جایگاه جایگزین‌های مجازات حبس با رویکرد فردی کردن آنها در نظام عدالت کیفری ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری

2 استادیار دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری

چکیده

هر‌چند تلاش فلاسفه و حقوقدانان غربی در طول قرن‌های هفدهم و هجدهم در زمینه جلوگیری از اعمال مجازات‌های خشن و شدید، موجب پذیرش زندان به‌عنوان مجازاتی اصلی در اوایل قرن نوزدهم شد، اما دیری نپایید که استفاده بی‌رویه از زندان با توجه به ناکار‌آمد بودن مجازات حبس در اصلاح و باز‌روری زندانیان، هم چنین به‌دلیل جرم‌زا بودن محیط زندان، هزینه اقتصادی زندان، مشکلات بهداشتی و روانی موجود در آن و ... باعث بروز انتقادات شدیدی نسبت به این مجازات شد. به‌طوری‌که حتی موافقان آن را دچار تردید و در نهایت، به واکنش واداشت. یکی از مهم‌ترین واکنش‌هایی که نسبت به این اعتراضات صورت گرفت، پیشنهاد استفاده از «جایگزین‌های مجازات حبس» و اجتناب از آن، مگر به‌عنوان «آخرین حربه» بوده است. مقاله حاضر، تلاشی است که به‌منظور تبیین جایگاه «جایگزین‌های مجازات حبس با رویکرد فردی کردن آن در نظام عدالت کیفری ایران» صورت پذیرفته است. در این مقاله ضمن معرفی و بررسی گونه‌های سنتی و نوین جایگزین‌های حبس در نظام عدالت کیفری ایران، ثابت می‌شود که مجازات‌های جایگزین حبس در‌حقیقت وسیله‌ای است برای استفاده از اقداماتی که می‌تواند روند اصلاح مجرمان را سرعت بخشد و در نهایت نتیجه‌گیری می‌شود که اجرای موفقیت‌آمیز این تدابیر، نیاز‌مند فرهنگ‌سازی مناسب در جامعه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The position of " Substitutes to imprisonment with an individuality approach of this punishment in the criminal justice system

نویسندگان [English]

  • Hamid Valehi 1
  • Seyedreza Ehsanpour 2
1
2
چکیده [English]

Although the efforts of Western philosophers and jurists during the seventeenth and eighteenth centuries in the prevention of violent and severe punishments led to the adoption of prison punishment as the original penalty in the early nineteenth century, but soon the indiscriminate use of prison punishment led to sharp criticism to this penalty that its proponents have doubts it and, finally, they were forced to react. One of the most important reactions to this objections was the suggestion of the use of "substitutes to prison punishment " and “avoidance of imprisonment” unless as the "last resort". This paper is an attempt to explain the position of "substitutes to imprisonment with an individuality approach of this punishment in the criminal justice system. In this paper it is proved that alternative punishment to imprisonment in fact is a means to use measures that can accelerate the process of reforming guilties and finally, we conclude that the successful implementation of these measures requires proper culture-building in society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • prison
  • Substitutes to imprisonment
  • criminal justice system
  • reform
  • rehabilitation
  1. 1.  آشوری، محمد (1382). جایگزین‌های زندان یا مجازات‌های بینابین، چاپ اول، تهران، نشر گرایش.
  2. 2.  _____ (1386). «جایگاه زندان در سیاست کیفری جهان معاصر»، مجموعه مقالات راهکارهای کاهش جمعیت کیفری زندان، چاپ اول، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
  3. 3.  _____ (1381). گزارش «همایش بین‌المللی بررسی راه‌های جایگزین مجازات زندان»، مجله حقوقی دادگستری، ش 38.
  4. 4.  آنسل، مارک (1375). دفاع اجتماعی، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی و محمد آشوری، چاپ سوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

5. ابوالحمد، عبدالحمید (1351). حقوق اداری، سازمان‌های اداری ایران، ج 1، چاپ سوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

  1. 6.  اردبیلی، محمد‌علی (1372-1371). «جایگزین‌های زندان کوتاه‌مدت در حقوق کیفری ایران»، مجله تحقیقات حقوقی، ش 12-11.
  2. 7.  _____ (1393). حقوق جزای عمومی، ج 3، چاپ اول، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
  3. 8.  _____ (1388). حقوق جزای عمومی، ج 2، چاپ بیستم، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
  4. 9.  _____ (بی‌تا). «نقش زندان در بازگشت به زندگی شرافتمندانه»، مصاحبه با مجله امنیت، ش 8.
  5.  پرادل، ژان (1381). تاریخ اندیشه‌های کیفری، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت.
  6. پور‌قهرمانی، بابک (1383). «مجازات‌های جایگزین حبس»، مجله حقوقی دادگستری، ش 16.
  7. _____ (1381). «میزگرد وارسی جایگزین‌های مجازات زندان»، مجله حقوقی دادگستری، ش 38.
  8. حاجی‌تبار فیروزجائی، حسن (1386). جایگزین‌های حبس در حقوق کیفری ایران، چاپ اول، تهران، انتشارات فردوسی.
  9. خالقی، ابوالفتح (1380). «جایگاه قانونی و عملی محرومیت از حقوق اجتماعی و خدمات عمومی به‌عنوان جایگزین مجازات سالب آزادی»، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
  10. ریاحی، جواد (1392). «مبانی مجازات‌های اجتماعی با رویکرد به سیاست کیفری اسلام»، رساله دکتری، پردیس قم دانشگاه تهران.
  11. شمس‌ناتری، محمد‌ابراهیم (1392). قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، ج 1، چاپ اول، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
  12. صانعی، پرویز (1382). حقوق جزای عمومی، چاپ اول، تهران، طرح نو.
  13. صفاری، علی (1384). «کیفرشناسی و توجیه کیفر»، مجموعه مقالات علوم جنایی، ج 2، تهران، انتشارات سلسبیل.
  14. _____ (1386). کیفرشناسی (تحولات، مبانی و اجرای کیفر سالب آزادی)، تهران، انتشارات جنگل.
  15. _____ (نیمسال اول 86-85). «تقریرات کیفرشناسی»، دوره دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
  16. عظیمی، سید‌میثم و حسن عبدالله‌زاده (1391). «گستره فقهی ـ حقوقی نظارت و مراقبت الکترونیکی بر مجرمین در حقوق کیفری»، فصلنامه کارآگاه، دوره دوم، سال پنجم، ش 19.
  17. غلامی، حسین (1380). «ارزیابی جرم‌شناختی دو نهاد حقوق کیفری؛ تعلیق مراقبتی و آزادی مشروط»، مجله پژوهش حقوق و سیاست، ش 5.
  18. قنبری، عطاءاله (1376). «جایگزین‌های زندان کوتاه‌مدت در حقوق ایران و انگلستان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
  19. کارمزدی، عبد‌الکریم (1376). «آزادی مشروط»، مجله دادرسی، ش 1.
  20. کواشی ‌هامایی، رنوویه، روبرت هاریس، مایک های و اوکلیاساز ویک (1376). تعلیق مراقبتی در دنیا (پژوهشی تطبیقی)، ترجمه حسین آقایی‌نیا، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
  21. گلدوزیان، ایرج (1384). بایسته‌های حقوق جزای عمومی، چاپ دهم، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
  22. گودرزی، محمدرضا (1382). «نارسایی‌های زندان»، مجله تخصصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش 9 و 10.
  23. محمد نسل، غلامرضا (1384). «نظارت الکترونیکی بر بزهکاران»، فصلنامه دانش انتظامی، ش 1.
  24. مداح‌پور، الهه (1386). «سیر تحول تاریخی زندان»، مجله اصلاح و تربیت، ش 70.
  25. معظمی، شهلا (1386). «جانشین‌های مجازات زندان برای زنان»، مجموعه مقالات راهکارهای کاهش جمعیت کیفری زندان، چاپ اول، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
  26. ملک‌اسماعیلی، عزیزاله (1355). حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  27. منصورآبادی، عباس (1386). «زندان: راه‌حل یا مشکل»، مجموعه مقالات راهکارهای کاهش جمعیت کیفری زندان، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
  28. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1384). کیفرهای جامعه‌مدار، دیباچه در: کیفر‌شناسی، برنار بولک، چاپ چهارم، تهران، مجمع علمی و فرهنگی مجد.
  29. _____ (1377). «تلاش‌های بین‌المللی و قانونگذاری ایران برای تمدید موارد اعمال مجازات سالب آزادی»، فصلنامه مدرس (علوم انسانی)، ش 9.
  30. _____ (1381). تقریرات علوم جنایی، به‌کوشش مهرداد رایجیان اصلی و شهرام ابراهیمی، ج 1، دانشگاه شهید بهشتی.
  31. _____ (1386). «مجازات‌های جامعه‌مدار در لایحه قانون مجازات‌های اجتماعی جایگزین زندان، راهکاری برای کاهش جمعیت زندان»، مجموعه مقالات همایش راهکارهای کاهش جمعیت کیفری زندان، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
  32. _____ (1389). «حقوق کیفری عمومی»، مجله قضاوت، ش 67.
  33. نوربها، رضا (1377). نگاهی به قانون مجازات اسلامی، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
  34. _____ (1384). حقوق جزای عمومی، چاپ دوازدهم، تهران، کتابخانه گنج دانش، نشر دادآفرین.
  35. هاشمی شاهرودی، آیت‌ا... سید‌محمود (1386). مجموعه مقالات و سخنرانی‌های اولین همایش بین‌المللی بررسی راهکارهای جایگزین حبس، چاپ اول، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
  36. هفته‌نامه پیک زندان (1381). «چرا به روش‌های جایگزین نیاز داریم»، ش 136.
  37. ولیدی، محمدصالح (1379). «نقش تعدیل‌کننده تعلیق مراقبتی به‌عنوان کیفر جایگزین زندان»، ماهنامه دادرسی، سال چهارم، ش 23.