تحلیل تنش‌آفرینی‌های ایدئولوژیک و سیاسی عربستان سعودی در قبال راهبرد فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جهان اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو

2 استادیار

3 دانشگاه تربیت مدرس/ هیات علمی

چکیده

همواره یکی از موانع تحقق راهبرد فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جهان اسلام، ناسازواری‌های ایدئولوژیک و سیاسی عربستان سعودی با آن است. شناسایی این ناسازواری‌ها و تحلیل ریشه‌های آنها به سیاستگذاران در فرایند اخذ تصمیم و پیشبرد راهبرد فرهنگی کشور کمک شایانی می‌‌کند. ازاین‌رو پژوهش حاضر در نظر دارد راهبرد فرهنگی جمهوری اسلامی ایران را در جهان اسلام تبیین و ناسازواری‌های عربستان در قبال مصادیق آن را تحلیل کند. بنابراین، سؤال‌های مطرح‌ این است که راهبرد فرهنگی ایران در جهان اسلام چیست؟ مصادیق آن چه ثمراتی در جهان اسلام داشته‌اند؟ چرا عربستان از تحقق راهبرد فرهنگی ایران در جهان اسلام هراس دارد؟ بسیاری از دانشوران مهم‌ترین علت ناسازواری عربستان با راهبرد فرهنگی ایران را در مسائل هویتی برای رهبری معنوی و سیاسی بر جهان اسلام، ارزیابی می‌کنند. نویسندگان این پژوهش با بهره‌گیری از روش اسنادی معتقدند در کنار عوامل فوق عامل اصلی تقابل با راهبرد فرهنگی ایران، ترس آل‌سعود از تأثیر آن بر تغییر رژیم سیاسی در عربستان است. عربستان از این هراس دارد که پیام‌های راهبرد فرهنگی ایران (احیاگری اسلامی) بر تارو‌پود جامعه خود تنیده شود و پیامدهای سیاسی ناگواری (جنبش‌های گریز از مرکز و ...) برای آنها بر‌جای گذارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Analysis of Ideological and Political Incompatibilities of Saudi Arabia towards the Cultural Strategy of the Islamic Republic of Iran (in the World of Islam)

نویسندگان [English]

  • m e 2
  • Mohammad Hossein Jamshidi 3
1
2 assistant professor
3 university of T.M.
چکیده [English]

After the Islamic Revolution, one of the obstacles to the realization of the cultural strategy of the Islamic Republic of Iran in the Islamic world has been the ideological and political incompatibilities of Saudi Arabia. The identification of these incompatibilities as well as analysis of their roots helps policymakers to make decision and promote the Iranian cultural strategy. Therefore, this research aims to explain the cultural strategy of the Islamic Republic of Iran in the Islamic world. Main questions which are raised includes what is the Iranian cultural strategy towards the Muslim world? What are their impacts on the Islamic World? Why is Saudi Arabia afraid of the realization of Iran's cultural strategy towards the Islamic world? According to the most of social scientists, identical issues for political and spiritual leadership in the Islamic World are evaluated as the main reasons for the Saudi's Arabia incompatible policy. But the author believes that its incompatibility is rooted in al-Saud's fear of the serious impact of Iranian cultural approach on political regime change in Saudi Arabia. Therefore, its confrontation with the Islamic revivalism are referred to the democratic transitions in the Arab World (hypothesis of the Paper). Consequently, the paper proves that Saudi Arabia is worried about horrible political consequences of the Islamic revivalism impacts (including, centrifugal movements or pervasive social phenomena such as revolution) on its regime through using data analysis method as well as theoretical/applied research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural Strategy
  • Iran
  • Saudi Arabia

مراجع

1. ابراهیمی، نبی‌الله (1394). «سلفیه وهابی؛ تمایزهای هویتی عربستان سعودی و ایران»، فصلنامه مطالعات ملی، سال شانزدهم، ش 3.
2. احمدی، حمید و آرش بیداللهخانی (1391). «طالبان پاکستان: علل پیدایش، ماهیت و چالش‌های امنیتی»، فصلنامه سیاست، دوره 42، ش 1.
3. احمدیان، حسن و محمد زارع (1390). «استراتژی عربستان سعودی در برابر خیزش‌های جهان عرب»، فصلنامه ره‌نامه سیاستگذاری، سال دوم، ش 2.
4. اسدی، بیژن (1390). خلیج ‌فارس و مسائل آن، تهران، انتشارات سمت.
5. باهوش فاردقی، محمود (1396). «بررسی مفهوم یا استعاره امنیت ملی در نظریه سازه‌انگاری»، فصلنامه سیاست دانشگاه تربیت مدرس، سال چهارم، ش 14.
6. برزگر، ابراهیم و سید محمدصادق حسینی (1392). «نظریه پخش و بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر عربستان سعودی»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال دهم، ش 33.
7. بشیریه، حسین (1391). جامعه‌شناسی سیاسی، نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، تهران، نشر نی.
8. بهرامی مقدم، سجاد (1390). «تحول رویکرد عربستان به کشمکش اعراب ـ اسرائیل»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، آمریکا‌شناسی ـ اسرئیل شناسی، سال دوازدهم، ش 42و 43.
9. بهمنی قاجار، محمد‌علی (1390). «تحولات بحرین از دیدگاه حقوق بین‌الملل»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، تهران، مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، سال دوازدهم، ش 45.
10. پولادی، کمال (1383). تاریخ اندیشه سیاسی در غرب، تهران، نشر مرکز.
11. جمال‌زاده، ناصر (1391). «قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران و نظریه صدور فرهنگی انقلاب با تأکید بر بیداری اسلامی در منطقه»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال اول، ش 4.
12. حاجیانی، ابراهیم و محسن کریمی شیرودی (1393). «راهبردهای ضد‌تروریسم در ایران: رویکرد فرهنگی»، فصلنامه آفاق امنیت، سال هفتم، ش 23.
13. داودی، علی‌اصغر (1391). «امنیت از نگاه مکتب سازهانگاری»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال چهارم، ش 16.
14. دبیری‌مهر، امیر (16/02/1394). «حمله به یمن، فرصتی برای شناخت نگاه سعودی‌ها به خاورمیانه»، قابل دسترس در: http://217.218.67.231/DetailFa/2015/04/26/408130/yemen-saudi-aggression
15. رسولی ثانی‌آبادی، الهام (1389). «مبانی بیناذهنی هویت نظام جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال چهاردهم، ش 1.
16. رضاپور، حسین (1393). «تأثیر انقلاب اسلامی بر نظام بین‌الملل»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال یازدهم، ش 37.
17. رهبر، عباسعلی، مجید نجات‌پور و مجتبی موسوی‌نژاد (1394). «قدرت نرم، انقلاب اسلامی ایران و بیداری اسلامی»، پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال چهارم، ش 44.
18. سالار، محمد (1388). «تأثیرات فرهنگی انقلاب اسلامی در سطوح مختلف فرامنطقه‌ای»، بازخوانی تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر بیداری اسلامی، به اهتمام سیدمهدی طاهری، قم، جامعه المصطفی العالمیه.
19. سیمبر، رضا و رضا رحم دل (1393). «شالودهشکنی جدالهای امنیتی ایران و عربستان (2001-2014)»، فصلنامه پژوهشنامه روابط بینالملل، دوره 7، ش 27.
20. سجادی، عبدالقیوم (1377). «طالبان، ایران و پاکستان: مطالعه سیاست خارجی ایران، پاکستان و عربستان درباره افغانستان از سقوط مزار تاکنون»، فصلنامه علوم سیاسی، سال اول، ش 2.
21. شعبانی، قاسم (1391). حقوق اساسی و ساختار حکومت جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات اطلاعات.
22. طاهری، سیدمهدی (1388). «بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر نظام بین‌الملل»، بازخوانی تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر بیداری اسلامی، قم، جامعة المصطفی العالمیة.
23. فیروزآبادی، سیدجلال (1391). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، سمت.
24. فیروزآبادی، سیدجلال و فیروزه رادفر (1388). «الگوی صدور انقلاب در سیاست خارجی دولت نهم»، فصلنامه دانش سیاسی، سال پنجم، ش 1.
25. قنبرلو، عبداله (1393). «صلح مردم‌سالارانه در اندیشه مردم‌سالاری دینی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هفدهم، ش 2.
26. قوام، سید عبدالعلی (1391). سیاست‌های مقایسه‌ای، تهران، انتشارات سمت.
27. عباسی اشلقی، مجید و مرتضی فرخی (1388). «چارچوبی تحلیلی برای مفهوم امنیت از منظر سازهانگاری»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال دوم، ش 6.
28. عباسی اشلقی، مجید (1390). «منطق رفتار سیاسی و روند اسلام‌گرایی در جامعه سیاسی عربستان»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست‌وپنجم، ش 2.
29. غفوری، محمود و محمد داوند (1393). «تحلیل تهدیدهای دولت و جامعهی پاکستان علیه امنیت ملّی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات شبه قاره، دوره 6، ش 18.
30. متقی، افشین (1394). «واکاوی زمینه‌های ناسازواری در روابط ایران و عربستان برپایه نظریه سازه‌انگاری»، فصلنامه پژوهشهای راهبردی سیاست، سال سوم، ش 12.
31. مسعودنیا، حسین، یونس فروزان و عبدالرضا عالیشاهی (1395). «جابه‌جایی قدرت در عربستان سعودی؛ تأثیرات تغییرات ولایت‌عهدی بر ساختار سیاست خارجی عربستان سعودی»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، سال هشتم، ش 1.
32. مهدی‌زاده، اکبر (1382). «بررسی سیاست خارجی و رفتار عربستان در قبال جنگ ایران و عراق» فصلنامه نگین ایران، ش 4.
33. میردهقان، مهین‌ناز و سمیه شوکتی مقرب (1392). «گفتمان پنهان، قدرت و رسانه در خاورمیانه عربی (مطالعه موردی: عربستان سعودی)»، فصلنامه مطالعات جهان، دوره 3، ش 1.
34و نادری، عباس (1388). «بررسی جامعه‌شناختی نظام سیاسی عربستان»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست‌وسوم، ش 3.
35. نوری، وحید و محمد ملکوتی (1391). «جایگاه عدالت‌طلبی در منابع هویت‌ساز سیاست‌ خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست‌وششم، ش 1.
36. یزدان فام، محمود (1390). «تحولات جهان عرب: صورتبندی قدرت و هویت در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال چهاردهم، ش2.
37. Bertelsmann Stiftung's Transformation Index (BTI) (2012). "Saudi Arabia Country Report", http://www.google.com/#bav=on.2,or.r_qf.&fp=7033c00f88795d1f&q=situation+of+parties+in+saudi+arabia%2Bpdf, 15/09/2013.
38. Bin Huwaidin, Mohamed (2015). "The Security Dilemma in Saudi-Iranian Relations", Review of History and Political Science, Vol. 3, No. 2.
39. International Trade Administration (2016). 2016 Top Markets Report Automotive Parts Country Case Study: Saudi Arabia. U.S. Department of Commerce, 2016 ITA Automotive Parts Top Markets Report.
40. Kouzehgar Kaleji, Vali (2012). "Ups and Downs in Iran-Pakistan Ties", Iranian Review of Foreign Affairs, Vol. 2, No. 4.
41. Norton-Taylor, Richard (2016). Saudi Arabia Leads Surge in Arms Imports by Middle East states, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2016/feb/22/saudi-arabia-surge-arms-imports-middle-east
42. Sharma, Anu (2016). Severed Ties Between Iran and Saudi Arabia: A Cold War or a Proxy War of Narratives, Influence and Power, New Delhi: Forum for National Security Studies.
Syeed, Nafeesa. (13 June 2016). "Saudi Arabia’s Weapons Imports Lead Surge in Global Arms Sales", Bloomberg.
43. Taha, Sharif M. (20 April 2014). "Kingdom Imports 80% of food Products", Arab News, http://www.arabnews.com/news/558271
44. Teitelbaum, Joshua (2016). "Domestic and Regional Implications of Escalated Saudi-Iran Conflict", BESA Center Perspectives Paper, No. 324.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار