEconomic Growth? IMF Working Paper.
    2. Alesina, A, S., Ozler, N. Roubini and P. Swagel (1992). Political Instability and Economic Growth, NBER, Working Paper, No. 4173.
    3. Anderson, J.E. (1979). "A Theoretical Foundation for the Gravity Equation", AmericanEconomic Review, 69.
    4. Anouliès, L. (2017). "Are Trade Integration and the Environment in Conflict? The Decisive Role of Countries’ Strategic Interactions", International Economics, 148.
    5. Badinger, H. and F. Breuss (2008). "Trade and Productivity: an Industry Perspective", Empirica, 35.
    6. Barro, Robert (1991). "Economic Growith in a Crass Section of Countries", Quarterly Journal of Economics, Vol. 106, No. 2.
    7. Boughanmi, H. (2008). "The Trade Potential of the Arab Gulf Cooperation Countries (GCC): A Gravity Model Approach", Journal of Economic Integration, Vol. 23, No.1.
    8. Calderón, C., A. Chong and E. Stein (2002). "Trade Intensity and Business Cycle Synchronization: Are Developing Countries any Different?", Central Bank of Chile Working Paper, No. 195.
    9. Campos, N. F., M. G. Karanasos and T. Tan (2012). "Two to Tangle: Financial Development, Political Instability and Economic Growth in Argentina", Journal of Banking and Finance, Vol. 36, No. 1.
    10.  Carrere, C. (2006). "Revisiting the Effects of Regional Trade Agreements on Trade Flows with Proper Specification of the Gravity Model", European Economic Review, 50.
    11. Clark, P., N. Tamirisa, Sh. J. Wei, A. Sadikov and Z. Li (2004). "A New Look at Exchange Rate Volatility and Trade Flows", IMF Occasional Paper, No. 235.
    12. Disdier, A-C., L. Fontagné and M. Mimouni (2015). "Tariff Liberalization and Trade Integration of Emerging Countries", Review of International Economis, Vol. 23, Issue. 5.
    13. Drysdel, P. and R. Garnaut (1993). The Pacific: An Application of General Theory of Economic Integration, In F. Bergsten and M. Noland (Editors), Pacific Dynamism and International Economic System, Institute for International Economics, Washington: Economics of Common Currencies, Allen and Unwin.
    14. Faber, B. (2014). Trade Integration, Market Size, and Industrialization: Evidence from China's National Trunk Highway System, Search for Other Works by this Author on, The Review of Economic Studies, Vol. 81, Issue. 3, 1.
    15. Frankel, J. A and A. K. Rose (1998). "The Endogeneity of the Optimum Currency Area Criteria", The Economic Journal, Vol. 108.
    16. Hamanaka, S. (2015). The Selection of Trade Integration Indicators: Intraregional Share, Intensity, Homogeneous Intensity and Introversion Index, adb Economics, Working Paper Series, No. 455 .
    17. Houthakker, H.S. and D. Taylor (1970). Consumer Demand in the United States: Analyses andProjections, Harvard University Press, Cambridge. MA.
    18. Iapadre, L. and L. Tajoli (2014). "Emerging Countries and Trade Regionalization, A network Analysis", Journal of Policy Modeling, 36 (1).
    19. Iapadre, L. and M. Plummer (2011). Statistical Measures of Regional Trade Integration, pp. 98–123, In P. De Lombaerde, R. Flôres, L. Iapadre, and M. Schulz, eds. The Regional Integration Manual, Quantitative and Qualitative Methods, London, Routledge.
    20. Im, K. S., M. H. Pesaran and Y. Shin (2003). "Testing for Unit Roots in Heterogeneous Panels," Journal of Econometrics, 115.
    21. Jong, A and Richard Pin (2006). On the Measurment of Political Instability and its Impact on Economic Growth, University of Groningen, Working Paper.
    22. Kabir, M. and R .Salim (2010). "Can Gravity Model Explain BIMSTEC’S Trade"?, Journal of Economic Integration, 25 (1).
    23. Kao, Chinwa D. (1999). "Spurious Regression and Residual-Based Tests for Cointegration in Panel Data," Journal of Econometrics, 90.
    24. Kaur, S. and P. Nanda (2010). "India’s Export Potential to Other SAARC Countries: A Gravity Model Analysis", Journal of Global Economy, 6 (3).
    25. Krings, G.M., J.F. Carpantier and J.C. Delvenne (2014). "Trade Integration and Trade Imbalances in the European Union: A Network Perspective", PLOS ONE, 9(1): e83448. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0083448.
    26. Kwasi Fosu, Augustin (2002). "Political Instability of Economic Growth: Implications of Coup Events in Sub-Saharan Africa", American Journal of Economics and Sociology, Vol. 61, No. 1.
    27. Leitão, N.C., H. Faustino and Y. Yoshida (2010). "Fragmentation Vertical Intra-Industry Trade, and Automobile Components", Economics Bulletin, 30 (2).
    28. Levin, A., C. F. Lin and C. Chu (2002). "Unit Root Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite-Sample Properties", Journal of Econometrics, 108.
    29. Miljkovic, D. and A. Rimal (2008). "The Impact of Socio-Economic Factors on Political Instability: A Cross-Country Analysis", The Journal of Socio-Economics, Vol. 37, No. 6.
    30. Plummer, M., D. Cheong and S. Hamanaka (2010). Methodology for Impact Assessment of Free Trade Agreements, Manila: ADB.
    31. Pradumna. B. Rana, (2007). "Economic Integration and Synchronalization of Bisiness Cycles in East Asia", Journal of Asian Economics, Vol. 18, Issue. 5.
    32. Rahmani, Mitra, Mansoor Asgari and Mohamad Reza Abedin (2006)."Formation of Regional Trade Bloc Gains in Ccentral Asia", Journal of Business Research, No 38.
    33. Serlenga, L. and Y. Shin (2007). "Gravity Models of Intra-EU Trade: Application of the CCEP-HT Estimation in Heterogeneous Panels with Unobserved Common Time- Specific Factors, Journal of Applied, Econometrics, 22.
    34. SESRIC (2015). Measurement of Poverty on OIC Member Countries. The Statistical, Economic and Social Research and Training Centre for Islamic Countries (SESRIC), Kudüs Cad. No: 9, Diplomatik Site, 06450 Oran, Ankara –Turkey.
    35. Shin, K. and Y. Wang (2004). "Trade Integration and Business Cycle Synchronization in East Asia", Paper Provided by East Asian Bureau of Economic Research in its Series Trade Working Papers, No. 360.
    36. Waguespack, D.M., J. K. Birnir and J. Schroeder (2005). "Technological Development and Political Stability: Patenting in Latin America and the Caribbean", Research Policy, 34.
    37. Williams, K. (2017). "Foreign Direct Investment, Economic Growth, and Political Instability", Journal Of Economic Development 17, Vol. 42, No. 2.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار