مدارای سیاسی-اجتماعی در ایران معاصر چشم‌اندازی نظری به آسیب‌شناسی مفهومی و انضمامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا

2 دانشیار و عضو هیات علمی‌دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، گروه علوم سیاسی، ایران، تهران

3 رئیس دانشکده حقوق و علوم قضایی دانشگاه علوم و تحقیقات

چکیده

مدارا، در طول زمان، و به‌ویژه از هنگام جنگ‌های مذهبی قرن‌های 16 و 17 میلادی در اروپا، یکی از سوژه‌های مهم و نیز چالش‌ برانگیز فلسفه، سیاست و مذهب بوده است. مدارا با سایر مولفه‌های جامعه‌ی مدرن همچون دموکراسی، جامعه مدنی، آزادی و حقوق بشر پیوندی تنگاتنگ داشته و هم‌اکنون به بخش گسست‌ ناپذیر از آنها بدل شده است. اما با وجود اقبال عمومی و آکادمیک به مفهوم مدارا، به‌ویژه در دهه‌های پایانی قرن بیستم و آغاز قرن بیست‌ویکم، هنوز این مفهوم به لحاظ مفهومی تااندازه‌ای عقب‌مانده و توسعه‌نیافته است. تا جایی‌که ابهامات و عدم‌توافق گسترده‌ای حول ابعاد مفهومی و نیز سطح سیاسی، مذهبی و اخلاقی مدارا وجود دارد. این پژوهش که به روش تحلیلی-تطبیقی انجام شده است، بعد از گذر کوتاهی به تبارشناسی لغوی و ایضاح مفهومی، به ارائه‌ تعریف و طبقه‌بندی جامعی از مدارا پرداخته و در ادامه کاستی‌ها و ابهامات مدارا را در ایران معاصر برجسته ساخته است. در این راستا، پژوهش حاضر به سردرگمی نظری-عملی مدارا در بافتار سیاسی و اجتماعی ایران معاصر می‌پردازد، و این چشم‌انداز اساسی را مطرح می‌کند که ابهام معنایی مدارا به‌طرزی ناگزیر به سردرگمی عملی در قبال آن انجامیده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Social-political Tolerance in Contemporary Iran Theoretical perspective on conceptual and specific pathology

نویسندگان [English]

  • hasel daseh 1
  • malek yahya salahi 2
  • Majid Tavasoli roknabadi 3
1 PHD student
2 Associate Professor and member of Islamic Azad University, Research Branch of Tehran, Political Science Department, Iran, Tehran
3 Associate Professor, Faculty of Law and Judicial Sciences, Islamic Azad University, Science and Research Branch
چکیده [English]

Abstract:





Tolerance, through time, especially since the times of religious wars of the 17th and 18th century, has been one of the most important and challenging philosophical, political and religious issues. Tolerance is intertwined with other components of modern life such as democracy, civil society, and freedom of speech, and it has become an inseparable part of it. Regardless of public and academic interest in this subject, however, tolerance is still an underdeveloped subject-when it comes to its definition and typography. This research was conducted with a comparative-analytical approach, and, after a brief discussion of its terminology, offers a comprehensive exploration of tolerance. In this article, according to different eras of thinking and religion, a new compartmentalization for tolerance is offered. Furthermore, this article examines the vague status of tolerance in political and social context of Iranian society, and, consequently, puts forth the claim that this ambivalence in the definition of tolerance leads to scientific impreciseness in its application.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political-social tolerance
  • Tolerance
  • Genealogy
  • Semantic confusion
  • cotemporary history of Iran

مراجع

  1. قرآن کریم
  2. ارنبرگ، جان (1395). سیر حکمت جامعه مدنی از یونان تا جهان مدرن تاریخ، ترجمه هومن نیک‌اندیش، انتشارات توانا.
  3. اسفندیاری، محمد (1395). حقیقت و مدارا، تهران، نگاه معاصر.
  4. امینی، محمد (1392). سفر از ممالک محروسه ‌به ‌فدرالیسم ‌قومی، قابل ‌دسترسی ‌در: https://iranchehr.com/
  5. برزگر، ابراهیم و مصطفی بیات (1395). «الگوی مطلوب سیاستگذاری مدارا در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، سال دهم، ش 35.
  6. بشیریه، حسین (1370). «پیش درآمدی بر تاریخ اندیشه تساهل سیاسی»، نشریه دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش 26.
  7. بهشتی، سید‌علیرضا (1376). «معرفی و نقد کتاب: نامه‌ جان لاک در باب تساهل»، نامه فرهنگ، ش 28.
  8. ــــــــــــ (1391). ابعاد نظری مسئله تساهل، تهران، مؤسسه توسعه دانش و پژوهش.
  9. پیمان، حبیب‌الله (1394). «اسلام، مدارا یا خشونت؟»، ماهنامه ایران فردا، ش 14.
  10. جهانبگلو، رامین (1384). موج چهارم، تهران، نشر نی.
  11. جهانگیری، جهانگیر و حسین افراسیابی (1390). «مطالعه خانواده‌های شهر شیراز در زمینه عوامل و پیامدهای مدارا»، فصلنامه جامعه‌شناسی کاربردی، دوره 22، ش 3.
  12. داوری اردکانی، رضا (1376). «تساهل و تسامح»، فصلنامه فرهنگ، ش 27 و 28.
  13. رئیس‌زاده، محمد (1389). حقوق اقلیت‌ها، حقوق مالکیت فکری، حقوق خانواده و...، تهران، نشر کتاب مرجع، چاپ اول، به نقل از: http://rasekhoon.net/article/show/1231974
  14. رضوی، اشکان (1392). «مداراگری یا تساهل چیست؟» قابل دسترسی در: http://www.hambastegi-iran.org
  15. زنگنه، پیمان و سمیه حمیدی (1394). «واکاوی اثرات سیاست تساهل ‌و مدارا بر فرایند توسعه پایدار در ایران»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، ش 30.
  16. سجویک، پیتر (1387). «جان استوارت میل: یک زندگی فکری»، ترجمه حجت پویان، مجله شهروند، ش 42.
  17. صالحی‌امیری، سیدرضا (1385). مدیریت منازعات قومی در ایران: نقد و بررسی الگوهای موجود و ارائه الگوی مطلوب، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک.
  18. غفاری، غلامرضا (1388). «منطق پژوهش تطبیقی»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره 3، ش 4.
  19. فولادی، محمد (1379). «تساهل و تسامح از منظر دین»، فصلنامه معرفت، ش 35.
  20. کیملیکا، ویل (1395). شهروندی چندفرهنگی: نظریه‌ای لیبرالی در باب حقوق اقلیت‌ها، ترجمه ابراهیم اسکافی، تهران، نشر شیرازه.
  21. گودرزی، پروانه (1396). «روند قانونی شدن تساهل‌ و تسامح نسبت به اقلیت‌های دینی در ایران پس از مشروطه تا روی کار آمدن رضاشاه»، فصلنامه تاریخ روایی، ش 7.
  22. لاک، جان (1377). نامه‌ای در باب تساهل، ترجمه شیرزاد گلشاهی کریم، تهران، نشر نی.
  23. محمودی، سیدعلی (1383). «روشنگری، نقادی و نوگرایی»، مجله آیین، سال اول، ش2.
  24. مردوخی، بایزید (1386). «نقش نهادهای نظام تدبیر در ایجاد اتحاد ملی در ایران»، مجموعه مقالات همایش ملی اتحاد ملی: راهبردها و سیاست‌ها، پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام.
  25. میری، احمد (1377). وجوه گوناگون تساهل سیاسی، در تسامح آری یا نه؟، مؤسسه فرهنگی اندیشه معاصر، قم، انتشارات خرم.
  26. Abou El Fadl, Khaled (2002). The Place of Tolerance in Islam, Beacon Press.
  27. _________ (2004). Islam and the Challenge of Democracy, Princeton University Press.
  28. Coffey, John (2000). Persecution and Toleration in Protestant England 1558-1689, Studies in Modern History, Pearson Education.
  29. Fiala, Andrew (2004). Toleration, University of Wisconsin Green Bay.
  30. http://www.iep.utm.edu/tolerati/
  31. MacMullen, Ramsay (1997). Christianity and Paganism in the Fourth to EightCenturies, Yale University Press.
  32. Zagorin, Perez (2003). How the Idea of Religious Toleration Came to the West, Princeton University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار