جایگاه اصول حاکمیت شرکتی خوب در سیاست‌های اقتصادی ایران (مورد مطالعه سیاست‌های اصل (44) قانون اساسی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه مدیریت دولتی، دانشگاه تهران

2 دکترای مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران

چکیده

این پژوهش با بهره‌گیری از رهنمودهای سازمان توسعه همکاری‌های اقتصادی (OECD) به‌عنوان یکی از سازمان‌های سیاستگذار در حوزه حاکمیت شرکتی در جهان، ابتدا به شناسایی عوامل حاکمیت‌ شرکتی مطلوب می‌پردازد؛ سپس برمبنای چارچوب نظری ایجاد شده و با تحلیل مفاهیم حاکمیت شرکتی در بخش عمومی به تحلیل نظام‌مند قانون اجرای سیاست‌های اصل (44) قانون اساسی به‌عنوان مهم‌ترین مرجع قانونی فعالیت‌های اقتصادی بخش عمومی و شرکت‌های دولتی پرداخته و نقاط قوت و ضعف آن را ازمنظر قواعد حاکمیت شرکتی خوب بررسی می‌کند. روش تحقیق، تحلیل محتوای کیفی تلخیصی و جهت‌دار است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تمرکز بر انتقال مالکیت به‌جای بهبود حاکمیت، فقدان خط‌مشی مشخص برای مالکیت دولت در بنگاه‌های اقتصادی، بی‌توجهی به آماده‌سازی بخش خصوصی، تعاونی و سهامداران خرد به‌منظور رقابتی شدن بازار از مهم‌ترین نقاط ضعف این قانون ازمنظر حاکمیت خوب است. از‌طرفی، وجود ساختار قانونی برای فعالیت شرکت‌های دولتی و تأکید بر شفاف‌سازی و ارائه اطلاعات به شورای رقابت و سازمان بورس و اوراق بهادار از‌سوی بنگاه‌هایی که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم به بخش عمومی وابسته‌اند، از جمله نقاط قوت این قانون ازمنظر حکمرانی خوب است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Role of Principles on Good Corporate Governance in Iranian Economic Policies (A Case Study on General Policies Pertaining to Article (44) of the Constitution)

نویسندگان [English]

  • Rahmatollah Gholipor 1
  • Amin Naseri 2
1 U
2 U
چکیده [English]

Drawing on OECD's principles for state owned corporate governance, this article identifies "good corporate governance factors". Thus,  having presented the theoretical framework, it analyzes systematically the measures on "Implementation of General Policies pertaining to Article 44 of the Iranian Constitution" as the most important legal framework on "economic activity by public sector" in Iran,and examine its strengths and weaknesses in terms of good corporate governance factors. The research method is based on a summarizing and directional Qualitative Content Analysis.
       Findings of the research show that focusing on transfer of ownership rather than good corporate governance, the lack of consistent ownership policy on economic enterprises,  and lack of attention to conditions prevailing in private and cooperative sectors and stakeholders, preventing market  from fair competition, are among the act's most prominent weaknesses in terms of "good corporate governance factors".
       On the other hand, existence of legal structure for state-owned companies' activity and their emphasis on transparency and accountability to "Competition Council" and "Stock Exchange Organization" are among the act's most prominent strengths in terms of "good corporate governance factors".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Corporate Governance
  • Public Sector
  • OECD
  • Article (44) of the Iranian Constitution

مراجع

1. آذر، عادل، رحمت اله قلی‌پور، سیدمهدی الوانی، اکبر کمیجانی و اسفندیار محمدی (1390). «طراحی مدل جامع خصوصی‌سازی و واگذاری بنگاه‌های دولتی در ایران با رویکرد خط‌مشی‌گذاری: صنعت پتروشیمی»، پژوهش‌های مدیریت در ایران، 15(4).
2. اعرابی، سید‌محمد، رحیم زارع و مسعود مقدس (1390). «جایگاه اصول حاکمیت شرکتی در قانون تجارت ایران ـ براساس اصول سازمان همکاری اقتصادی و توسعه»، مجلس و راهبرد، ش 65.
3. ایمان، محمدتقی و محمودرضا نوشادی (1391). «تحلیل محتوای کیفی»، عیار پژوهش در علوم انسانی، 2(3).
4. حسینی، سید‌شمس‌الدین و افسانه شفیعی (1386). «تعامل دولت و بازار و رویکرد تنظیم در اقتصاد ایران؛ تأملی در سیاست‌های کلی اصل (44) قانون اساسی»، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 1(15).
5. خوشپور، حسن (1385). «اقتصادی: بررسی سیاست‌های کلی اصل (44) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، ماهنامه برنامه، 1(5).
6. دین‌محمدی، مصطفی و علی‌اصغر اژدری (1391). «الگوسازی عوامل مؤثر بر انحراف و آسیب‌پذیری اجرای قانون سیاست‌های کلی اصل (44) قانون اساسی»، جستارهای اقتصادی 1(9).
7. طباطبایی‌نژاد، محمد (1387). «لزوم تبیین حقوق شرکت‌ها در چارچوب سیاست‌های کلی اصل (44)» مجلس و راهبرد، ش 60.
8. طباطبایی‌یزدی، رویا و فرزانه مافی (1386). «روش‌های اجرایی شدن سیاست‌های کلی اصل (44)»، فصلنامه راهبرد، 4(16).
9. کیان‌پور، سعید (1388). «بررسی اجمالی خصوصی‌سازی در چند کشور منتخب با اشاره‌ای بر سیاست‌های کلی اصل (44)»، بررسی‌های بازرگانی، 1(7).
10. مجمع تشخیص مصلحت نظام (1384). سیاست‌های کلی اصل (44) قانون اساسی.
11. میدری، احمد (1385). «مقدمه‌ای بر نظریه حکمرانی خوب»، رفاه اجتماعی، 1(6).
12. میدری، احمد و جعفر خیرخواهان (1383). حکمرانی خوب: بنیان توسعه، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
13. نوبخت، محمدباقر (1387). «خصوصی‌سازی در ایران؛ مروری بر مبانی نظری، مطالعات تجربی و عملکرد سیاست‌های کلی اصل (44)»، مجلس و راهبرد، ش 60.
14. نیکواقبال، علی‌اکبر (1389). «مسئله شرکت‌های دولتی اصلاحات و حکمرانی خوب»، نامه اتاق بازرگانی، 49(1).
15. Bailey, B. C. (2012). Decision Making in the Corporate Boardroom: Designing the Conditions for Effectiveness, (Doctoral Dissertation, Case Western Reserve University).
16. Bainbridge, S. (2008). The New Corporate Governance in Theory and Practice, Oxford University Press, USA.
17. _____ (2011). Corporate Governance After the Financial Crisis, Oxford University Press, USA.
18. Berle, A. A. and G. G. C. Means (2007). The Modern Corporation and Private Property, Transaction Publishers, New Jersey, USA.
19. Clarke, T. (2004). "Introduction: Theories of Governance-Reconceptualising Corporate Governance Theory After the Enron Experience", Theories of Corporate Governance.
20. Davis, G. F. and M. Useem (2002). "Top Management, Company Directors, and Corporate Control", Handbook of Strategy and Management, 9(3).
21. Demirag, I., S. Sudarsanam and M. Wright (2000). "Corporate Governance: Overview and Research Agenda", The British Accounting Review, 32(4).
22. Fung, M. Y. (2003). Corporate Governance and Performance: an Analysis of Listed Companies in China, PhD Thesis, The Hong Kong Polytechnic University.
23. Impavido, G. (2003). "Governance of Public Pension Funds: Lessons from Corporate Governance and International Evidence", World Bank Policy Research Working Paper, (3110).
24. Ho, C. K. (2005). "Corporate Governance and Corporate Competitiveness: an International Analysis", Corporate Governance: An International Review 13(2).
25. Huse, M. (2007). Boards, Governance and Value Creation: The Human side of Corporate Governance, Cambridge University Press Cambridge, UK.
26. IFAC (2001). Governance in the Public Sector: A Governing Body Perspective, The International Federation of Accountants, New York.
27. Jamali, D., A. M. Safieddine and M. Rabbath (2008). "Corporate Governance and Corporate Social Responsibility Synergies and Interrelationships", Corporate Governance: An International Review 16(5).
28. Keasey, K. and M. Wright (1997). Corporate Governance: Responsibilities, Risks, and Remuneration, John Wiley & Son Ltd., USA.
29. Kendall, N. (1999). Good Corporate Governance, Institute of Chartered Accountants in England and Wales, UK.
30. Maher, M. and T. Andersson (2000). Corporate Governance: Effects on Firm Performance and Economic Growth, Available at SSRN 218490.
31. Hess, D. and G. Impavido (2003). Governance of Public Pension Funds: Lessons from Corporate Governance and International Evidence, World Bank Publications.
32. OECD (2005). OECD Guidelines on Corporate Governance of State-Owned Enterprises, Paris, Organisation for Economic Co-operation and Development.
33. Ryan, C. and C. Ng (2000). "Public Sector Corporate Governance Disclosures: an Examination of Annual Reporting Practices in Queensland", Australian Journal of Public Administration 59(2).
34. Shleifer, A. and R. W. Vishny (1997). "A Survey of Corporate Governance", The Journal of Finance 52(2).
35. Vo, D. and T. Phan (2013). "Corporate Governance and Firm Performance: Empirical Evidence From Vietnam", Journal of Economic Development.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار