طراحی الگوی چالش‌های تدوین سیاستگذاری فضایی مناطق روستایی کشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده جغرافیا گروه جغرافیا انسانی دانشگاه تهران

2 استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

3 دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

چکیده

در سال‌‌های اخیر سیاستگذاری روستایی دچار تغییرات اساسی شده و از‌آنجاکه این سیاستگذاری‌‌ها عمدتاً در قالب توسعه پایدار و با دیدگاه سرزمینی مطالعه می‌شود، پوشش همگانی همه بخش‌ها را مورد توجه قرار می‌دهد. در ایران، نبود دیدگاه کل‌نگر در فرایند سیاستگذاری کشور سبب شد تا بخش‌های مختلف در روستاها هر‌یک به‌صورت جزیره‌ای عمل کنند و به اصل مکمل بودن مکان‌ها توجه چندانی نشود. هدف این مقاله، طراحی الگوی چالش‌های تدوین سیاستگذاری فضایی مناطق روستایی کشور و ارائه راهکارهای مناسب است. در این پژوهش از نظریه داده‌بنیاد برای استخراج و تحلیل داده‌ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. برای دستیابی به اشباع‌نظری، با بهره‌گیری از نمونه‌گیری نظری و روش گلوله‌برفی، نظر 14 نفر از نخبگان (افراد صاحب‌منصب در دستگاه‌های متولی توسعه روستایی) با مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و به‌صورت انفرادی کسب شد. بر این اساس، «سیاستگذاری بخشی، متمرکز و بالا به پایین» طبقه‌محوری شناسایی شد. نتایج نشان داد ضعف بنیان‌های اندیشه‌ای و نظری سیاستگذاری روستایی در ایران مهم‌ترین عامل در پیدایش، قوام و دوام سیاستگذاری متمرکز، بخشی و بالا به پایین عمل کرده‌ است. در‌عین‌حال سیاست‌های تدوین شده از منظر نهادی و سرزمینی یکپارچه نیستند و همچنین، فرایند تدوین و اجرای برنامه‌های توسعه روستایی منسجم و متصل نبوده و بازخورد مناسب شکل نمی‌گیرد. از‌این‌رو می‌توان گفت در وضعیت کنونی توجه به سیاستگذاری یکپارچه بخشی ـ فضایی ضرورت دارد. این ضرورت باید با توجه به تمرکززدایی اداری ـ فضایی و سیاستگذاری یکپارچه سرزمینی فراهم شود که پیامد آن کاهش نسبی بخشی‌نگری و توجه به سیاست‌های فضایی در نظام سیاستگذاری و برنامه‌ریزی کشور است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Designing a Pattern for Challenges of Spatial Policy-making Formulation in Iran’s Rural Regions

نویسندگان [English]

  • Seyed Ali BadrI 1
  • Mohammadreza Rezvani 2
  • Parvin Khodadadi 3
1
2 University of Tehran, Faculty of geography
3 University of Tehran, Faculty of geography
چکیده [English]

In recent years, rural policy has undergone fundamental changes and is mainly studied in the form of sustainable development with a territorial perspective, where the coverage of all sectors is considered by the territorial perspective. In Iran, the lack of a holistic point of view in the policy making process has led to different parts of villages to operate as an island basis and not pay attention to the principle of completeness of places. The purpose of this paper is to design a pattern for the challenges of spatial policy-making formulation in rural regions of the country and provide appropriate strategies. Grounded theory is used to extract and analyzing data in three coding staged including open coding, axial coding and selective coding used for data analysis. To achieve the theoretical saturation, the theoretical sampling and snowball method are used for obtaining the opinions of 14 elites (individuals in the rural development trustee systems) through semi-structured and individual interviews. Accordingly, "sectoral, centralized and top-down policy making" was identified as a central category. The results showed that the weakness of the conceptual and theoretical foundations of rural policy-making in Iran has been the most important factor in the emergence, consistency and durability of centralized, partial and top-down policy making. At the same time, the policies formulated are not integrated from institutional and territorial perspective, and on the other hand, the process of formulating and implementing rural development programs is not coherent and does not provide adequate feedback. It can be said, therefore, that in the current context, attention should be paid to integrated sectoral -spatial policy-making. This necessity should be provided with a view to bureaucratic- spatial decentralization and integrated territorial policy-making, which will result in a relative reduction of partiality and attention to spatial policies in the country's policy-making and planning system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Policy-making"
  • "Spatial policy-making"
  • "Rural regions"
  • "Grounded theory"

مراجع

1. پورطاهری، مهدی، عبدالرضا رکن‌الدین افتخاری و سیدعلی بدری (1390). راهبردها و سیاستهای توسعه کالبدی سکونتگاههای روستایی، چاپ اول، تهران، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
2. دانایی‌فرد، حسن و سیدمجتبی امامی (1386). «استراتژی پژوهش کیفی؛ تأملی بر نظریه داده‌بنیاد»، اندیشه مدیریت، 1(2).
3. دانایی‌فرد، حسن و آذر اسلامی (1390). کاربرد استراتژی پژوهشی نظریه داده‌بنیاد در عمل؛ ساخت نظریه بی‌تفاوتی سازمانی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
4. سازمان برنامه و بودجه (1378). سیاست‌ها و رهنمودهای کلی برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (پیوست یک لایحه)، تهران، سازمان برنامه و بودجه.
5. فیروزنیا، قدیر، عبدالرضا رکن‌الدین افتخاری و سیدعلی بدری (1389). چشم‌انداز و نظام مدیریت برنامه‌ریزی توسعه کالبدی نواحی روستایی ایران، چاپ اول، تهران، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
6. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1395). «اظهار‌نظر کارشناسی درباره طرح جامع توسعه و عمران روستایی کشور»، شماره مسلسل 15069.
7. معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری (1395). سند توسعه روستایی، تهران، انتشارات کوشا.
8. Albrechts, L. (2004). "Strategic (Spatial) Planning Re-examined", Environment and Planning B.: Planning and Design, 31.
9. Castells, M. (2000). The Rise of the Network Society (2nd Ed.), Oxford: Blackwell.
10. Cheshire, Pau (2017). "Identifying Principles for Spatial Policy: Levels of Intervention", London School of Economics, Available on: www.apdr.pt/siteRPER/numeros/RPER13/13.4.pdf
11. Cockfield, Geoff (2013). "Rural and Regional Policy: A Case of Punctuated Incrementalism?", Australian Journal of Public Administration, Vol. 72, No. 2.
12. Creswell, J. W. (2005). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research (2nd Ed.), Pearson Education Publication: University of Nebraska–Lincoln.
13. Esparcia, J. (2014). "Innovation and Networks in Rural Areas", Journal of Rural Studies, 34.
14. Fernández, Walter D. (2004). "Using the Glaserian Approach in Grounded Studies of Emerging Business Practices", Electronic Journal of Business Research Methods, 2(2).
15. Freshwater, D. (2007). Rural Development and the Declining Coherence of Rural Policy: An American and Canadian Perspective, University of Kentucky.
16. Gkartzios, M. and M. Scott (2014). "Placing Housing in Rural Development: Exogenous, Endogenous and Neo-endogenous Approaches", Sociologia Ruralis, 54(3).
17. Gkartzios, M. and P. Lowe (2019). "Revisiting Neo-endogenous Rural Developmen", In: M. Scott, N. Gallent and M. Gkartzios (Eds.), The Routledge Companion to Rural Planning, London, Routledge.
18. Lee, J. (2001). A Grounded Theory: Integration and Internalization in ERP Adoption and Use, Unpublished Doctoral Dissertation, University of Nebreska, In Proquest UMI Database.
19. Lefevrve, H. (1991). The Social Pproduction of Space, Oxford, Blackwell.
20. Lowe, P., J. Phillipson, A. Proctor and M. Gkartzios (2019). "Expertise in Rural Development: A Conceptual and Empirical Analysis", World Development 116.
21. Mantino, Francesco (2011) "Developing a Territorial Approach for the CAP", A Discussion Paper: IEEP (Institute for European Environmental Policy), Available on: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.472.9539&rep=rep1&type=pdf
22. OECD (2001). The DAC Guidelines, Strategies for Sustainable Development, OECD Publication.
23. ــــــ (2006). The New Rural Paradigm: Policies and Governance, OECD Rural Policy, Reviews, Paris.
24. ــــــ (2003). The Future of Rural Policy: From Scrotal to Place-based Policies in Rural Areas, Paris; 248 pages.
25. Prager, K., B. Nienaber, B. Neumann and A. Phillips (2015). "How Should Rural Policy be Evaluated if it Aims to Foster Community Involvement in Environmental Management?", Journal of Rural Studies 37.
26. Reimer, B. and S. Markey (2008). Place-based Policy: A Rural Perspective. 7 November 14 Pages with 49-page Appendix (Ottawa, On: Human Resources and Social Development Canada), Aavailable on: https://www.crcresearch.org/files-crcresearch_v2/ReimerMarkeyRuralPlaceBasedPolicySummaryPaper20081107.pdf
27. Reimer, Bill and Matthew Brett (2013). "Scientific Knowledge and Rural Policy: A Long-distant Relationship", Sociologia Ruralis, Vol. 53, No. 3.
28. Strauss, A. and J. Corbin (1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, London, SAGE.
29. Torre, A. and F. Wallet (2016). Regional Development in Rural Areas: Analytical Tools and Public Policies, Springer Briefs in Regional Science.
30. Van der Ploeg, J. G. and T. Marsden (2008). Unfolding Webs: Enlarging Theoretical Understanding of Rural Development, In: J. G. Van der Ploeg and T. Marsden (Eds.), Van Gorcum, Assen.
31. Ventura, F., G. Brunori, P. Milone and G. Berti (2008). The Rural Web: A Synthesis, In: J. D. Van der Ploeg and T. Marsden (Eds.), Unfolding Webs: The Dynamics of Regional Rural Development, Van Gorcum, Assen, Netherlands.
32. Wallis, A. (2002). "The New Regionalism: Inventing Governance Structures for the Early Twenty-first Century", Available Online at http://www.miregions.org/ Accessed 23 August 2011.
33. Williams, R. H. (1996). European Union Spatial Policy and Planning, London, Chapman Publishing, 283 pages.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار