پارادایم دینی (اسلامی) آموزش صیانت از منابع طبیعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور

2 استاد بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز

چکیده

تخریب منابع طبیعی از پارادایم انسان مدرن ناشی می شود، زیرا، در سایه قدرتی که از فنّاوری‌ها و سنت شکنی های جاهلانه بدست آورد، آن ها را ابزار تحقق اهداف خود ساخت که پیامد آن، بحران های زیست محیطی است. بنابراین تلاش برای رفع این بحران ها باید از اصلاح پارادایم آغاز شود. در این بررسی، از روش اسنادی برای مرور و نقد اسناد آموزش صیانت منابع طبیعی و از روش تبیینی برای توصیف چرایی و ضرورت تبیین پارادایم دینی (اسلامی) در آموزش صیانت از منابع طبیعی استفاده گردید. تبیین هستی شناسی، شناخت شناسی، روش شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی پارادایم دینی (اسلامی) آموزش صیانت از منابع طبیعی مهم ترین یافته های این مطالعه می باشند. اگر چه راه های گوناگون برای پیشگیری بحران های عرصه های منابع طبیعی توصیه می شود، امّا محققّان و برنامه ریزان بر این باورند که اتکاء صِرف بر توصیه های فنّی، چاره ساز نیست. زیرا این بحران ها نشانه‌ی فاجعه‌ای بزرگتر یعنی پارادایم های مبتنی بر دوری انسان از مبداء و خالق هستی است. لذا نیازمند پارادایم دینی برای آموزش صیانت از منابع طبیعی با لحاظ داشتن "دانش ماوراء الطبیعه"، " دانش علمی/ تحلیلی" و "دانش و اخلاق قدسی" هستیم که می تواند مورد استفاده برنامه ریزان و مسئولان منابع طبیعی کشور قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Religious paradigm (Islamic) Explanation for Natural Resources Preservation Education

نویسندگان [English]

  • aliasghar ghasemi 1
  • mansour shavali 2
1 Expert in Forestry, Rangeland and Watershed organization
2 Professor of Agricultural Extension and Education at Shiraz University
چکیده [English]

Natural resources destruction is rooted in modern man’ paradigm. This happened because of technology intensive use as well as ignorance of traditions; however, these two led to environmental crisis. To resolve this problem, the mankind must change his behavior morally according to a Religious paradigm (Islamic). In this study, Two methods were used: the document review method was to study natural resources preservation education literatures. The explanation method was used to explane why we need a Religious paradigm (Islamic) for preservation of natural resources education .The outcomes of this study are explaning ontology, epistemology, methodology, anthropology and axiology of Religious paradigm (Islamic) for preservation of natural resources education. Although the various ways are recommended to prevent crises in natural resources context however, natural resources researchers and planners believe that relying only on technical advices is not essentially applicable. Because these crises represent a human tragedy: ignorance of God Who is creator of the universe. For this reason a Religious paradigm based on "Analytical/scientific knowledge", "Metaphysical Knowledge" and "Religious/ethical Knowledge" is essential. This paradiagm can be used by planners and officials for preservation of natural resources education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious paradigm (Islamic)
  • Preservation of Natural Resources Education
  • Islam

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابدی، بیژن (1392). «شبیه‌سازی رفتار مصرف انرژی گلخانه‌داران استان همدان با تأکید بر پارادایم متعالی»، رساله دکتری ترویج و آموزش کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز.
  3. اسراری، الهام و مهرداد آرام (1387). «نگاهی به محیط زیست از دیدگاه قرآن کریم»، مجموعه مقالات بخش مقاله‌نویسی بیست‌و‌پنجمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم، جلد سوم، مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق (ع).
  4. اشرف، سید‌علی (1369). «تعلیم و تربیت: مفاهیم اسلامی و جامعه نوین»، ترجمه بهرام محسن‌پور، فصلنامه تعلیم و تربیت، ش 4.
  5. الخباز، یوسف (1385). «این ساحره افسونگر! (اسلام، مصرف‌گرایی و بحران زیست‌محیطی)»، ترجمه آشتیانی، مجله سوره، ش 26.
  6. ایمان، محمدتقی (1387). «ارزیابی پارادایمی انسان به‌عنوان عنصر اساسی در طراحی پارادایم الهی»، فصلنامه حوزه و دانشگاه، روش‌شناسی علوم انسانی، سال چهاردهم، ش 54.
  7. بحرانی، عبدالعلی (1393). منابع طبیعی در کلام وحی، انتشارات اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس.
  8. بزی، خدا رحم (1381). «ایدئولوژی اسلامی و محیط زیست»، مجله وقف میراث جاویدان، ش 39 و 40.
  9. جوادی‌آملی، عبدالله (1386). اسلام و محیط زیست، تهران، انتشارات مرکز نشر اسراء.
  10. حاج مؤمنی، علی‌اکبر (1375). «دین و دنیای معاصر»، نامه فرهنگ، ش 23.
  11. حجازی، یوسف (1385). چهار بنیان آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، چاپ اول، انتشارات پونه.
  12. حدادی، محسن (1387). «مبانی اخلاق زیست‌محیطی در ادیان»، مجله اطلاعات حکمت و معرفت، ش 3.
  13. حسینی، سید‌محمود (1380). «جزوه جامعه‌شناسی توسعه روستایی»، گروه ترویج و آموزش دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران.
  14. حوزه نمایندگی ولی‌فقیه سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور (1395). منابع طبیعی تجدید‌شونده و آموزه‌های دینی، انتشارات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور.
  15. خاک، عباس (1388). «اسراف و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی»، نشریه سبزینه، سال چهارم، ش 35.
  16. دفتر آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور (1393). نقش و عملکرد آموزش در سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، انتشارات دفتر آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی.
  17. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌اله خامنه‌ای درباره محیط زیست (‌1395). ‌نهضت حفظ محیط زیست، انتشارات انقلاب اسلامی.
  18. دیبایی، شادی، فریبا همتیان و فاطمه آرتا (1387). برنامه جامعه آموزش همگانی محیط زیست، چاپ اول، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست.
  19. رضوی، سید‌مسعود (1389). «احتضار طبیعت (گفتگو با سید حسین نصر)»، مجله اطلاعات حکمت و معرفت، سال پنجم، ش 4.
  20. زاهدی، محمدجواد (1379). «نقش دین: گفتگوی توین بی وایکه دا»، فصلنامه هفت آسمان، ش 7.
  21. شاه‌ولی، منصور (1375). «آیا کشاورزی پایدار ریشه در توصیه‌های فنی و /یا مذهب و فلسفه دارد»؟ مجموعه مقالات اولین سمینار اقتصاد کشاورزی ایران، جلد دوم، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
  22. ـــــــــــ (1393). «جزوه درسی بینش‌های فلسفی در آموزش»، بخش ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه شیراز.
  23. ـــــــــــ ، قادر عربی و مسعود بیژنی (1382). «یادگیری دانش سه‌گانه»، اصفهان، انتشارات نصوح.
  24. ـــــــــــ ، مرضیه کشاورز و ثمیه غلامعلی‌زاده (1387). «تبیین بنیان‌های فلسفی الگوی ترویج کشاورزی تحت شرایط جهانی ‌شدن»، ماهنامه جهاد، ش 283 و 284.
  25. شاه‌ولی، منصور و عاطفه ملکیان (1393). «طراحی الگوی ارتباطی و اطلاع‌رسانی به‌منظور توانمند‌سازی زنان عضو صندوق اعتبارات خُرد روستای لپویی استان فارس با پارادایم توحید‌محور»، فصلنامه روستا و توسعه، سال هفدهم، ش3.
  26. شاه‌ولی، منصور و لیلا شاه‌مراد (1390). «تبیین رویکرد متعالیه برای آموزش زیست‌محیطی ایران 1404»، همایش ملی آموزش در ایران 1404، تهران، لوح فشرده مقالات، کد مقاله311.
  27. شاه‌ولی، منصور و محمد امیری اردکانی (1392). «روش‌شناسی پژوهش در دانش بومی کشاورزی»، تهران، انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
  28. عابدی سروستانی، احمد، منصور شاه‌ولی و سید‌مصطفی محقق‌ داماد (1386). «ماهیت و دیدگاه‌های اخلاق زیست‌محیطی با تأکید بر دیدگاه اسلامی»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال دوم، ش 1 و 2.
  29. عابدی‌سروستانی، احمد و منصور شاه‌ولی (1388). «نقش ترویج در ارتقاء اخلاق زیست‌محیطی کشاورزان»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال چهارم، ش 1 و 2.
  30. فتحی واجارگاه،کوروش و محسن فرمهینی فراهانی (1382). دانش زیست‌محیطی زنان برای توسعه پایدار، چاپ اول، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
  31. فصیحی، امان‌الله (1389). «بررسی کارآمدی نظریه کارکردگرایی»، مجله معرفت فرهنگی اجتماعی، سال اول، ش 2.
  32. قزل سفلو، ابوطالب، یازمراد کوسه غراوی و محمدرضا شهرکی (1393). مقدمه‌ای بر شناخت منابع طبیعی و آبخیزداری، انتشارات اداره کل منابع طبیعی استان گلستان.
  33. کاریزی، محسن (1387). «ادیان و محیط زیست»، مجله اطلاعات معرفت و حکمت، ش 3.
  34. لقمان‌پور، مجید، علی اصغر قاسمی و وحید جعفریان (1393). «افق و چشم‌انداز ترویج و آموزش منابع طبیعی و محیط زیست»، مجموعه مقالات همایش ملی چشم انداز توسعه پایدار روستایی در برنامه ششم توسعه کشور، دانشگاه تهران.
  35. محقق داماد، سید‌مصطفی (1390). «الهیات در محیط زیست (گزارشی از آرمان‌شهر علامه اقبال لاهوری)»، فصلنامه اخلاق زیست‌محیطی، سال اول، ش 1.
  36. محمدی، مسلم (1390). «ابعاد هویت‌یابی نظام اخلاقی دین با تأکید بر جنبه‌های کارکردگرایی»، فصلنامه اندیشه نوین دینی، سال هفتم، ش 27.
  37. محمود‌زاده، احمد (1387). «تحقق سند چشم‌انداز 20 ساله»، خبرگزاری فارس، شماره 8710020401، قابل‌دسترس در: www.farsnews.com/newstext.
  38. مسعود‌نیا، حسین (1389). «جهانی‌شدن و ادیان توحیدی: فرصت‌ها و چالش‌ها»، پژوهش، سال نوزدهم، ش 55.
  39. مقدم، سعید و کریم‌ خان‌محمدی (1390). «نقد و بررسی زمینه‌های معرفتی و وجود نظریه کارکردگرایی دورکیم»، مجله معرفت فرهنگی اجتماعی، سال دوم، ش 3.
  40. ملک‌محمدی، ایرج (1386). «جزوه درسی بینش‌های فلسفی در ترویج»، دانشگاه تهران، گروه ترویج و آموزش کشاورزی.
  41. نصر، سید‌حسن (1387). «انسان و طبیعت، بحران معنوی انسان متجدد»، ترجمه احمدرضا جلیلی، نقد و نظر، سال چهارم، ش 3 و 4.
  42. نقی‌زاده، محمد (1389). «تفکر توحیدی و سازمان فضایی شهر»، فصلنامه کتاب ماه هنر، ش144.
  43. Gaukroger, S. (2004). Francis Bacon and the Transformation of Early-Modern Philosophy, Cambridge University Press.
  44. Lacey, A. R. (1996). A Dictionary of Philosophy, Third edition, University of London.
  45. Medved, D. (2008). Hidden Light: Science Secrets of the Bible, The Toby P Rress/KorenPub.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار