شناسایی فرصت‌های صادراتی بالقوه و بالفعل محصولات با فناوری پیشرفته در ایران (رهیافت مدل پشتیبانی تصمیم‌گیری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی سیستم‌های اقتصادی ـ اجتماعی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی

چکیده

محصولات با فناوری پیشرفته (هایتک) نقش بسزایی در مبادلات تجاری جهان دارند. اقتصاد ایران اگرچه با حجم کم صادرات محصولات مختلف صنایع با فناوری برتر، جایگاه برجسته‌ای در جهان ندارد، پتانسیل‌هایی در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه دارد که با توجه و برنامه‌ریزی صحیح در تولید محصولات با‌کیفیت و به‌کارگیری دانش بازاریابی، می‌تواند موجبات رشد و توسعه صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات شود.
                در این تحقیق سعی می‌شود با بررسی و مطالعه وضعیت تولید و صادرات محصولات‌ هایتک در کشور طی دوره زمانی 2013-2010‌، به تفکیک پتانسیل‌های صادراتی بالقوه و بالفعل شناسایی و اولویت‌بندی شوند. به‌ این ‌منظور از رهیافت مدل پشتیبان تصمیم‌گیری استفاده شده و محصولات‌ هایتک با کدهای چهار‌رقمی سیستم هماهنگ شده توصیف و کدگذاری کالاها معرفی می‌شوند. نتایج نشان می‌دهد ایران در صادرات محصولات ‌هایتک با کل کشورهای جهان دارای 2455 پتانسیل صادراتی است که ترکیب کشور ـ محصول در پتانسیل صادراتی بالفعل 235 و در پتانسیل صادراتی بالقوه 2220 است. همچنین در بیشتر محصولات منتخب، کشورهای قرار گرفته در صدر اولویت به‌طور عمده از قاره آسیا به‌خصوص منطقه خاورمیانه و کشورهای آسیای میانه و قفقاز هستند. به‌این‌ترتیب شکاف عمیقی میان پتانسیل صادراتی و صادرات تحقق‌یافته وجود دارد.



[1]. Decision Support Model (DSM)

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Identifying Potential and Actual Opportunities for Exporting Hi-tech Products in Iran (DSM Appraoch)

نویسندگان [English]

  • Siab Mamipour 1
  • Somayeh Najafi 2
1
2
چکیده [English]

High-tech products play an important role in world trade exchange. Although Iranian economy has a low-volume exports in terms of high technology industries, lacking a prominent place in the world, it has some advantageous potentials compared to other countries in the region, by virtue of which can develop ICT, if it produces high-quality products and use a updated knowledge on marketing in order to select the target markets.
       Examining the production and export of ICT products over the period 2010-2013, this paper aims to identify and prioritize some potential and actual opportunities for exporting Hi-tech Products in Iran. In doing so, the paper uses the Decision Support Model (DSM) approach and introduces High-tech products in terms of four-number codes based on a harmonized system on description and coding of commodities (HS).
       The results of this study indicate the fact that Iran’s high-tech exports contains 2455 export possibilities, which 235 export possibilities combine country-product as actual export possiilities and 2220 combine country-product as potential export possibilities. in most of the products, countries with priority are mainly from Asia, especially the middle East, central Asia, and the caucasus.Thus  there is a wide Gap between realized exports and export possiilities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Potential Export Opportunities
  • Actual Export Opportunities
  • High-Tech Products
  • DSM

مراجع

1. تکیه، مهدی و حسن ‌پور‌یوسفی (1388). «شناسایی زمینه‌های ارتقای صادرات فراورده‌های خوراکی حلال به بازار چین»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
2. حسینی، سیدشمس‌الدین (1382). «ارتقای توان رقابت، چالش اصلی توسعه صادرات کشور»، نهمین همایش صادرات غیرنفتی، تبریز، ایران.
3. _____ (1383). «پیام‌های کلیدی اقتصاد نوین برای تجارت و رقابت با تاکید بر اقتصاد ایران»، اولین کنفرانس بین‌المللی مدیریت کیفیت فراگیر و تجارت جهانی، تهران.
4. حسینی، سیدشمس‌الدین و احسان احتیاطی (1385)، «مزیت رقابتی و اندازه‌گیری آن: مطالعه موردی متانول ایران»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال هشتم، ش 28.
5. حسینی، میرعبدالله و وحید بزرگی (1389). «ارزیابی و برآورد ظرفیت‌های صادرات کالایی ایران به آفریقای جنوبی»، بررسی‌های بازرگانی، ش 40.
6. حسینی، میرعبدلله و تقی هومن (1386). «مطالعه بازار جهانی خرما و بازار‌های هدف خرمای صادراتی ایران»، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال پانزدهم، ش 57.
7. خداداد کاشی، فرهاد (1387). «صرفه‌های مقیاس در اقتصاد ایران: مورد بخش صنعت»، مجله تحقیقات اقتصادی، ش 1، دوره 43.
8. دینی ترکمانی، پوریا (1391). «شناسایی و اولویت‌بندی بازارهای هدف محصولات صادراتی مبتنی‌بر صنایع با فناوری اطلاعات و ارتباطات»، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، ش 25 و 26.
9. سالواتوره، دومینیک (1383). تجارت بین‌الملل، ترجمه حمیدرضا ارباب، تهران، نشر نی.
10. سوری، امیررضا و احمد تشگینی (1392). «عوامل مؤثر بر تجارت منطقه‌ای ایران با بلوک‌های منطقه‌ای»، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، ش 68.
11. شاه‌آبادی، ابوالفضل و ‌هانیه ثمری (1393). «نوآوری و صادرات مبتنی‌بر فناوری برتر، مقایسه جمهوری اسلامی ایران با کشورهای منتخب سند چشم‌انداز؛ رشد فناوری»، فصلنامه تخصصی پارک‌ها و مراکز رشد، سال دهم، ش 38.
12. صادقی فروشانی، محمدرضا (1385). «بررسی مزیت‌ها، موانع و پتانسیل بالقوه صادرات کاشی‌های سرامیکی ایران به بازارهای هدف حوزه خلیج فارس»، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، ش 40.
13. طیبی، سیدکمیل و کریم آذربایجانی (1380). «بررسی پتانسیل تجاری موجود میان ایران و اوکراین: به‌کارگیری یک مدل جاذبه»، پژوهشنامه بازرگانی، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، تهران، ش 21.
14. عابدینی، جواد (1390). «پتانسیل‌های تجاری ایران با کشورهای اسلامی آسیای جنوب غربی در صنایع با فناوری بالا: سیاست‌های راهبردی»، فصلنامه پژوهش‌های بازرگانی، ش 61.
15. فتحی، یحیی (1381). «اثرات جهانی شدن اقتصاد و منطقه‌گرایی بر تجارت خارجی کشورهای جهان»، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال دهم، ش 21.
16. کردبچه، حمید، احمد یزدان پناه و زهره ثقفی (1392). «بررسی چندوچون صادرات ایران با بهره‌گیری از روش تحلیلی سهم ثابت بازار»، پژوهشنامه سیاسی ـ اقتصادی، ش 292.
17. مبارک، اصغر (1389). «مروری بر صادرات محصولات با فناوری پیشرفته‌ هایتک در جهان و ایران»، فصلنامه تخصصی پارک‌ها و مراکز رشد، سال هفتم، ش 25.
18. متفکرآزاد، محمدعلی، صادق غالبی و خلیل جهانگیری (1390). «بررسی مزیت نسبی و اولویت‌بندی بازارهای هدف صادرات صنایع پوست و چرم ایران»، پژوهشنامه علوم اقتصادی، سال ششم، ش 11.
19. مهرگان، نادر، محمدرضا دهقان‌پور و بابک ده موبد (1390). «صادرات صنایع مبتنی‌بر فناوری برتر و عوامل مؤثر بر آن»، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال سوم، ش 4.
 وجدانی طهرانی، هدیه و ابراهیم علی رازینی (1391). «بررسی و تحلیل تنوع در بازارهای هدف صادراتی ایران»، مجله اقتصاد و توسعه منطقه‌ای، سال نوزدهم، دوره جدید، ش 3.
20. ولی‌بیگی، حسن (1388). «سیاست‌های تشویقی صادرات با فناوری بالا در کشورهای منتخب»، بررسی‌های بازرگانی، ش 37.
21. Cuyveys, Ludo, Ermie Steenkamp and Wilma Viviers (2012). "Thailand’s Export Opportunities and Export Potentials in ASEAN+3: a Decision Support Model Approach", CAS Discussion, Paper No 83.
22. DTI (Department of Trade and Industry) (2013). "National Export Strategy", Pretoria: DTI Campus, No. 4.
23. Geneva (2000). "TradeSim, the ITC Simulation Model of Bilateral Trade Potentials", Background Paper.
34. Hamalainen, Timo J. (2003). National Competitiveness and Economic Growth: The Changing Determinants of Economic Performance in the World Economy, Cheltenham, UK: Edward Elgar Publishing.
25. ITC (International Trade Center), http://www.trademap.org/countrymap/Product_ SelCountry_TS.aspx.
26. Kiak, Tunga, Erkan Kocas and Ajit Kunatthur (2014). "Ranking of Major Countries for Market Expansian and Export Potential", Global EDGE Busieness Review; Vol. 8, No. 4.
27. Krugman, P. (1989). Geography and Trade, Cambridge, MIT Press.
28. Kumar, Ashish, S. Prahalathan and Rahul Mazumdar (2014). "India’s Hi-Tech Exports: Potential Markets And Key Policy Interventions", Occasianal Paper No. 164.
29. Linder, S. B. (1961). An Essay on Trade and Transformation, J. Wiley, New York.
30. Papadopoulos, N. and J. E. Denis (1988). "Inventory, Taxonomy and Assessment of Methods for International Market Selection", International Marketing Review, Autumn.
31. Pearson, Joseph, Wilma Viviers, Ludo Cuyvers and Wim Naude (2010). "Identifying Export Opportunities for South Africa in the Southern Engines: A DSM Approach", International Business Review 19.
32. Porter, M. E. (1990, 1998). The Competitive Advantage of Nations, Free Press, New York.
33. Rahman, Syed H. (2003). "Modelling of International Market Selection Process: a Qualitative Study of Successful Australian International Businesses", Qualitative Market Research: An International Journal, Vol. 6, Iss: 2.
34. Ram, Y. and B. Prasad (2009). "Assessing Fiji’s Global Trade Potential Using the Gravity Model Approach", Retrieved from www.gdp-oceaia.org.
35. Shankarmahesh, M. N., H. W. Olsen and E. D. Jr. Honeycutt (2005). "A Dominant Product-dominant Country Framework of Industrial export Segmentation", Industrial Marketing Management, 34.
36. Vernon, R. (1966). "International Investment and International Trade in the Product Cycle", Quarterly Journal of Economics [Electronic Journal], Vol.80 (2).
37. Wakelin, K. (1998). "Innovation and Export Behavior at the Firm Level", Research Policy, 26(7-8).
38. www.worldbank.org/indicators.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار