فرصتی برای پرداختن به مفهوم برنامه‌ریزی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران

2 استاد دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی

3 کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران

چکیده

هدف از پژوهش پیش‌رو ارائه تعریفی از برنامه‌ریزی براساس مبانی نظری نهادگرایی و مدل «چهار سطح تحلیل اجتماعی» ویلیامسون است. سؤال اصلی تحقیق این است که برای اینکه یک برنامه‌ریزی به‌طور مطلوب تهیه، تدوین و اجرا شود؛ چه الزاماتی باید داشته باشد و چه موانعی در جهت تحقق آن قرار دارد؟ آنچه این تحقیق را نسبت به کارهای انجام گرفته متمایز می‌کند، توجه به مبانی برنامه‌ریزی مشارکتی و رویکرد پایین به بالا و استفاده از ادبیات نهادگرایی و نوع نگاه آنان برای ارائه نگرشی از یک فرایند برنامه‌ریزی مطلوب است.
         به‌طورکلی آنچه باعث شده تا این مسئله دغدغه ما قرار ‌گیرد این است که به‌رغم سابقه طولانی در امر برنامه‌ریزی، نظام برنامه‌ریزی ایران کمتر به تبیین برنامه‌ریزی به شیوه پایین به بالا و با استفاده از مشارکت اعضای جامعه پرداخته است و بیشتر به برنامه‌ریزی به صورت مرکزی و بالا به پایین نگاه کرده است. لذا این تحقیق با عنایت به این موضوع و برداشتی که نهادگرایان از عملکرد اقتصادی دارند، نگرشی از برنامه‌ریزی مشارکتی را به همراه الزامات تحقق آن و موانع عدم تحقق ارائه کرده است. براساس شاخص‌های به‌دست آمده از این الزامات، توصیه می‌شود برای رسیدن به اهداف توسعه‌ای مورد نظر این تحقیق، از این نوع نگرش برنامه‌ریزی که دارای رویکردی مشارکتی و پایین به بالاست، به جای رویکرد متعارف و موجود استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Opportunity to Deal with the Concept of Planning in Iran

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Motevaseli 1
  • farshad momeni 2
  • mohamadmajid ranjbar 3
  • rozita Lajevardi 3
1 P
2 Professor and faculty member of Allameh Tabatabai University
3 S
چکیده [English]

The purpose of this research is to present a definition of planning based on the theoretical foundations of institutionalism and "the four levels of social analysis” model of Williamson. The main question of this research is: in order to prepare, compile and implement a planning properly and desirably, what requirements are needed and what are the obstacles to fulfill this. What distinguishes this study from others is paying attention to the principles of participatory planning and bottom-up approach and using the literature of institutionalism and the kind of their attitude for presenting a perception of a process of desirable planning.
            Generally, what has caused this to be our concern is that despite a long history in the planning, planning system of Iran has less focused on the bottom-up manner or on the participation of community members to explain the planning and considered it centrally and in top-down pattern. Therefore, this research has presented a sort of participatory planning with its requirements and obstacles, with regard to the viewpoints of institutionalist to economic performance. Based on the indicators derived from these requirements, it is recommended that, in order to achieve the developmental goals of this research, this type of planning approach, which has a participatory and a bottom-up approach, should be used instead of the conventional and existing one.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Concept of Planning
  • Institutionalism
  • Principles of Participatory Planning

مراجع

  1. 1. رنجبر، محمد مجید (1394). «نقش برنامه‌ریزی در فرایند توسعه با تأکید بر الگوی چهار سطح تحلیل اجتماعی ویلیامسون»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران.

    2. عظیمی، حسین (1391). اقتصاد ایران: توسعه، برنامه‌ریزی، سیاست و فرهنگ (مجموعه مقالات و سخنرانی‌ها)، به کوشش خسرو نورمحمدی، تهران، نشر نی.

    3. کامونز، جان آر (1389). اقتصاد نهادی: پیشگامان نهادگرایی که علم اقتصاد را متحول کردند، ترجمه محمود متوسلی، محمود مشهدی احمد، علی نیکونسبتی، مصطفی سمیعی نسب، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

    4. متوسلی، محمود (1382). توسعه اقتصادی: مفاهیم، مبانی نظری، رویکرد نهادگرایی و روش‌شناسی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق توسعه علوم انسانی.

    5. مؤمنی، فرشاد (26/11/1393). «نفرین اقتصادی»، مصاحبه با خبرگزاری ایران.

    6. میردال، گونار (1344). تئوری اقتصادی و کشورهای کم رشد، ترجمه غلامرضا سعیدی، چاپ اول، تهران، بی‌نا.

    7. نورث، داگلاس. سی. (1385). نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی، ترجمه محمدرضا معینی، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، معاونت امور اداری، مالی و منابع انسانی، مرکز مدارک علمی، موزه انتشارات.

    8. ویلیامسون، اولیور (1390). اقتصاد هزینه مبادله، ترجمه محمود متوسلی، محمود مشهدی احمد، علی نیکونسبتی، مصطفی سمیعی نسب، تجدید حیات اقتصادی (نگاهی به اندیشه‌های اقتصاددانان نهادی جدید)، انتشارات دانشگاه امام صادق.

    1. Alchian, Armen A. (1965). "Some Economics of Property Rights". Il Politico, 30(4) Reprinted in Economic Forces at Work (1977), Indianapolis: Liberty Press.
    2. Coase, Ronald (1937). "The Nature of the Firm", Economica, Vol. 4, No.16.
    3. Mantazavinos. C. Douglass North and Seyed Shariq (2004). "Learning, Institutions and Economic Performance", Prespective on Politics 2(1).
    4. Myrdal, Gunnar (1974). "What Is Development", Journal of Economic Issues, Vol. 8, No. 4.
    5. North, Douglaas C. (2000). "The New Institutional Economics and Third World Development", Edit by J. Harriss, J. Hunter, International Ltd.
    6. _____ (2003). Understanding The Process of Economic Change, Institutional Barriers to Economic Change. Case considered
    7. Smith, Adam (1776). An Inquiry Into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, The Electric Book Co.
    8. Williamson, Oliver E. (1994). The Institutions and Governance of Economic Development and Reform, World Bank.
    9. _____ (2000). "The New Institutional Economic: Taking Stock, Looking Ahead", Journal of Economic Literature, Vol. XXXVIII, Sep.

    _____ (2005). "The Economics of Governance", The American Economic Review, May, 95.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار