مسئولیت مدنی ناشی از فرصت از دست رفته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد

2 استادیار دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد

چکیده

 
گاهی در اثر تقصیر دیگری، «شخص» فرصت تحصیل منفعت و یا اجتناب از ضرر آینده را از دست می‌دهد، به‌طوری‌که صرف از دست دادن فرصت، ضرر مستقل محسوب شده و عدم جبران چنین فرصت از دست رفته‌ای تآلی فاسد داشته و برخلاف انصاف بوده و موجب افزایش سایر اعمال تقصیرآمیز می‌شود که جبران آن سبب بازدارندگی از تکرار چنین اعمالی می‌شود. از دست دادن فرصت هم در امور مسئولیت مدنی و هم در امور قراردادی مطرح می‌شود که هر‌یک از این موارد (مسئولیت مدنی و قراردادی) خود می‌تواند به‌صورت اجتناب از ضرر یا کسب منفعت مصداق پیدا کند. در فقه اسلامی و حقوق داخلی صریحاً مطلبی در این مورد نیست. البته در فقه اسلامی با پذیرش جبران خسارت ناشی از عدم‌النفع مسلم و ایجاد خطر به نوعی این نظریه را اعمال کرده‌اند و در حقوق موضوعه نیز در عقودی مانند مضاربه، جعاله و ماده (6) قانون مسئولیت مدنی این مسئولیت پذیرفته شده است، اما در آنها نمی‌توان قاعده‌ای به‌دست آورد. یافته‌های تحقیق، حاکی است مسئولیت ناشی از فرصت و موقعیت از دست رفته از یک‌سو شامل مسئولیت مدنی به معنی اخص و از‌سوی‌دیگر شامل مسئولیت قراردادی می‌شود. پس آنچه مسلم است باید ارکان هریک از این مسئولیت‌ها برای تحقق قابلیت جبران آن وجود داشته باشد، در غیر این‌صورت شکی در غیرقابل جبران بودن چنین زیانی به‌علت عدم تحقق ارکان هریک از این دو دسته مسئولیت نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Civil liability arising from losing the chance

نویسندگان [English]

  • Abolfazl Bahari Ardakani 1
  • Seyed Jafar Hashemi Bajegani 2
  • Abalfazl Salimian 1
1
2
چکیده [English]

Sometimes due to the fault of another, a "person" losses the chance to obtain the benefit or avoid the future loss, so that the mere loss of chance is considered as direct damage and not to compensate this such chance has a corrupt consequence and is against fairness, then increases the other acts of guilt in which its compensation cause to avoid such acts. The loss of chance is discussed in both matters of civil liability and contractual affairs; each of them (civil and contractual liability) can apply as avoiding the loss or obtaining the benefit. This is not yet clear in Islamic jurisprudence and domestic law. Of course in Islamic jurisprudence by accepting the loss compensation due to indisputable loss of profits and make a risk, this theory has been applied to some sort. In objective law this responsibility is accepted in contracts such as Bailment of a Capital, Reward and Article 6 of civil responsibility law, but it cannot obtain a rule in the. The main question of this research is that whether the damage caused by the lost chance is irreparable or not? The hypothesis of this research appears that the opportunity death of obtaining benefit or avoid the loss cause the responsibility. The findings of this research show the responsibility of the lost chance and opportunity including civil responsibility in a strict sense on one hand, and the other hand it includes contract responsibility. So it is obvious that fundaments of each of these responsibilities should be compensated for the fulfillment capabilities, otherwise, there is so doubt in non compensation of such loss due to not come to pass the fundaments of these two responsibilities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Losing the Chance
  • Obtaining Benefit
  • Avoiding from Loss
  • Civil Responsibility
  • Contract Responsibility
  • Compensating a Loss
  1. 1.امینیان مدرس، محمد (1382). «توضیحاتی پیرامون تفویت منافع و عدم‌النفع»، مجله حقوقی دادگستری، سال شصت‌وهشتم، ش 43.

    2.اصغری‌ آقمشهدی، فخرالدین (1381). «خسارت عدم‌النفع در حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا مصوب1980»، مجله ‌نامه مفید، ش29.

    3.امینی، منصور و سوده ناطق نوری (1390). «مطالعه تطبیقی نظریه از دست دادن فرصت ـ بررسی اجمالی حقوق اروپا و ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه مدرس علوم انسانی (پژوهش‌های حقوق تطبیقی)، سال پانزدهم، ش 3.

    4.بادینی، حسن (1384). فلسفه مسئولیت مدنی، چاپ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار.

    5.بحرانی، شیخ یوسف (1405 ق). الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره، ج 21، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.

    6.بهاری اردکانی، ابوالفضل (1393). «مسئولیت مدنی ناشی از سلب موقعیت»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد.

    7.حسینی مراغه‌ای، میر‌عبدالفتاح (1417 ق). عناوین الاصول، ج 1، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.

    8.حسینی‌عاملی، سیدمحمدجواد (1418ق). مفتاح‌الکرامه فی شرح قواعدالعلامه، کتاب غصب، ج 14، قم، م‍ؤس‍س‍ه‌ ال‍ن‍شر ‌الاس‍لام‍ی‌.

    9.حکیم، سید‌حسن (1392ق). مستمسک العروة الوثقی، ج 12، قم، دارالکتب العلمیه.

    1. خوئی، سید‌ابوالقاسم (1371). مصباح الفقاهه، ج 2، قم، انتشارات وجدانی.
    2. خوانساری نجفی، موسی (1373 ق). منیه‌الطالب فی حاشیه‌ المکاسب، تقریرات بیع میرزای نایینی، ج 2، تهران، مطبعه حیدری.
    3. راه‌چمنی، مرتضی (1393). «مسئولیت مدنی فرصت از دست رفته در حقوق ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه علامه محدث نوری.
    4. شادمان، فرهاد (1387). «از دست دادن فرصت و موقعیت با مطالعه تطبیقی در حقوق انگلیس و آمریکا»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه سراسری قم.
    5. صالحی، حمیدرضا و محمود عباسی (1390). «بررسی ماهیت تعهدات پزشکی و جلوه‌های آن در پرتو مطالعه‌ تطبیقی»، فصلنامه حقوق پزشکی، سال پنجم، ش 16.
    6. _____ (1391). «تفویت فرصت بهبودی بیمار و ایجاد خطر ناروا و تحقق‌یافته در پرتو مطالعه تطبیقی»، فصلنامه حقوق پزشکی، سال ششم، ش 20.
    7. کاتوزیان، ناصر (1374). الزام‌های خارج از قرارداد ضمان قهری (مسئولیت مدنی)، ج 1، چاپ دوم،تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    8. کاظمی، محمود (1380). «نظریه از دست دادن فرصت در مسئولیت مدنی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، سال سی‌ام، ش 53.
    9. مکارم شیرازی، ناصر (1382 ق). القواعد الفقهیه، ج 1، چاپ سوم، قم، منشور دارالعلم.
    10. موسوی خمینی، روح‌الله (1368). البیع، ج 1، چاپ چهارم، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
    11. نراقی، ملا احمد (1408 ق). عوائد الایام، چاپ سوم، قم، مکتبه بصیرتی.
    12. نجفی، شیخ محمد حسن (1394ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع‌الاسلام، ج 26، قم، دارالکتب‌الاسلامی.
    13. هارت، اچ ال ای و تونی هونوره (1389). سببیت در حقوق، ترجمه حسین آقایی‌نیا، تهران، نشر میزان.
      1. Jourdain, Patrice (1992). Revue Trimestielle de Droit Civil.,Jars ,Nl, Note de jouri Sprudence.responsabilitie civil.
      2. Marty, Gabriel et Pierre Rayneaud (1988). Droit Civil, T.I, Les Obligations, 2eed.
      3. Rogers, W. V. H. (1994). Win field and jolowicz on tort, 4th, Sweet and Maxwall, London.
      4. Viney Genevieve et Patrice Jourdain (1997). Traite de Droit Civil T. 2,Les Conditions de la responsabilite, 2eed, L.G.D.J