تحلیل تأثیرات پرداخت یارانه‌های نقدی بر بهبود کیفیت زندگی خانوارهای روستایی (مطالعه موردی: روستاهای دهستان شیرینگ)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

تاکنون شیوه‌های مختلفی برای تحقق عدالت اجتماعی و کاهش شکاف طبقاتی مورد توجه قرار گرفته است که از مهم‌ترین آنها، هدفمندسازی یارانه‌ها و هدایت‌بخشی از سرمایه‌های ملی به طبقات پایین اجتماعی برای کاهش فاصله‌هاست. هدف اصلی، توانمندسازی گروه‌های هدف، فقرا و روستائیان می‌باشد تا از این طریق تغییراتی در سطح کیفیت زندگی خانوار شکل گیرد. لذا در این مطالعه تلاش شد تا با گذشت چندین سال از پرداخت یارانه‌های نقدی در کشور، میزان اثرگذاری آن در کیفیت زندگی خانوارهای روستایی مورد بررسی قرار گیرد. روش‌شناسی تحقیق از نوع تحلیلی ـ تبیینی و جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از پرسشنامه براساس شاخص‌های چهارده‌گانه صورت گرفته است. برای این منظور، 364 خانوار روستایی، در 15 نقطه روستایی به‌عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. یافته‌ها با آزمون ویلکاکسون نشان می‌دهد که از بین 47 گویه مورد مطالعه، 21 گویه دارای سطح معناداری پایین‌تر از آلفا 05/0 بوده و نشان‌دهنده تفاوت ایجاد شده توسط دریافت یارانه‌های نقدی نسبت به قبل از دریافت یارانه در کیفیت زندگی خانوارهای روستایی می‌باشد. همچنین، تفاوت معناداری به‌دست آمده از آزمون T، در سطح آلفا 05/0 نشان می‌دهد که دریافت یارانه‌های نقدی تنها در چهار شاخص‌ کیفیت زندگی خانوارهای مورد بررسی اثرگذار بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Impact analysis of cash payment subisides on rural family’s quality of life improvment

نویسنده [English]

  • Hamdollah Sajasi Gheydari
چکیده [English]

Governments use vary method for creating the social justice and social group gap reduction until now, that subsidies targeting and conducting some part of national capital toward lower social group is one of them. The main goal of this method is empowerment of weak social groups; target group, poor and rural people and helping them to changing the quality of their life especially in level of family. Therefore, in this study had been tried to assessment of cash pay subsidies effects on rural family’s quality of life. This papers methodology is Analytical- explanation and data gathered by questionnaire and its 14 designed indexes at 3 dimensions for quality of life assessment in rural family. For this purpose 364 families had been choose in 15 rural point of Shiring rural district of Aliabad as a case study area. Data analyzing and getting result of quality of life comparison, before and after cash payment subsidies inception by Wilcox on examination in SPSS, show that from 47 studied items, 21 items with alpha coefficient lower than 0.05, has meaningful relation on quality of life and therefore, it proved that cash payment was effective on rural quality of life. Also, result of T-test examination show that cash payment subsides was effective in 4 criteria of rural quality of life in case study rural area and other criteria’s affecting were lower than median range.

کلیدواژه‌ها [English]

  • targeting
  • cash payment subsidies
  • quality of life
  • rural family
  • shiring rural district

مراجع

  1. 1. افراخته، حسن(1393). «یارانه و کیفیت زندگی روستائیان»، اولین همایش علوم جغرافیایی ایران: پایداری سیستم‌های روستایی، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا.

    2. امینی، رامین (1388). «تحلیل هدفمند کردن یارانه‌ها در بخش کشاورزی»، مجله دام، کشت و صنعت، ش 117.

    3. پالیزدار، عباس (1386). «اقتصاد یارانه»، مجموعه مقالات همایش اقتصاد یارانه، ج 1، تهران، وزارت بازرگانی، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

    4. پرمه، زورار و خلیل حیدری (1385). «تعیین خانوارهای نیازمند از بی‌نیاز با استفاده از آزمون تقریب میانگین (در راستای هدفمند کردن یارانه‌ها در ایران)»، فصلنامه پژوهش بازرگانی، ش 41.

    5. پیرایی، خسرو و سیدبهروز سیف (1389). «تأثیر هدفمندسازی یارانه‌ها بر رفاه اجتماعی در ایران»، پژوهشنامه مالیات، دوره جدید، ش 9، پیاپی 57.

    6. ترکمان احمدی، معصومه، شهرام فتاحی و محمد خیری (1390). «بررسی بهینه‌سازی انرژی در شرکت‌های فولادی پس‌ از هدفمندی یارانه‌ها»، اولین کنفرانس بین‌المللی رویکردهای نوین در نگهداشت انرژی، تهران، دانشگاه صنعتی امیر‌کبیر.

    7. حسینی، سیدشمس‌الدین و امین مالکی (1384). «روش پرداخت یارانه و معیارهای انتخاب آن، بررسی تجربه کشورهای منتخب و ایران»، مجله بررسی‌های بازرگانی، ش 13.

    8. حیدری ساربان، وکیل (1393). «سنجش و اولویت‌بندی مناطق روستایی برحسب سطوح کیفیت زندگی شهرستان مشکین‌شهر»، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال چهاردهم، ش 33.

    9. حیدری، خلیل، زورار پرمه، داود چراغی، سعید غلامی و محمد راستی (1386). اصلاح نظام پرداخت یارانه کالاهای اساسی در ایران (با تأکید بر هدفمندی یارانه)، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.

    1. دانش‌جعفری، داوود (1386). «اقتصاد یارانه»، مجموعه مقالات همایش اقتصاد یارانه، ج 1، تهران، وزارت بازرگانی، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
    2. دینی ترکمانی، علی (1386). «اقتصاد یارانه»، مجموعه مقالات همایش اقتصاد یارانه، ج 1، تهران، وزارت بازرگانی، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
    3. رضوانی، محمدرضا، حسین منصوریان و فاطمه احمدی (1388). «ارتقای روستاها به شهر و نقش آن در بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی: مطالعه موردی شهرهای فیروزآباد و صاحب در استان‌های لرستان و کردستان»، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، سال 1، ش 1.
    4. رضوانی، محمدرضا، علیرضا شکیبا و حسین منصوریان (1387). «ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی». فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 8، ش 30 و 31.
    5. زرگر، محمود (1392). «بررسی تأثیر هدفمندسازی یارانه‌ها بر کیفیت زندگی مردم روستاهای اطراف شهر سمنان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
    6. سلیمانی، محمد و محمدعلی نظری (1388). «ساماندهی نظام توزیع یارانه در دولت نهم»، فصلنامه برداشت دوم، سال 6، ش 9.
    7. شریف‌زادگان، محمدحسین (1386). «اقتصاد یارانه»، مجموعه مقالات همایش اقتصاد یارانه، ج 1، تهران، وزارت بازرگانی، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
    8. شیبانی، ابراهیم (1386). «اقتصاد یارانه»، مجموعه مقالات همایش اقتصاد یارانه، ج 1، تهران، وزارت بازرگانی، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
    9. طوقی، مهراب (1392). «بررسی تأثیر هدفمندی یارانه‌ها بر کیفیت زندگی خانوارهای کم‌درآمد شهرستان ایرانشهر»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه سیستان و بلوچستان،‌ دانشکده مدیریت و حسابداری.
    10. عبادی، جعفر و محمدحسین قوام (1388). «هدفمندسازی یارانه دارو از دو منظر عدالت و کارایی» مجله تحقیقات اقتصادی، ش 86، دوره 44.
    11. عباسیان، عزت‌الله و زهرا اسدبیگی (1391). «ارتباط هدفمندسازی یارانه‌های انرژی با رفاه اجتماعی از مسیر رشد اقتصادی»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، ش 44.
    12. عسگری آزاد، محمود (1386). «اقتصاد یارانه»، مجموعه مقالات همایش اقتصاد یارانه، ج 1، تهران، وزارت بازرگانی، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
    13. غفاری، غلامرضا و رضا امیدی (1388). کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی، تهران، شیرازه.
    14. فتاحی، احداله (1389). «ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی: مطالعه موردی دهستان خاوه شمالی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس.
    15. فرجی سبکبار،‌ حسنعلی، طاهره صادقلو و حمداله سجاسی قیداری (1390). «سنجش کیفیت زندگی در مناطق روستایی: مطالعه موردی دهستان آق‌بلاغ استان زنجان»، فصلنامه علمی و پژوهشی روستا و توسعه، دوره 14، ش 4.
    16. قادری، سیدفرید، جعفر رزمی و عسگر صدیقی (1384). «بررسی تأثیر پرداخت یارانه مستقیم انرژی بر شاخص‌های کلان اقتصادی با نگرش سیستمی»، نشریه دانشکده فنی، دوره 39، ش 4، (پیاپی 92).
    17. قنبری، یوسف، حمزه رحیمی و مهدی احمدیان (1392). «سنجش و ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی، (مطالعه موردی: دهستان میانده، شهرستان فسا)»، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، ش 3.
    18. کریمی، مظفر، محسن ریاضی، سیدمحمد موسوی خطاط (1388). «آثار اجتماعی هدفمندسازی یارانه‌ها و راهکارهای پیشنهادی»، مرکز پژوهش‌های مجلس، دفتر مطالعات اجتماعی.
    19. کمیجانی، اکبر (1386). «اقتصاد یارانه»، مجموعه مقالات همایش اقتصاد یارانه، ج 1، تهران، وزارت بازرگانی، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
    20. لطیفی، غلامرضا (1380). «فرایندهای برنامه‌ریزی با تأکید بر جنبه‌های مشارکتی آن»، مجموعه مقالات کارگاه آموزشی توسعه مشارکت زنان، تهران، مرکز امور مشارکت زنان، دانشگاه علامه طباطبایی.
    21. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1388). آثار اجتماعی هدفمندسازی یارانه‌ها و راهکارهای پیشنهادی، دفتر مطالعات اجتماعی.
    22. مصباحی مقدم، غلامرضا، حمیدرضا اسمعیلی گیوی و مهدی رعایائی (1388). «بررسی و آسیب‌شناسی هدفمندسازی پرداخت یارانه‌ها»، فصلنامه علمی و پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال نهم، ش 35.
    23. معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت بازرگانی (1387). هدفمندی یارانه‌ها، بررسی مفهوم و تجربه کشورها، وزارت بازرگانی، دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی.
    24. معاونت برنامه‌ریزی و بررسی‌های اقتصادی وزارت بازرگانی (1383). روش‌های پرداخت یارانه
      و معیارهای انتخاب آن، بررسی تجربه کشورهای منتخب و ایران، وزارت بازرگانی، دفتر
      مطالعات اقتصادی.
    25. موسوی، سیدنعمت‌الله، اردوان خالویی و ذکریا فرج‌زاده (1388). «بررسی اثرات رفاهی حذف یارانه کود شیمیایی بر تولیدکنندگان ذرت استان فارس»، مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، ج 1، ش 4.
    26. یونس سینکی، حسن (1386). «اقتصاد یارانه»، مجموعه مقالات همایش اقتصاد یارانه، ج 1، تهران، وزارت بازرگانی، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
      1. Adams, Richard H. (2005). Self-targeted Subsidies, the Distributional Impact of Egyptian Food Subsidies, World Bank.
      2. Alderman, Harold and Kathy Lindert (1998). "The Potentials and Limitations of Self-targeted Food Subsidies", World Bank Research Observer 13.
      3. Barr, Nicholas (2004). Economics of the Welfare State, New York, Oxford, University Press.
      4. Besley, Timothy and Ravi Kanbur (1993). The Principles of Targeting, Washington D.C., World Bank.
      5. Diener, E. and S. Oishi (2000). Money and Happiness: Income and Subjective Well-being, Cambridge: MIT Press.
      6. Drotar, D. (1998). "Measuring Health-related Quality of Life in Children and Adolescents: Implication for Research and Clinical Practice", Mahwah NJ: Lawrence Erlbaum Associatesiates.
      7. Dutta, Bhaskar and Bharat Ramaswami (2004). "Reforming Food Subsidy Schemes, Estimating the Gains from Self-targeting in India", Review of Development Economics, 8(2).
      8. Flora, J. L. (2007). "Social Capital and Communities of Place", Rural Sociology, Vol. 63.
      9. Foo, T. S. (2000). "Subjective Assessment of Urban Quality of Life in Singapore (1997-1998)", Habitat International, 24(1).
      10. Lipton, Micheal and Martin Ravallion (1995). "Poverty and Policy", Handbook of Development Economics, Vol. III A, Amesterdam, Elsevier.
      11. Shawoarker, Janson and Richard Moor (2005). "Conservation Use and Quality of Life a Rural Community: An Extension of Goldschmidt’s Findings", Southern Rural Sociology, 23(1).
      12. UN Human Development Report (1994). Oxford University Press, New York.
      13. Van de Walle, Dominique (1998). "Targeting Revisited", World Bank Research Observer, 13.
      14. Ventegots, M. and N. Jovvj (2003). "Quality of Life Theory: An Integrative Theory of the Global Quality of Life Concept", The Scientific World Journal, 3.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار