مهلت معقول در مرحله پیش‌دادرسیِ کیفری؛ از سازوکارهای اِعمال تا ضمانت اجرای نقض

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه عدالت تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم

چکیده

ماده (3) قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، مراجع قضایی را مکلف ساختهاست تا با بی‌طرفی و استقلال کامل به اتهام انتسابی اشخاص در کوتاه‌ترین مهلت ممکن، رسیدگی و اتخاذ تصمیم نمایند و از هر اقدامی که باعث ایجاد اختلال یا طولانی شدن فرایند دادرسی کیفری می‌شود، جلوگیری کنند. این دغدغه قانونگذار اگرچه در جای خود قابل احترام است لکن ناقص و ناشی از پندار ناتمام از یک اصل مسلم در مرحله پیش دادرسی کیفری یعنی «مهلت معقول» است. چه آنکه مهلت معقول معنایی اعم از سرعت عمل در رسیدگی است. پژوهش حاضر که متکفل بازشناسی مهلت معقول و مباحث مرتبط به آن است، پس از باز‌تعریف ماده مذکور به تبیین مبانی فقهی و جرم‌شناختی مهلت معقول و ساز‌و‌کارهای اجرایی آن در سیاست جنایی ایران در چهار دسته‌ نهادهای ناظر بر حذف کامل فرایند کیفری، نهادهای ناظر بر کوتاه کردن فرایند کیفری، قوانین ناظر بر تسریع فرایند کیفری و قوانین ناظر بر تدقیق فرایند کیفری پرداخته و در پایان، ضمانت اجرای حمایت از مهلت معقول در دستور کار قرار گرفته است. یافته‌های این پژوهش گویای آن است که عدم رعایت مهلت معقول آنگاه که موجب نقض یکی از اصول بنیادین آیین دادرسی کیفری مانند اصل ترافعی بودن یا اصل برابری سلاح‌ها شود باید منتج به ضمانت اجرای بطلان گردد؛ در غیر این صورت حسب اهمیت موضوع، ضمانت اجراهای کیفری و انتظامی به صورت مجزا یا توأمان نتیجه عدم رعایت مهلت معقول خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Reasonable Deadline in the Prior to Criminal Legal Procedure Phase

نویسندگان [English]

  • A N 1
  • E S 2
1 S
2 S
چکیده [English]

In Article 3 of the Code of Criminal Procedure enacted in 2013, given the principle of increasing the speed of criminal investigations, drafters of Iran Criminal Policy obliged judicial bodies to investigate and decide on alleged charges in the shortest possible time with complete impartiality and independence and avoid any measures that interfere or prolong the process of criminal procedure. Therefore, investigating in the shortest possible time or in a sense reasonable deadline, as one of the constituent elements of a fair trial, requires some explanations. In this regard, an attempt is initially been made to recognize the concept of reasonable deadline at the stage prior to criminal procedure (part one). After identifying the concept of reasonable deadlines, as a component of case management in the criminal courts, foundations of reasonable deadline are examined from the jurisprudence and criminology perspectives (part two) and in the third part of this article, aspects of criminal policy are investigated. Moreover, in the fourth part, using a supportive approach, executive guarantees of failure to adhere to the reasonable deadline are discussed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fair Trial
  • Reasonable Deadline
  • Criminal Procedure
  • Criminal Policy

مراجع

  1. 1. آشوری، محمد (1388). آیین دادرسی کیفری، چاپ یازدهم، تهران، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).

    2. آشوری، محمد، حسین بشیریه، محمد هاشمی و عبدالمجید یزدی (1383). حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت، تهران، انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی و برنامه عمران ملل متحد، تهران، نشر گرایش.

    3. بهکاریا، سزار (1389). جرایم و مجازات‌ها، ترجمه محمدعلی اردبیلی، چاپ ششم، تهران، نشر میزان.

    4. پرادل، ژان، گئرت کورستنز و گرت فرملن (1393). حقوق کیفری شورای اروپا، ترجمه محمد آشوری، تهران، انتشارات خرسندی.

    5. ترشل، استفان (1385). «دادرسی عادلانه در امور جنایی»، ترجمه علی شایان، مجله حقوقی دادگستری، سال هفتادم، دوره جدید.

    6. جمشیدی، علیرضا و علیرضا نوریان (1392). «متناسب بودن تعقیب دعوای کیفری؛ مفهوم، مبانی و جلوه‌ها در حقوق ایران و انگلستان»، مجله پژوهش حقوق کیفری، سال دوم، ش 3.

    7. خالقی، علی (1394). نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری، چاپ پنجم، تهران، شهر دانش.

    8. خبرگزاری میزان (23/11/1394).

    9. زراعت، عباس (1392). اصول آیین دادرسی کیفری ایران، چاپ دوم، تهران، انتشارات مجد.

    1. سازمان عفو بین‌الملل (1390). دادرسی عادلانه، ترجمه فریده طه و لیلا اشراقی، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
    2. ساقیان، محمدمهدی (1392). «مطالعه تطبیقی اصول راهبردی آیین دادرسی کیفری در حقوق کیفری ایران و فرانسه»، مجموعه مقاله‌های تازه‌های علوم جنایی، کتاب دوم، تهران، نشر میزان.
    3. طباطبایی یزدی، محمدکاظم (1378 هـ . ق). العروه الوثقی (ملحقات)، چاپ دوم، قم، مکتبه الداوری.
    4. غلامی، حسین (1390). تکرار جرم، چاپ سوم، تهران، نشر میزان.
    5. فضائلی، مصطفی (1392). دادرسی عادلانه محاکمات کیفری بین‌المللی، چاپ سوم، تهران، شهر دانش.
    6. قربانی، علی (1390). دادرسی منصفانه در رویه دادگاه اروپایی حقوق بشر، قم، نشر حقوق امروز.
    7. مهرا، نسرین (1386). «کیفر و چگونگی تعیین آن در فرایند کیفری در انگلستان»، مجله تحقیقات حقوقی، ش 450.
    8.  میرزاپور، علیرضا (1391). «ضمانت اجرای عدم رعایت مهلت معقول»، مجله تعالی حقوق، سال چهارم، ش 16 و 17.
    9. نیازپور، امیرحسن (1390). توافقی شدن آیین دادرسی کیفری، تهران، نشر میزان.
    10. _____ (1389). «سرعت‌بخشی به فرایند کیفری؛ سازوکاری برای پیشگیری از بزهکاری»، مجله پژوهش حقوق و سیاست، سال دوازدهم، ش 28.
      1. Gramckow, Heike (2005). "Can Us-Type Court Management Approaches Work In Civil Law Systems?", European Journal on Criminal Policy and Research, Vol. 11, Issue 1.

    Ministry of Justice of the Republic of Slovenia (2009). The Right to Trial within a Reasonable Time and Short-term Reform of the European Court of Human Rights.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار