سرمایه اجتماعی، محیط کسب‌وکار و نهادهای دولتی: مبانی نظری، تجربیات عملی و توصیه‌ها (با تأکید بر قوه مقننه)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یزد

چکیده

در نتیجه تغییر چشم‌انداز اقتصاددانان از تأکید بر سرمایه فیزیکی و سپس سرمایه انسانی به سرمایه اجتماعی، محیط اجتماعی کسب‌وکار به‌عنوان یکی از محیط‌های دربرگیرنده کسب‌وکارها از اهمیت زیادی برخوردار شد. به‌رغم این تحولات، با نگاهی به قوانین برنامه توسعه کشور (برنامه چهارم و پنجم) و سند چشم‌انداز می‌توان گفت که تاکنون نظام تدبیر در ایران، توجه به بهبود محیط کسب‌وکار را موضوعی مستقل از ارتقای سرمایه اجتماعی در نظر گرفته است. این نوشتار تلاش دارد تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و استفاده از شیوه مطالعات اسنادی به این پرسش‌ها پاسخ دهد که سرمایه اجتماعی چه نقشی در بهبود محیط کسب‌وکار دارد؟ اگر سرمایه اجتماعی در بهبود محیط کسب‌وکار نقش دارد، آیا نهادهای دولتی می‌توانند با اتخاذ برخی رویه‌ها و سیاست‌ها و تدوین قوانین، سرمایه اجتماعی کشور را کاهش یا افزایش دهند؟ پرسش اخیر، درصدد روشن کردن زاویه دید جدیدی برای بحث جاافتاده در میان سیاستگذاران و قانونگذاران ایران است: «نهادهای دولتی بر محیط کسب‌وکار تأثیر می‌گذارند». این نوشتار نشان می‌دهد که ادبیات رو به رشدی در مورد تأثیر نهادهای دولتی بر سرمایه اجتماعی و از این طریق بر محیط کسب‌وکار وجود دارد (سرمایه اجتماعی به‌عنوان متغیر واسطه‌ای). در میان نهادهای دولتی، نقش قوه مقننه در ارتقای سرمایه اجتماعی بسیار حیاتی است، چنان که حداقل، تجربه کانادا و اسپانیا نشان می‌دهد. نوشتار حاضر با بررسی هم پیوندی محیط کسب‌وکار و سرمایه اجتماعی و نقش نهادهای دولتی در بهبود سرمایه اجتماعی، توصیه‌های تقنینی مشخصی را برای ارتقای وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران ارائه خواهد داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Social Capital, Business Environment and State Institutions: Theoretical Basics, Practical Experience and Recommendations (With Emphasis on Legislature)

نویسنده [English]

  • Saeed Attar
Assistant Professor, Yazd University
چکیده [English]

Business social environment as one of environments of surrounding business was of great importance as a result of the economists perspective change, from emphasis on physical capital and then human capital to social capital. Despite these changes, we can say Iran governance has deemed that improving business environment is independence of promoting social capital, with looking at Development Plan Acts (fourth and fifth Plans) and Iran’s Vision 2025. This paper tries to answer these questions by the descriptive-analytical method and use of document method: what is the role of social capital in improving business environment? Suppose the social capital improves business environment, do state institutions can increase or decrease social capital by taking some process, making some policies and passing some acts. The latter question is important for creating a new perspective in Iran. Policy makers and legislators in Iran have accepted “the effect of state institutions on business environment”. The paper will discuss in a growing literature about the effect of state institutions on social capital and then business environment (social capital as an intermediate variable). At least, Canada and Spain’s experiences confirm the role of legislature in improving social capital is crucial. After analyzing associating social capital with business environment and the effect of state institutions on social capital, this paper will provide legislative recommendations for promoting social capital in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Capital
  • Business Environment
  • State Institutions
  • Legislature
  • Legislative Recommendations

مراجع

1. ایسپا (مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران) (1385). کندوکاوهایی در باورها و نگرش‌های جامعه ایرانی، تهران، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.

  1.  پاتنام، رابرت (1380). دمکراسی و سنت‌های مدنی، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران، انتشارات روزنامه سلام.
3. _____ (1384). «جامعه برخوردار، سرمایه اجتماعی و زندگی عمومی»، در سرمایه اجتماعی، اعتماد، دمکراسی و توسعه، ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان، تهران، نشر شیرازه.

4. پاک‌سرشت، سلیمان (در دست انتشار). سرمایه اجتماعی در ایران؛ وضعیت، چالش‌ها و راهبردها.

5. جاوید، محمدجواد و اصغر ایزدی جیران (1390). سرمایه اجتماعی و وضعیت آن در ایران، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

6.حسینی، امیرحسین، زهرا علمی و محمود شارع‌پور (1386). «رتبه‌بندی سرمایه اجتماعی در مراکز استان‌های کشور»، رفاه اجتماعی، ش 26.

7. خاندوزی، سیداحسان (1384). «بازشناسی یک حوزه نوظهور و نسبت آن با اقتصاد: پیوند متقابل سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی»، راهبرد یاس، سال اول، ش 3.

8. عطار، سعید (1391). درآمدی بر بنیادهای نظری سرمایه اجتماعی (بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران)، یزد، انتشارات دانشگاه یزد.

9. _____ (1388). «سرمایه اجتماعی، جامعه مدنی و دولت: عناصر دستیابی به توسعه»، فصلنامه سیاست، دوره 39، ش 4.

  1. فیروزآبادی، احمد، رسول حسینی و روح‌ا... قاسمی (1389). «مطالعه شاخص‌ها و رتبه توسعه اجتماعی در استان‌های کشور و رابطه آن با سرمایه اجتماعی»، رفاه اجتماعی، ش 37.
  2. فیروزجائیان، علی‌اصغر و یحیی علی‌بابایی (1392). «فرسایش سرمایه اجتماعی و قانون‌گریزی در شهر تهران»، جامعه‌شناسی ایران، دوره 14، ش 1.
  3.  کاظمی‌پور، عبدالمحمد (1383). سرمایه اجتماعی در ایران، تحلیل ثانویه پیمایش‌های 1353-1382، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر طرح‌های ملی.
  4. نجارزاده، رضا، مرتضی عزتی و محمد سلیمانی (1392). «اندازه‌گیری سرمایه اجتماعی در میان نخبگان (مطالعه موردی: نخبگان استان تهران)»، مجلس و راهبرد، ش 76.
  5. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1380). ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (موج اول)، تهران، دفتر طرح و پیمایش ارزش‌ و نگرش‌ها.
  6. _____ (1382). ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (موج دوم)، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر طرح و پیمایش ارزش‌ و نگرش‌ها.
  7. هایک فردریش فون (1392). قانون، قانونگذاری و آزادی، ترجمه مهشید معیری و موسی غنی‌نژاد، تهران، انتشارات دنیای اقتصاد.
    1. Aboal, Diego, Nelson Noya and Andrés Rius (2014). "Contract Enforcement and Investment: A Systematic Review of the Evidence", World Development, Vol. 64.
    2.  Bisin, Alberto and Danilo Guaitoli (2002). "Social Capital, Modernization and Growth",UFAE/IAE Working Papers, No. 545, Vol. 2.
    3. Bjørnskov, C. (2007). "Determinants of Generalized Trust: a Cross-Country Comparison", Public Choice, Vol. 130, No. 1-2.
    4.  Carroll, Deirdre (2007). "Social Capital and Job Creation in Rural Europe", European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions.
    5.  Child, J. and G. Mollering (2003). "Contextual Confidence and Active Trust Development in the Chinese Business Environment", Organization Science, Vol. 14, No. 1.
    6.  Das, T. K. and B. S. Teng (2001). "Trust, Control and Risk in Strategic Alliances: an Integrated Framework", Organization Studies, Vol. 22, No. 2.
    7. Doing Business 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, World Bank; available online at: http://www.doingbusiness.org/reports.
    8. Dyer, J. H. and W. Chu (2003). "The Role of Trustworthiness in Reducing Transaction Costs and Improving Performance: Empirical Evidence from the United States, Japan and Korea", Organization Science, Vol. 14, No. 1.
    9. Edwards, Bob and M.W. Foley (1997). "Social Capital and the Political Economy of Our Discontent", American Behavioral Scientist, Vol. 40, No. 5.
    10. Evans, Peter B. (1997). "Introduction: Development Strategies Across the Public-private Divide", in Peter Evans (ed.), State-Society Synergy: Government and Social Capital in Development, University of California Intl.
    11. Evans, Peter B. and Sarah Staveteig (2006). "21st Century Industrialization and Development in the Global South: The Chinese Case in Comparative-Historical Perspective", Preliminary Version, Berkeley, University of California.
    12. Fafchamps, Marcel and Bart Minten (2002). "Returns to Social Network Capital Among Traders", Oxford Economic Papers, Vol. 54.
    13. Fukuyama, Francis (1995). Trust: The Social Virtues and the Creation of Prosperity, New York, Free Press.
    14. Granovetter, Mark S. (1995). Getting a Job: A Study of Contacts and Careers, Chicago, University of Chicago Press.
    15. Guseva, A. and A. Rona-Tas (2001). "Uncertainty, Risk and Trust: Russian and American Credit Card Markets Compared", American Sociological Review, Vol. 66, No. 5.
    16. Herreros, Francisco (2009). "The State", in Svendsen, Gert Tinggaard and Gunnar Lind Haase Svendsen (eds.), Handbook of Social Capital: The Troika of Sociology, Political Science and Economics, Cheltenham, Edward Elgar.
    17. Hofmann, Herwig C. H., Gerard C. Rowe and Alexander H. Türk (2011). Administrative Law and Policy of the European Union, New York, Oxford University Press, Chapter 13.
    18. Huysseune, M. (2003). "Institutions and their Impact on Social Capital and Civic Culture: the Case of Italy", in M. Hooghe and D. Stolle (eds.), Generating Social Capital, New York, Palgrave.
    19. Isham, Janathan (2002). "Can Investment in Social Capital Improve Local Development and Environmental Outcomes? A Cost-benefit Framework to Assess the Policy Options", in Janathan Isham, Thomas Kelly and Sunder Ramaswamy (eds.), Social Capital and Economic Development: Well-being on Development Countries, Cheltenham, UK, Edward Elgar.
    20. Jain, T. R., Mukesh Trehan and Ranjun Trehan (2010). Business Environment, Delhi, V. K. Rnterprises.
    21. Job, J. A. (2007). "Ripples of Trust: Reconciling Rational and Relational Accounts of the Source of Trust", Dissertation, Department of Sociology, Australian National University.
    22. Kymlicka, Will (1998). Finding our Way: Rethinking Ethnocultural Relations in Canada, Toronto, Oxford University Press Canada.
    23. Meiners, Roger E., Al H. Ringleb and Frances L. Edwards (2014). The Legal Environment of Business, Boston, Cengage Learning, Inc.
    24. Nahapiet, J. and S. Ghoshal (1998). "Social Capital, Intellectual Capital, and the Organizational Advantage", The Academy of Management Review, Vol. 23, No. 2.
    25. Nicandro Cruz-Rubio, César (2013). Independent Reporting Mechanism: Spain Progress Report 2012-2013; Available online at: http://www.opengovpartnership.org/ sites/default/files/Spain_Final_English_Unofficial_0.pdf.
    26. OECD (Organization for Economic Co-operation and Development) (2001). The Well-being of Nations: The Role of Human and Social Capital, Paris: OECD; Available online at: http://www.oecd.org/education/innovation-education/ 1870573.pdf
    27. PRI (Policy Research Initiative) (2009). Understanding Canada’s "3M" (Multicultural, Multilinguistic and Multi-religious) Reality in the 21st Century, Ottawa, Government of Canada.
    28. Productivity Commission (2003). Social Capital: Reviewing the Concept and its Policy Implications, Australia, Canberra.
    29. Putnam, Robert D. (1993). "The Prosperous Community Social Capital and Public Life", American Prospect, Vol. 13.
    30. ______ (2000). Bowling Alone: The Collapses and Revival of American Community, New York, Simon and Schuster.
    31. Reed, M. I. (2001). "Organization, Trust and Control: A Realist Analysis", Organization Studies, Vol. 22, No. 2.
    32. Reitz, J. G. and R. Banerjee (2007). Ethnocultural Communities: Participation and Social Cohesion. In K. Banting, T. J. Courchene, and F. L. Seidle (Eds.), Belonging? Diversity, Recognition and Shared Citizenship, Montreal, Institute for Research on Public Policy.
    33. Schudson, Michael (1996). "What if Civic Life didn’t die?", The American Prospect, Vol. 25.
    34. Swain, Nigel (2003). "Social Capital and its Uses", European Journal of Sociology, Vol. 44, No. 2.
    35. The 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, and 2014 Legatum Prosperity Index Rankings; available online at: http://www.prosperity.com/#!/ranking.
    36. Uslaner, E. M. (2003). "Trust and Civic Engagement in East and West", In , G. Badescu and E. M. Uslaner (eds.), Social Capital and the Transition to Democracy, London and New York, Routledge.
    37. Warner, Mildred (2001). "Building Social Capital: the Role of Local Government", Journal of Socio Economics, Vol. 30.
    38. Warren, Mark E. (2004). "Social Capital and Corruption", Democracy and Society, Georgetown University.
    39. Wolleb, Guglielmo (2008). "Introduction: Social Capital and Economic Development", In Castiglione, Dario and Jan W. Van Deth (eds.), The Handbook of Social Capital, New York, Oxford University Press.
    40. Woolcock, Michael and Deepa Narayan (2000). "Social Capital: Implications for Development Theory, Research, and Policy", World Bank Research Observer, Oxford University Press, Vol. 15, No. 2.
    41. http://www.cauxroundtable.org/view_file.cfm?fileid=43.
    42. http://www.jobbank.gc.ca/content_pieces-eng.do?cid=363
    43. http://www.opengovpartnership.org/country/commitment/transparency-access- public-information-and-good-governance-act
    44. http://www.todanel-lo.com/en/areas-practice/transparency-and-good-governance-public-sector
    45. http://www.tradingeconomics.com/spain/gdp-growth-annual.
مجلس و راهبرد

دوره 23، شماره 85
بهار 1395
صفحه 143-168

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار