تحلیل اقتصاد سیاسی از الگوی فضایی تخصیص هزینه‌های جاری و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای در استان‌های ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد مالی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 دانشیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان

3 دانش‌آموخته علوم اقتصادی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

بودجه‌های جاری و عمرانی استانی از مهم‌ترین ابزارهای اقتصادی بخش عمومی است که با کمک آن می‌توان نابرابری‌ها و ناتوازنی‌های منطقه‌ای را در کشور کاهش داد. در این پژوهش به بررسی ابعاد مختلف این موضوع و میزان اثرگذاری متغیرهای مختلف اقتصادی بر میزان پراکندگی و توزیع بودجه‌های جاری و عمرانی در استان‌های کشور پرداخته شده است. متغیرهای توضیحی سرانه تولید ناخالص داخلی بدون نفت، سهم نفت در تولید ناخالص داخلی، تراکم جمعیت و مجموع مخارج عمرانی تخصیص‌یافته به استان‌های کشور است. به این منظور با استفاده از داده‌های پانل دوره 1392-1384 به برآورد مدل تجربی پرداخته شده است. ضمن بررسی مدل از حیث اثرات ثابت یا متغیر و تخمین آزمون ‌هاسمن، نتایج نشان می‌دهد بین متغیرهای سرانه تولید ناخالص داخلی بدون نفت، تراکم جمعیتی و مجموع مخارج عمرانی تحقق‌یافته استان‌ها رابطه مثبت برقرار است. سهم نفت در تولید ناخالص داخلی بر اعتبارات استانی اثر منفی و معناداری دارد. ضریب متغیر تولید ناخالص داخلی سرانه بیانگر کشش درآمدی بودجه‌های عمومی استانی است و درواقع نشان‌دهنده تبادل کارایی ـ برابری در مدل است. ضریب به‌دست آمده برای این متغیر 359/0 است. به این معنا که هرچند رفتار بودجه‌ریزی دولت در ایران به‌طور مطلق کارایی‌محور نیست؛ اما بیشتر متمایل به تخصیص به استان‌هایی است که تولید بالاتر دارند تا استان‌هایی که از فقر بیشتر رنج می‌برند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Spatial Pattern on the Allocation of Costs and Acquisition of Capital Assets in the Iranian Provinces: A Political Economy Analysis

نویسندگان [English]

  • azam mohammadzadeh 1
  • Mohammad Nabi Shahiki Tash 2
  • Farideh Akbari 3
1 PhD Student in Financial Economics, University of Sistan and Baluchestan
2 Associate Professor, Department of Economics, University of Sistan and Baluchestan.
3 U
چکیده [English]

Provinces-related current and developmental budgets are among the most important economic tools controlled by public sector which can decrease regional inequalities and imbalances in the country. Therefore, this study investigates different aspects of this issue and the impact of different economic variables on the distribution of current and developmental budgets in the provinces. The explanatory variables used in this study consist of non-oil GDP per capita, share of oil in GDP, population density and total expenditure allocated to the provinces of the country.
       In doing so, using panel data 1384-92, we estimate the empirical model through econometric tests. The model has been applied in terms of both variable and fixed effects and estimation by "Housman test". The results show that there is positive relationship between the variables of non-oil GDP per capita, population density and total expenditure. The share of oil in GDP has negative and significant effect on provincial credits. Coefficient of GDP per capita represents income elasticity of provinces-related public budget and, in fact, reflects the exchange efficiency and equity in the model. Obtained coefficient for this variable is 0.359. meaning that although the behavior of the Iranian government's budget is not based on absolute performance but is allocated to the provinces that have higher production rather than the provinces that suffer most from poverty.

کلیدواژه‌ها [English]

  • budget
  • Distribution of Current and Developmental Budgets
  • GDP Per Capita
  • Population Density
  • Construction Expenditures

مراجع

1. آقا نظری، حسن (1390). مبانی بخش عمومی در اقتصاد اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
2. ابونوری، اسمعیل، آرش خوشکار و پدرام داودی (1389). «تجزیه شاخص نابرابری تایل برحسب استان‌های ایران»، پژوهشنامه اقتصادی، سال دهم، ش 1.
3. احمدی‌پور، زهرا، حسین مختاری هشی، عبدالرضا رکن‌الدین افتخاری و نرگس وزین (1386). «بررسی روند شتاب توسعه‌یافتگی فضاهای سیاسی ـ اداری کشور؛ مطالعه موردی استان‌های ایران در برنامه‌های اول تا سوم توسعه (1383-1368)»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال سوم، ش 1.
4. انصاری، شاهرخ (1381). بودجه و بودجه‌ریزی دولتی در ایران، چاپ دوم، تهران، یکان.
5. انتظاری، یعقوب (1389). «تحلیل عملکرد تخصیص بودجه به دانشگاه‌های دولتی»، پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، دوره 16، ش 3 (57).
6. بابایی، حسین (1381). بودجه‌ریزی دولتی «از نظریه تا سیاست»، چاپ دوم، تهران، شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
7. بختیاری، صادق، مجید دهقانی‌زاده و سیدمجتبی حسین‌پور (1385). «بررسی جایگاه استان‌های کشور ازمنظر شاخص توسعه انسانی»، مجله دانش و توسعه، ش 19.
8. بلالی، اسماعیل (1389). «طرد اجتماعی اقوام در آیینه آمار: بررسی بودجه‌های استان‌های ترکنشین و کردنشین»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره 4، ش 2.
9. پناهی، علی (1386)، بودجه عملیاتی (در نظریه و عمل)، چاپ اول، دفتر مطالعات برنامه و بودجه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران.
10. جعفری‌ثانی، مریم و محمد بخشوده (1387). «بررسی توزیع مکانی فقر و ناامنی غذایی خانوارهای شهری و روستایی به تفکیک استانی در ایران»، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 16، ش 61.
11. خلیلیان اشکذری، محمدجمال و محمدهادی آزادی (1393). «منابع مالی و معیارهای تخصیص بودجه در دولت اسلامی»، معرفت اقتصاد اسلامی، سال پنجم، ش 2 (پیاپی 10).
12. دانش‌فرد، کرم‌اله و صفدر شیراوند (1391). «موانع استقرار بودجه‌ریزی عملیاتی در حوزه درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، دوره 14، ش 2.
13. دانش‌فرد، کرم‌اله و حاجیه رجبی فرجاد (1389). «بررسی موانع تحقق بودجه عمرانی استان‌های تهران طی چهار سال برنامه چهارم توسعه (مطالعه موردی سازمان‌های عمرانی: اداره کل راه و ترابری، اداره نوسازی و توسعه مدارس، سازمان مسکن و شهرسازی، سازمان صنایع و معادن)»، پژوهشنامه اقتصاد و کسب‌وکار، دوره 1، ش 2.
14. قادری، محمدرضا (1386). بودجه‌ریزی نوین دولتی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
15. کریمی، علی‌اکبر (16/10/1393). «نگاهی به بودجه 94 از پنجره اقتصاد مقاومتی»، خبرگزاری فارس.
16. عزیزی، غلامرضا (1385). فراگرد تنظیم و کنترل بودجه دولتی، چاپ سوم، تهران، شهرآشوب.
17. عظیمی، حسین (1391). اقتصاد ایران: توسعه، برنامه‌ریزی، سیاست و فرهنگ، تهران، نشر نی.
18. علوی طبری، سیدحسین (1381). اصول تنظیم و کنترل بودجه دولتی، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه الزهرا.
19. مردوخی، ‌بایزید (1388). بودجه‌ریزی و نظام تدبیر در ایران، ‌مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، گروه پژوهش اقتصادی.
20. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1393). «بررسی لایحه بودجه سال 1394 کل کشور، 14 تحلیلی بر مصارف بودجه (ویرایش اول)»، مرکز پژوهش‌های مجلس، گزارش شماره 14065.
21. _____ (1394). «بررسی لایحه بودجه سال 1394 کل کشور، 1 نکات مهم و محورهای تصمیم‌گیری (ویرایش اول)»، گزارش شماره 14041.
22. _____ (1391). «بررسی لایحه بودجه سال 1392 با نگاهی بر بودجه‌های استانی»، دفتر مطالعات برنامه و بودجه، گزارش شماره 12901.
23. میرشجاعیان حسینی، حسین و فرهاد رهبر (1391). «تحلیل کمی الگوی اقتصاد سیاسی تخصیص بودجه‌های استانی در ایران»، جستارهای اقتصادی ایران، سال نهم، ش 17.
24. نمازی، محمد و کاملیا کمالی (1381). «بررسی نحوه تخصیص اعتبارات بودجه با استفاده از مدل برنامه‌ریزی آرمانی مطالعه موردی: استان فارس»، نشریه بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، دوره 9، ش 30.
25. Anton, T. (1982). "The Regional Distribution of Federal Expenditures, 1971-1980", National Tax Journal, Vol. 12.
26. Baltagi, B. H. (2005). Econometric Analysis of Panel Data, 3rded, England, John Wiley and Sons, Ltd.
27. Biehl, D. (1989). The Contribution of Infrastructure to Regional Development, Final Report of the Infrastructure Study Group, Commission of the European Communities, Brussels.
28. Bodenstein, M. and H. Ursprung (2005). "Political Yardstick Competition, Economic Integration and Constitutional Choice in a Federation", Public Choice, Vol. 124, Issue 3.
29. Boix, C. (2003). Democracy and Redistribution, Cambridge, Cambridge University Press.
30. Breitung, J. (2000). "The Local Power of Some Unit Root Tests for Panel Data", in: B. Baltagi (editor), Nonstationary Panels, Panel Cointegration, and Dynamic Panels, Advances in Econometrics, Vol.15.
31. Breusch, T. S. and A. R. Pagan (1980). "The Lagrange Multiplier Test and its Applications to Model Specification in Econometrics", The Review of Economic Studies, Vol. 47, No. 1, Econometrics Issue.
32. Case, A. (2001). "Election Goals and Income Distribution: Recent Evidence from Albania", European Economic Review 45.
33. Castells, A. and A. Solé-Ollé (2005). "The Regional Allocation of Infrastructure Investment: the Role of Equity, Efficiency and Political Factors", European Economic Review, Vol. 49.
34. Choi, I. (2001), "Unit Root Tests for Panel Data", Journal of International Money Finance, Vol. 20.
35. Cox, G. W. and M. McCubbins (1986). "Electoral Politics as a Redistributive Game", The Journal of Politics, Vol. 48, Issue 2.
36. Dixit, A., J. Londregan (1998). "Ideology, Tactics, and Efficiency in Redistributive Politics", The Quarterly Journal of Economics, Vol. 113, Issue 2.
37. Fozzard, A. (2001). "The Basic Budgeting Problem: Approaches to Resource Allocation in the Public Sector and their Implications for Pro-Poor Budgeting", Centre for Aid and Public Expenditure, Overseas Development Institute, London.
38. Greene, W. H. (2002). Econometric Analysis, Prentice Hall.
39. Heald, D. (1994). "Territorial Public Expenditure in the United Kingdom", Public Administration, Vol. 72.
40. Im, K. S., M. H. Pesaran and Y. Shin (2003). "Testing for Unit Roots in Heterogeneous Panels", Journal of Econometrics, Vol. 115.
41. Johnston, J. and J. DiNardo (1997). Econometric Methods, McGraw-Hill, New York.
42. Lambrinidis, M., Y. Psycharis and E. Kazazis (1998). Regional Allocation and Regional Effects of Public Investment in Greece, Panteion University, Research Committee, Athens.
43. Levin, A., C., F. Lin and C. S. J. Chu (2002). "Unit Root Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite-Sample Properties", Journal of Econometrics, Vol.108.
44. Lindbeck, A. and J. Weibull (1987). "Balanced-Budget Redistribution as the Outcome of Political Competition", Public Choice, Vol. 52.
45. Mackay, R. R. and J. Williams (2005). "Thinking About Need: Public Spending on the Regions", Regional Studies, Vol. 39.
46. Maddala, G. S. and S. Wu (1999). "A Comparative Study of Unit Root Tests with Panel Data and a New Simple Test", Oxford Bulletin of Economics and Statistics, Vol. 61.
47. McLean, I. and A. McMillan (2003). "The Distribution of Public Expenditure Across the UK Regions", Fiscal Studies, Vol. 24.
48. Meltzer, A. H. and S. F. Richard (1981). "A Rational Theory of the Size of Government", Journal of Political Economy, Vol. 89, Issue 5.
49. Persson, T. and G. Tabellini (1996). "Federal Fiscal Constitutions: Risk Sharing and Redistribution", Journal of Political Economy, Vol.104, Issue 5.
50. Rodden, J. (2009). "The Political Economy of Regional Fiscal Flows", in: Bosch et al. (eds.), The Political Economy of Inter-Regional Fiscal Flows: Measurement, Determinants, and Effects on Country Stability, Edward Elgar, Forthcoming.
51. Rodden, J. and S. Wilkinson (2004). "The Shifting Political Economy of Redistribution in the Indian Federation", Paper Prepared for the Annual Meeting of the International Society for New Institutional Economics, at: http://dspace.mit.edu/handle/1721.1/18135.
52. Solé-Ollé, A. (2009). "Inter-Regional Redistribution Through Infrastructure Investment: Tactical or Programmatic?", No.XREAP2009-13, Working Papers from Xarxa de Referència en Economia Aplicada (XREAP).
53. Stromberg, D. (2002). "Optimal Campaigning in Presidential Elections: The Probability of Being Florida", Seminar Paper 706, Institute for International Economic Studies, Stockholm University.
54. Wibbels, E. (2005). "Decentralized Governance, Constitution Formation, and Redistribution", Constitutional Political Economy, Vol. 16, Issue. 2.
55. Wooldridge, J. M. (2001). "Econometric Analysis of Cross Section and Panel Data", The MIT Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار