آینده‌ پژوهی مسائل ایران با روش تحلیل ساختاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، دانشکده حقوق، علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، دانشگاه خوارزمی

چکیده

پژوهش «آینده‏پژوهی ایران» با هدف تلاش برای شناسایی روندها، چالش‌ها و متغیرهای احتمالی پیش‏رو با سامان‌دهی و جمع‏بندی نظرات شهروندان و خبرگان و سپس انعکاس آن به‏منظور ایجاد آمادگی لازم برای انواع آینده‏های ممکن، محتمل و مطلوب پیش‏روی جامعه ایران انجام شده است. به این منظور مراحل چهارگانه روش‌شناسی شامل: 1. نظرسنجی عمومی برای شناسایی متغیرها، 2. رتبه‌بندی متغیرها توسط کارشناسان برگزیده، 3. برگزاری پنل خبرگان برای شناسایی اثرات متقابل متغیرها و 4. تحلیل‌های آماری و نرم‌افزاری ماتریس اثرات متقابل انجام شده است. پس از شناسایی 100 متغیر نخست، به‏منظور تحلیل یکپارچه اثرات متقابل میان متغیرها از روش «تحلیل ساختاری» و نرم‏افزار میک‏مک که یکی از ابزارهای «آینده‏نگاری استراتژیک» به حساب می‏آید، استفاده شده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد هرچند «سرنوشت پرونده هسته‏ای» با اهمیت‏ترین متغیر پیش‏رو است، اما مهم‌ترین متغیرهای ایران در سال 1394 که هم‏زمان بیشترین تأثیرگذاری و تأثیرپذیری را بر سایر متغیرها دارند، عبارتند از: سرمایه اجتماعی، نزاع‌های سیاسی جریان‏های قدرت و انتخابات مجلس شورای اسلامی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Futures Studies of Iran’s Issues by Structural Analysis Method

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mahdi Mowlaei 1
  • Hamed Talebian 2
1
2
چکیده [English]

‘Iran’s futures studies’ research is accomplished to examine trends, challenges and probable variables ahead, by gathering and organizing citizens and experts’ viewpoints, then, representing it in order to make readiness for a variety of possible, probable and desirable futures ahead of Iran’s society. To achieve this purpose, four steps is took including of 1) general polls to identify variables, 2) rating variables by selected experts, 3) holding expert panels to identify cross impacts among variables, 4) software and statistical analyses of cross impact matrix. After identifying the first 100 variables, it is used ‘structural analysis’ method and MICMAC software considered one of the ‘Strategic Foresight’ tools, in order to integrated analysis of cross impacts among variables. Finding of this research indicate that the most significant variables of Iran in 1394sh (March 2015 – March 2016) having the most effectiveness and dependencies over the other variables simultaneously, include ‘Social Capital’, ‘Policital Conflicts of Power Flows’ and ‘Islamic Consultative Assembly Election’, though ‘the Destination of Nuclear File’ is the most paramount one ahead.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cross Impact Analysis
  • Futures Studies
  • Strategic Foresight
  • Structural Analysis

مراجع

  1. 1.آذر، عادل و کریم بیات (1387). «طراحی مدل فرایند محوری کسب و کار با رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری ISM»، نشریه مدیریت فناوری اطلاعات، دوره اول، ش 1.

    2.آذر، عادل، علی تیزرو، عباس مقبل باعرض و علی‌اصغر انواری رستمی (1389). «طراحی مدل چابکی زنجیره تأمین؛ رویکرد مدل‌سازی تفسیری ـ ساختاری»، مجله مدرس علوم انسانی ـ پژوهش‌های مدیریت در ایران، دوره چهاردهم، ش 4.

    3.احمدی، علی‌اکبر، حسن درویش، محمدجواد سبحانی‏فر و کبریا فاضلی (1392). «مدل‌سازی شایستگی‏های منابع انسانی بر‌اساس آموزه‏های نهج‏البلاغه»، فصلنامه مدیریت سازمان‌های دولتی، سال دوم، ش 1.

    1. اشراقی،‌ هادی، عباس ملکی و علی وکیلی (1392). «شبیه‌سازی تقاضا و عرضه حامل‌های انرژی تا سال 2035 در ایران با استفاده از مدل‌ساز LEAP»، پژوهش‌های برنامه‏ریزی و سیاست‏گذاری انرژی، سال اول، ش 3.
    2. انصاری، ایمان و محمدرضا صادقی مقدم (1393). «شناسایی، تعیین روابط و سطح‏بندی محرک‏های مدیریت زنجیره تأمین سبز با رویکرد مدل‌سازی تفسیری ساختاری»، فصلنامه مطالعات مدیریت صنعتی، سال دوازدهم، ش 35.

    6.بخشی‏خواه، مهدی، حسین یوسفی ثابت، حسن افشاری و علیرضا طیاریان (1392). «تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر بر لجستیک معکوس در شرکت ایران خودرو با متدلوژی ISM»، فصلنامه مدیریت زنجیره تأمین، سال پانزدهم، ش 39.

    7.بزاززاده، مهدی،‌ هاشم داداش‏پور و شریف مطوف (1393). «بررسی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه منطقه‏ای با رویکرد آینده‏نگاری منطقه‏ای، مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی، ایران»، برنامه‏ریزی فضایی (جغرافیا)، سال چهارم، ش 2.

    8.بهشتی، محمدباقر و نادر زالی (1390). «شناسایی عوامل کلیدی توسعه منطقه‌ای با رویکرد برنامه‌ریزی بر پایه سناریو: مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی»، مدرس علوم انسانی ـ برنامه‏ریزی و آمایش فضا، ش 1.

    9.بوستانی، حمیدرضا، حسین رضایی دولت‌آبادی و مصطفی گوهری‏فر (1393). «برنامه‌ریزی منطقه‌ای برمبنای سناریو با استفاده از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی موردشناسی: تعاون روستایی شهرستان‌های رستم و نورآباد ممسنی»، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری ـ منطقه‏ای، دوره چهارم، ش 11.

    1. تقیلو، علی‌اکبر (1393). «سناریوهای آینده سکونت‏گاه‏های روستایی ایران»، مجله پژوهش و برنامه‏ریزی روستایی، سال سوم، ش 5.
    2. تقی‏زاده، هوشنگ و عبدالحسین شکری (1393). «کاربرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری در سطح‏بندی شاخص‌های رفتار شهروندی سازمانی (مطالعه موردی)»، فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال پنجم، ش 3.
    3. ثقفی، فاطمه، علی‌رضا علی‌احمدی، سیدسپهر قاضی نوری و منصوره حورعلی (1393). «طراحی و پیاده‌سازی مدل مرجع پسنگری برای شناسایی عوامل کلیدی موفقیت CSF خدمات دولت الکترونیکی در ایران»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات راهبردی جهانی شدن، دوره پنجم، ش 14.
    4. حاجیانی، ابراهیم (1390). مبانی، اصول و روش‌های آینده‏پژوهی، تهران، دانشگاه امام صادق.
    5. زاهدی، شمس‏السادات و نگین خانلو (1390). «آینده‏پژوهی پاسخگویی سازمان‌های غیردولتی حوزه‏ سلامت و بهداشت ایران 1404»، فصلنامه علوم مدیریت ایران، دوره ششم، ش 21.
    6. طاهری دمنه، محسن و علیرضا نادری خورشیدی (1393). «آینده‏نگاری منابع انسانی در نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران با استفاده از روش تلفیقی سناریوپردازی و تحلیل اثرات متقاطع»، فصلنامه منابع انسانی ناجا، دوره نهم، ش 36.
    7. عباسی، مهدی، محسن اکبرپور شیرازی و میربهادرقلی آریانژاد (1389). «تعیین استراتژی بهینه تولید با استفاده از مدل‌سازی ساختاری تشریحی اصلاح شده و برنامه‏ریزی خطی»، نشریه بین‏المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید، سال بیست‌ویکم، ش 4.
    8. فراستخواه، مقصود (1392). «چارچوبی مفهومی برای برنامه‏ریزی مبتنی‌بر آینده‏اندیشی در دانشگاه»، فصلنامه پژوهش و برنامه‏ریزی در آموزش عالی، سال نوزدهم، ش ۳ (پیاپی ۶۹).
    9. فیروزجائیان، علی‌اصغر، مجتبی فیروزجان، سیدحمید هاشمی پطرودی و فاطمه غلامرضازاده (1392). «کاربرد تکنیک مدل‌سازی ساختاری تفسیری ISM در مطالعات گردشگری (تحلیلی با رویکرد آسیب‏شناسانه)»، مجله برنامه‏ریزی و توسعه گردشگری، سال دوم، ش 6.
    10. مشفق، محمود و قربان حسینی (1391). «آینده‏پژوهی تغییرات جمعیتی ایران طی دوره ۱۳۹۰ تا ۱۴۲۰»، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، سال چهارم، ش ۱ (پیاپی ۱۳).
    11. مولایی، محمد‌مهدی (1393). «مقایسه‏ الگوهای سازمان‏دهی روش‌ها و تکنیک‏های آینده‏پژوهی»، شیراز، نخستین کنفرانس ملی آینده‏پژوهی، مدیریت و توسعه.
      1. Attri, R., N. Dev and V. Sharma (2013). "Interpretive Structural Modelling (ISM) approach: An Overview", Research Journal of Management Sciences, 2(2), 3-8.
      2. Arcade, J., M. Godet, M., F. Meunier and F. Roubelat (1999). "Structural Analysis with the MICMAC Method and Actor's Strategy with MACTOR Method", in ‘Futures Research Methodology’, American Council for the United Nations University: The Millennium Project.
      3. Bell, W. (2003). Foundations of Futures Studies: History, Purposes, and Knowledge, Transaction Publishers.
      4. Braziel, R. (2006). Impact of Homeland Security Communities of Learning: Developing a Strategy for Training and Collaboration, Ph.D. Thesis, Naval Postgraduate School, Monterey, California.
      5. Chander, M., S. K. Jain and R. Shankar (2013). "Modeling of Information Security Management Parameters in Indian Organizations Using ISM and MICMAC Approach", Journal of Modelling in Management, 8(2).
      6. Dubey, R. and T. Singh (2015). "Understanding Complex Relationship Among JIT, Lean Behaviour, TQM and Their Antecedents Using Interpretive Structural Modelling and Fuzzy MICMAC Analysis", The TQM Journal, 27(1).
      7. George, J. P. and V. R. Pramod (2014). "An Interpretive Structural Model (ISM) Analysis Approach in Steel Re Rolling Mills (SRRMs)", International Journal of Research in Engineering and Technology, 2(4).
      8. Godet, M. and P. Durance (2011). Strategic Foresight for Corporate and Regional Development, Dunod and Unesco.
      9. Gorane, S. J. and R. Kant (2013). Modelling the SCM Enablers: an Integrated ISM-fuzzy MICMAC Approach, Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, 25(2).
      10. Gordon, A. (2008). Future Savvy: Identifying Trends to Make Better Decisions, Manage Uncertainty and Profit from Change, AMACOM.
      11. Gordon, T. J. (2012). Cross-Impact Analysis, in "Futures Research Methodology Version 3.0", The Millennium Project.
      12. Inayatullah, S. (2005) Questioning the Future: Methods and Tools for Organizational and Societal Transformation, Tamsui and Taipei, Tamkang University.
      13. Jayant, A. and M. Azhar (2014). "Analysis of the Barriers for Implementing Green Supply Chain Management (GSCM) Practices: An Interpretive Structural Modeling (ISM) Approach", Procedia Engineering, 97.
      14. Khurana, M. K., P. K. Mishraa, R. Jainb and A. R. Singha (2010). "Modeling of Information Sharing Enablers for Building Trust in Indian Manufacturing Industry: An Integrated ISM and Fuzzy MICMAC Approach", International Journal of Engineering Science and Technology. 2(6).
      15. Kumar, N., S. Kumar, A. Haleem and P. Gahlot (2013). "Implementing Lean Manufacturing System: ISM Approach", JIEM, 6(4).
      16. Popper, R. (2008). "How Are Foresight Methods Selected?", Foresight 10(6).
      17. Pramod, V. R. and D. K. Banwet (2013). "Fuzzy ISM for Analyzing the Inhibitors of a Telecom Service Supply Chain", International Journal of Information Systems and Supply Chain Management, 6(1).
      18. Prasanna, S. V. S. N. D. L. and T. Raja Ramanna (2014). "Application of ICT Benefits for Bulding Project Management Using ISM Model", International Journal of Research in Engineering and Technology, 3(6).
      19. Sahoo, T., D. K. Banwet and K. Momaya (2011). "Developing a Conceptual Framework for Strategic Technology Management Using ISM and MICMAC Methodology: A Case of Automotive Industry in India", Global Business Review, 12(1).
      20. Torres, N. and C. Olaya (2010). Tackling the Mess: System Conceptualization Through Cross-Impact Analysis, Systems Modelbook.

    Weimer-Jehle, W. (2006). Cross-Impact Balances: A System-Theoretical Approach to Cross-Impact Analysis, Technological Forecasting and Social Change, 73.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار