جایگاه آسیب‌پذیری و تاب‌آوری اقتصادی ایران در بین کشورهای نفتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اقتصاد توسعه و برنامه‌ریزی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران

چکیده

وجود شوک‌های برونزای اقتصادی موجب می‌شود تا کشورهایی که درجه آسیب‌پذیری آنان بالاست، اثرپذیری بیشتری از شوک‌ها داشته باشند. در مقابل، کشورهای برخوردار از سطح بالای تاب‌آوری در مواجهه با شوک‌های برونزای اقتصادی، قادر به ترمیم و بازسازی اقتصاد خویش هستند. بنابراین آسیب‌پذیری و تاب‌آوری کشورها عامل تعیین‌کننده عملکرد اقتصادی کشورها خواهد بود.
         در این پژوهش با استفاده از شاخص‌های آسیب‌پذیری و تاب‌آوری معرفی شده توسط بریگوگلیو و همکاران، جایگاه کشورهای منتخب نفتی طی دوره زمانی 2012-2005 محاسبه و استخراج شد. نتایج مطالعات نشان داد اقتصاد ایران در سال 2012 از‌نظر تاب‌آوری اقتصادی در بین 18 کشور منتخب جایگاه 16 را به‌خود اختصاص داده است. در این شاخص کشور کانادا بیشترین و ونزوئلا کمترین میزان تاب‌آوری را داشته است. اقتصاد ایران در شاخص آسیب‌پذیری نیز جایگاه 12 را به خود اختصاص داده است. از مقایسه عملکرد کشورها در حوزه تاب‌آوری و آسیب‌پذیری می‌توان به این نتیجه رسید که نمی‌توان همه علل مربوط به درجه پایین تاب‌آوری و در طرف مقابل درجه بالای آسیب‌پذیری را به نفت ارتباط داد، بلکه این نحوه مدیریت کشورها در حوزه‌های مختلف به‌خصوص مدیریت درآمدهای نفتی است که میزان آسیب‌پذیری و تاب‌آوری کشورها را تعیین می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Position of Iran's Economic Vulnerability and Resilience among Oil-Dependent Countries

نویسندگان [English]

  • javad taherpoor 1
  • S A 2
1 P
2 S
چکیده [English]

The exogenous economic shocks cause countries with a higher degree of vulnerability to be more influenced by them and be less able to reduce the negative effects of such shocks because in most cases, they are beyond control of countries. In contrast, countries with a high level of resilience can repair and reconstruct their economy after facing such economic shocks. In this regard and by considering economic exogenous shocks, especially oil price shocks on economy of oil-dependent countries that are mostly beyond their control, identifying the level of economic resilience and vulnerability in these countries has a considerable importance.
       In the present research, there were calculated and extracted resilience and vulnerability indices for the selected oil countries from 2005 to 2012 using the indicators introduced by Brigoglio et al. The results showed that in 2012 economy of Iran, compared to some countries in the Persian Gulf region, had a better performance in terms of economic vulnerability index (a lower level of vulnerability); but in terms of resilience, it is at lower level in comparison with majority of the selected oil-dependent countries: in terms of economic resilience, Iran is in 16th place among 18 selected countries. Based on this indicator, Canada and Venezuela have the most and the least resilience respectively. In vulnerability index, Iran is in 12th place among 18 selected countries. Such a situation in areas of vulnerability and resilience indicates high vulnerability potential of the country against external shocks. By comparing the performance of different countries in areas of resilience and vulnerability we can say that oil income cannot be blamed as the sole reason of low resilience and high vulnerability. It is actually the style and method of management of different sectors of countries, especially management of oil incomes, that determines the level of their resilience and vulnerability. This issue requires special attention of economic and non-economic officials and politicians to resilience and vulnerability of the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resilience
  • Vulnerability
  • Oil Countries
  1. 1. ابراهیمی، محسن و معصومه زیرک (1391). «رابطه علی شاخص مقاومتی و سرمایه‌گذاری در ایران: تحلیل تجربی از اقتصاد مبتنی‌بر رویکرد مقاومتی»، مجله اقتصادی، دو ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، ش 9 و 10.

    2. ابونوری، اسماعیل و حسن لاجوردی (1395). «برآورد شاخص آسیب‌پذیری و تاب‌آوری اقتصادی به روش پارامتریکی: بررسی موردی کشورهای عضو اوپک»، فصلنامه نظریه‌های کاربردی اقتصاد، سال سوم، ش 3.

    3. رمضانیان، الهه و ابوالفضل غیاثوند (1394). «ارزیابی میزان تاب‌آوری اقتصاد ایران طی سال‌های 1392-1375»، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، سال هجدهم، ش 68.

    4. لاجوردی، حسن، اسماعیل ابونوری و زهره بشارتی‌راد (1395). «برآورد شاخص تاب‌آوری اقتصادی در ایران و ارائه راهکارهای بهبود»، اولین همایش بین‌المللی اقتصاد شهری (با رویکرد اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل).

    5.Agaibi, C. E. and J. P. Wilson (2005). "Trauma, PTSD, and Resilience: A Review of the Literature", Trauma, Violence and Abuse, Vol. 6(3).

    6.Briguglio, L., G. Cordina, N. Farrugia and S. Vella (2008). "Economic Vulnerability and Resilience, Concepts and Measurements", UNU World Institute for Development Economics Research.

    7.Briguglio, L., G. Cordina, S. Bugeja and N. Farrugia (2006). "Conceptualising and Measuring Economic Resilience", Department of Economics, University of Malta.

    8.Briguglio, L. and W. Galea (2003). "Updating and Augmenting the Economic Vulnerability", Occasional Reports on Islands and Small States.

    9.Bates, S., V. Angeon and A. Ainouche (2014). "The Pentagon of vulnerability and Resilience: A Methodological Proposal in Development Economics by Using graph Theory", Economic Modelling, 42.

    1. Boorman, J., J. Fajgenbaum, H. Ferhani, M. Bhaskaran, D. Arnold and H. A. Kohli (2013). "The Centennial Resilience Index: Measuring Countries Resilience to Shock", Global Journal of Emerging Market Economies, 5 (2).
    2. Cordina, G. (2004). "Economic Vulnerability and Economic Growth: Some Results from a Neo-Classical Growth Modelling Approach", Journal of Economic Development, Vol. 29, No. 2.
    3. FERDI Working Papres (2011). "The Economic Vulnerability Index".
    4. Guillaumont, P. (1999). "On the Economic Vulnerability of Low Income Countries", Was Prepared International Task Force on Commodity Risk Management in Developing Countries, World Bank.
    5. Hallegatte, S. (2014). "Economic Resilience, Definition and Measurement", The World Bank-Climate Change Group-Office of the Chief Economist.
    6. Oxford Metrica (2014). FM Global Resilience Index.

    United Nations and Asian Development Bank. (2012). "Green Growth, Resources and Resilience, Environmental Sustainability in Asia and the Pacific"