پیامدهای نهادی انتخاب نظام‌های حکومتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی؛

چکیده

یکی از کارکردهای مهم قوانین اساسی، سازمان‌دهی اقتدار سیاسی در قالب قوای مختلف حکومتی است. این کارکرد اغلب برمبنای تلقی‌های خاص از نظریه تفکیک قوا صورت می‌پذیرد که موجب تنوع پر‌شمار نظام‌های حکومتی شده است. اگرچه نظریه‌پردازان حقوق اساسی و علوم سیاسی نظام‌های حکومتی را ذیل سه مدل کلی پارلمانی، ریاستی و نیمه‌ریاستی یا نیمه‌پارلمانی تقسیم می‌کنند اما هریک از این مدل‌ها در جوامع سیاسی گوناگون اشکال متنوعی به خود گرفته‌اند در این صورت آیا می‌توان از نظر ارزشی یکی از مدل‌ها را بر دیگری ترجیح داد؟ آیا یکی از نظام‌های حکومتی ذاتاً بر دیگری برتری دارد؟ مدعای اصلی این مقاله این است که هیچ یک از نظام‌های حکومتی بر دیگری رجحان ارزشی مطلقی ندارد بلکه ترجیح یکی بر دیگری با توجه به اهداف و انتظاراتی که طراحان آنها برای نظام‌های حکومتی در نظر گرفته‌اند و میزان توفیق آنها در دستیابی به چنین اهدافی امکان‌پذیر است. با توجه به اینکه برخی نظام‌های حکومتی یاد شده بیش از دو قرن و برخی حدود یک قرن مبنای تنظیم روابط قوای حکومتی بوده است می‌توان انتظار داشت که اعمال آنها پیامدهای منظم و خاص خود را به‌وجود آورده باشند. در این مقاله با استفاده از نتایج مطالعات تطبیقی، تصویری کلی از این انتظارات و برخی پیامدهای دو نظام‌ حکومتی رقیب یعنی نظام پارلمانی و ریاستی ترسیم شده است. موضوع اصلی این است که در انتخاب نظام‌های حکومتی به‌هیچ‌وجه نباید فقط به تأثیرات آنی آنها بر اختیارات و صلاحیت روابط نهادها و مقامات عمومی بسنده کرد بلکه تأثیرات گسترده‌ای کههریک از آنها بر حوزه‌های کلان زندگی اجتماعی دارند باید مبنای تصمیم‌گیری قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Government system's institutional implications

نویسنده [English]

  • Hasan Vakilian
چکیده [English]

One of the main functions of the constitutions is to organize political power within the various branches of government. They do this according to the different interpretations of the doctrine of the separation of powers which in turn create different system of governments i.e. parliamentary, presidential and hybrid systems. Yet, each of those systems has its own characteristics in a given county. One might ask regarding these differences and implications whether one type of government can be preferred to another. Is it the case that one type of government be better than another one? Main argument of the present paper is that none of them might be preferred to another one regardless of the expectations of their designers and the relative success of them to realization of the those aims and expectations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • seperation of power
  • system of government
  • parliamentay system
  • presidential system
  • implication

مراجع

  1. 1. الوانی، مهدی (1385). تصمیم‌گیری و تعیین خط‌مشی دولتی، چاپ یازدهم، تهران، ‌
    انتشارات سمت.

    2. پیترز، گای (1386). نظریه نهادگرایی در علم سیاست، ترجمه فرشاد مؤمنی و فریبا مؤمنی، تهران، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی و پژوهشگاه علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.

    3. جونز، و. ت. (1362). خداوندان اندیشه سیاسی، ترجمه علی رامین، ج 2، تهران، انتشارات امیرکبیر.

    4. نورث، داگلاس (1385). نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی، ترجمه محمد‌رضا معینی، چاپ دوم، تهران، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.

    5.مارش، دیوید و جری استوکر (1378). روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

    6. Ackerman, B. (2000). "The New Separation of Powers", Harvard Law Review, Vol. 113(3).

    7. Barber, N. W. (2001). "Prelude to the Separation of Powers", Cambridge Law Journal, 60/ 1.

    8. Berggren, N. and P. Kurrild-Klitgaard (2002). Economics Effects of Political Institutions, with Special Reference to Constitutions, Berggren, N., N. Karlson, J. Nergelius (eds), Why Constitution Matter, New Brunswick, NJ, Transaction Publishers.

    9. Carey, J. M. (2005). Presidential Versus Parliamentary Government in C. Menard, M. M. Shirley (eds), Handbook of New Institutional Economics, Netherlands, Springer.

    1.  Elgie, R. (2005). From Linz to Tsebelis: Three Waves of Presidential/ Parliamentary Studies, Democratization, Vol. 12/ 1.
    2. Gerring, J., S. C. Tacker and C. Moreno (2009). "Are Parliamentary Systems Better?", In Comparative Political Studies, Vol 42/ 3, Sage Publication.
    3. Horowitz, D. L. (1990). "Comparing Democratic Systems", Journal of Democracy, Vol. 1(4).
    4. Lane, J. E. and S. Ersson (2000). The New Institutional Politics, London, Routledge.
    5. Lijphart, A. (1991). "Constitutional Choices for New Democracies", Journal of Democracy, Vol. 2(1).
    6. Linz, J. (1990). The Perils of Presidentialism, Journal of Democracy, 1(1).
    7. Lutz, D. (2006). Principles of Constitutional Design, Cambridge, Cambridge University Press.
    8. Moe, T. and M. Caldwell (1994). "The Institutional Foundations of Democratic Government: A Comparison of Presidential and Parliamentary Systems", Journal of Institutional and Theoretical Economics, (JITE), 150(1).
    9. Riggs, F. W. (1997). "Constitutional Choices: The Modern Dilemma", Available online at: http://www2.hawaii.edu/~fredr/taipei.htm.
    10. Vile, M. J. C. (1998). Constitutionalism and the Separation of Powers, USA, Liberty Foundation.
    11.  Warren, M. E. and H. Pearse (2006). The Separation of Powers and Democratic Renewal of Westminister Systems, Vancouver, University of British Columbi.

    Weaver, R. K. and B. A. Rockman (1993). Assessing the Effects Institutions of, in R. K. Weaver and B. A. Rockman (eds), Do Institutions Matter? Washington, D. C., Brooking Institutions.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار