تحلیلی از ویژگی‌های مدیریت توسعه‌ منطقه‌ای در ایران طی دوره‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی (از 1286 تا 1394)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

2 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

چکیده

بنابر توافق اغلب پژوهشگران منطقه‌ای، سیاست‌های توسعه‌ منطقه‌ای در ایران طی دهه‌های گذشته با مشکلات و مسائلی همراه بوده است که در مواردی به ناپایداری توسعه‌ منطقه‌ای انجامیده است. در تبیین این مسئله، به نبود مدیریت مطلوب و کارآمد توسعه‌ منطقه‌ای تأکید شده است. هدف این مقاله، تحلیل وضعیت مدیریت توسعه منطقه‌ای در دو دوره‌ پیش و پس از انقلاب اسلامی ایران است. این مقاله ازنظر روش‌شناسی مروری و توصیفی است و از روش اسنادی برای بررسی وضعیت مدیریت توسعه‌ منطقه‌ای استفاده می‌کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که ساختار مدیریت توسعه‌ منطقه‌ای پیش از انقلاب اسلامی شدیداً متمرکز، دولت‌محور، غیرمشارکتی و متمرکز بر رشد اقتصادی و وابسته به درآمدهای نفتی بوده و نتوانسته است توسعه‌ متعادل مناطق را به ارمغان آورد. همچنین پس از انقلاب اسلامی نیز به‌رغم ایجاد ساختارها و نهادهای سیاسی و اداری توسعه‌ منطقه‌ای، همچنان الگو و روال موجود مدیریتی، پاسخگوی نیازهای منطقه‌ای نیست. در نتیجه، اصلاح الگوی مدیریت توسعه‌ منطقه‌ای در ایران ضروری است. در پایان، پیشنهادهایی برای اصلاح نظام مدیریت توسعه‌ منطقه‌ای ارائه شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Characteristics of Regional Development Management in Iran during the Periods before and After the Islamic Revolution (1907 to 2015)

نویسندگان [English]

  • Keramatollah Ziari 1
  • Alireza Mohammadi 2
1
2
چکیده [English]

According to most of regional researchers’ agreement, regional development policies in Iran have been associated with problems since last decades that in some cases have led to instability of regional development. In explaining this, the absence of favorable and efficient management of regional development is emphasized. This paper aims to analyze the situation of regional development management in both periods before and after the Islamic Revolution of Iran.  This article is reviewing and descriptive from the scope of methodology, and uses the documentary method for assessing situation of regional development management. The results suggest: Firstly, the structure of regional development management was highly authoritarian, state-centered, non-participatory and focused on economic growth and was dependent on oil revenues and failed to bring about balanced development of regions before the Islamic Revolution. Secondly, despite generating the political and administrative structures and institutions of regional development, the available managerial pattern does not respond regional needs yet after the Islamic Revolution. Therefore, the modification of the regional development management is urgent. Finally, some proposals are presented to reform the favorable existing system of regional development management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Regional Development Management
  • Regional Governance
  • Iran

مراجع

  1. 1. ایران‌نژاد پاریزی، مهدی و پرویز ساسان گهر (۱۳۷۹). سازمان و مدیریت از تئوری تا عمل، چاپ چهارم، تهران، بانک مرکزی.

    2. الوانی، مهدی (۱۳۶۷). مدیریت عمومی، تهران، نشر نی.

    3. حاج‌یوسفی، علی (1380). «برنامه‌ریزی منطقه‌ای در ‌ایران از آغاز تا دهه‌ 1350»، فصلنامه مدیریت شهری، ش 6.

    4. حسین‌زاده دلیر، کریم (1387). برنامه‌ریزی ناحیه‌ای، چاپ هفتم، تهران، انتشارات سمت.

    5. زالی، نادر و رسول زالی (1389). «بررسی میزان ثبات و پایداری در مدیریت‌های توسعه‌ منطقه‌ای»، فصلنامه‌ فرایند مدیریت و توسعه، ش 73.

    6. زیاری، کرامت‌اله (1377). «جایگاه برنامه‌ریزی منطقه‌ای در روند برنامه‌ریزی ایران»، تهران، سمینار پنجاه سال برنامه‌ریزی در ایران، سازمان برنامه و بودجه.

    7. _____ (1378). اصول و روش‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای، انتشارات دانشگاه یزد.

    1.  _____ (1389). مکتب‌ها، نظریه‌ها و مدل‌های برنامه و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.

    9. سازمان برنامه و بودجه (1362). سابقه برنامه‌ریزی منطقه‌ای در ایران، تهران، سازمان برنامه و بودجه، دفتر برنامه‌ریزی منطقه‌ای.

    1.  _____ (1372 الف). صورت استانی کردن طرح‌های عمرانی ملی، سازمان برنامه و بودجه، دبیرخانه‌ تلفیق برنامه‌های امور مناطق، دفتر برنامه‌ریزی منطقه‌ای.
    2. _____ (1372 ب). ارزیابی طرح‌های جامع شهری در ایران، مهندسان مشاور زیستا.
    3. سعیدنیا، احمد (1387). «بررسی عوامل مؤثر بر تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه‌ شهری»، مجموعه مقالات توسعه‌ شهری، ج 1، انتشارات جامعه‌ مهندسان مشاور ایران.
    4. سلطانی، ناصر (1392). «ارزیابی موانع فرا‌روی طرح‌های آمایش سرزمین در ایران با رویکرد تلفیقی»، فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره‌ 17، ش‌ 3.
    5. سیف‌الدینی، فرانک و موسی پناهنده‌خواه (1389). «چالش‌ها و موانع‌ برنامه‌ریزی توسعه‌ منطقه‌ای در ‌ایران»، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، ش 73.
    6. شیخی، محمد (1380). «برنامه‌ریزی منطقه‌ای در‌ ایران (1380-1360)؛ ضرورت‌ها، گرایش‌ها، چالش‌ها»، فصلنامه مدیریت شهری، ش 6.
    7. صرافی، مظفر (1377). مبانی برنامه‌ریزی توسعه‌ منطقه‌ای، تهران، انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
    8. عالمی، محمدعلی (1380). «مدیریت توسعه منطقه‌ای در ایران؛ تجربه‌ طرح توسعه محور شرق»، فصلنامه مدیریت شهری، ش 6.
    9. عسگری، علی (1379). «پاسخ نظریه‌ نهادی به چالش‌های توسعه منطقه ایران»، همایش دوسالانه چالش‌های اقتصاد ایران، دانشگاه تربیت مدرس.
    10. عظیمی بلوریان، احمد (1389). مفهوم آمایش سرزمین در برنامه‌ریزی توسعه، تهران، انتشارات خدمات فرهنگی رسا.
    11. عظیمی، ناصر (1380). «شهر و انباشت سرمایه‌ از دیدگاه مدیریت و برنامه‌ریزی منطقه‌ای»، فصلنامه مدیریت شهری، ش 6.
    12. کاظمیان، غلامرضا و خدر فرجی‌راد (1391). توسعه‌ محلی و منطقه‌ای ازمنظر رویکرد نهادی، تهران، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
    13. _____ (1392). «آسیب‌شناسى سیاست‌هاى توسعه منطقه‌اى در ایران از دیدگاه رویکرد نهادى»، فرایند مدیریت و توسعه، دوره 26، ش 2.
    14. کستلز، مانوئل (1385). عصر اطلاعات: اقصاد، جامعه، فرهنگ، ظهور جامعه‌ شبکه‌ای، ترجمه احد علیقلیان و افشین خاکباز، ج 1، چاپ پنجم، تهران، انتشارات طرح نو.
    15. کلانتری، خلیل و غلامحسین عبداله‌زاده (1391). برنامه‌ریزی فضایی و آمایش سرزمین، تهران، انتشارات فرهنگ صبا.
    16. مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری (1381). «گزارش هم‌اندیشی توسعه‌ و تعادل‌ منطقه‌ای»، تهران، مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت شهری.
    17. وحیدی، منوچهر (1371). «روند برنامه‌ریزی منطقه‌ای در ‌ایران و جایگاه قانونی آن»، مجموعه مقالات طرح‌ریزی کالبدی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ‌ایران.
    18. وزارت مسکن و شهرسازی (1387). اصلاح نظام مدیریت توسعه‌ شهری در ایران بر‌اساس رویکرد راهبردی، تهران، وزارت راه و شهرسازی، معاونت شهرسازی و معماری.
    19. هال، پیتر و اولریخ فیفر (1388). آینده‌ شهری قرن 21، تهران، انتشارات جامعه‌ مهندسان مشاور ایران.
      1. Agarwal, R. D. (1998). Organization and Management, Macaraw Hiv Co.
      2. Albrechts, L., P. Healey and K. Kunzmann (2003). "Strategic Spatial Planning and Regional Governance in Europe", Journal of the American Planning Association 69, (2).
      3. Angeles, Leonora (2009). Democratizing Regional Governance: Constraints and Opportunities for Brazilian and other Metropolitan Regions In Latin America, Prepared for Delivery at the 2009 Congress of the Latin American Studies Association, Rio De Janeiro, Brazil.
        1. Benz, A. (2004). Multilevel Governance-Governance in Mehrebenensystemen, In A. Benz (edit.), Governance-Regieren in Komplexen Regelsystemen, 125-146, Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden.
        2. Bezpalov, V. V. (2014). Diagnostics Methods for Purposes of Restructuring of Regional Management System, Life Science Journal, [11 (9s): 56-59] (Issn:1097-8135), http://www.Lifesciencesite.com.
        3. Böcher, M. (2005). "The Concept of Regional Governance in Different National Funding Programmes", www.Regionenaktiv.De/Bilder/Paper_Boecher_ Hagen.Pdf.
        4. Dabson, Brian (2006). "Eight Principles for Effective Rural Governance and How Communities Put Them Into Practice", Rupri, www.Rupri.org/ Forms/Rgireport.Pdf.
        5. Dimento, J. and L. Graymer (1991). "Lulu, Governance, and Regionalism: The Themes of the Volume", J. Dimento and L. Graymer (1991). Confronting Regional Challenges: Approaches to Lulus, Growth and Other Vexing Governance Problems.
        6. Federwisch, Tobias (2007). "The Politics of Spatial Identity: Regional Governance and the Strategic Constitution of Regional Identity", Nordia Geographical Publications 36: 4.
        7. Fürst, D. (2003). "Regional Governance", Information Zur Raumentwicklung, Vol. 8/9.
        8. Jessop, B. (1997). "Globalization and The National State, Department of Sociology", Lancaster University, http://www.Comp.Lancs.Ac.Uk/Sociology/ Papers/Jessop-Globalization-And-The-National-State.Pdf.
        9. Kötter, R. (2002). "Ecological Modernization and Regional Governance What Compatibility of Two Fields of Theory, Policy Discourse and Practice?", D. Fürst and J. Knieling (eds.): Regional Governance, New Modes of Self-Government in the European Community, Euroconference 19-21, April 2001, Hannover, Arl.
        10. Macleod, G. and M. Goodwin (1999). "Space, Scale and State Strategy: Rethinking Urban and Regional Governance", Progress in Human Geography, Vol. 23.
        11. Panebianco, Stefano, Jan Fasselt, Ulrich Dönitz and Ralf Zimmer-Hegmann (2005). "Evaluating Regional Governance: Methodological Concerns and Practical Experiences", Paper Presented at The Ersa 2005-Conference, Amsterdam.
        12. Rhodes, R. A. W. (1997). Understanding Governance: Policy Networks, Governance, Reflexivity and Accountability, Open University Press, Buckinham.
    20. Savitch, H. V. and R. K. Vogel (2000). "Paths to New Regionalism", State and Local Government Review, 32/3.
    21. Spaans, M. and Herman De Wolff (2005). "Changing Spatial Planning Systems and the Role of the Regional Government Level; Comparing The Netherlands, Flanders and England", Paper Presented at The Ersa Conference In Amsterdam, 23-27 August.
    22. Voogd, Henk (2001). "Rethinking Regional Governance and Planning", Role of the Regions in The Enlarging European Union, Centre for Regional Studies.
    23. Wilson, G. (2012). "Community Resilience, Globalization and Transitional Pathways of Decision-Making", Geoforum, 6 (43).
    24. www.boundless.com/management/introduction-ToManagement/Principles -of-management/defining-management.
    25. www.labspace.open.ac.uk/mod/oucontent/view.php?id=454399andsection=1.3.
    26. www.merriam-webster.com/dictionary/management
    27. www.thecqi.org/knowledge-hub/resources/factsheets/integrated-management -systems.
    28. www.uncw.edu/career/management.html.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار