ساخت گفتمان‌های کنترل اجتماعی مجلس شورای اسلامی (مقایسه روند گفتمانی دوره‌های دوم، ششم و هفتم مجلس)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی، دانشگاه پیام نور تهران

2 استادیار جامعه‌شناسی، دانشگاه پیام نور تهران

3 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی بررسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

شیوه‌های کنترل جرم در قالب قانونگذاری معنای محدودی از کنترل اجتماعی است که موجب ایجاد گفتمان‌هایی در دوره‌های مختلف مجلس شورای اسلامی شده است. این گفتمان‌ها متأثر از تغییرات اجتماعی و سیاسی هستند؛ هر‌چند حرکت کلی گفتمان‌های کنترل اجتماعی به‌تدریج از دوره‌های اولیه مجلس از مفصل‌بندی عنصر مجازات به توان‌بخشی و سپس پیشگیری است با این همه رجعت و حرکت‌های عکسی نیز بنا به شرایط اجتماعی وجود دارد. در‌مجموع می‌توان گفتمان مجازات را از گفتمان ترمیم و گفتمان رجعت ارزشی متمایزکرد. هر‌چندگفتمان اصلاح‌طلبانه مجلس ششم در اساس شباهت‌هایی با گفتمان چپ‌گرای مجلس دوم دارد اما در مقایسه با آن تأکید بر مجازات را کنار گذاشته و عناصر بیشتری را درون خود مفصل‌بندی کرده است. گفتمان کنترل اجتماعی مجلس هفتم در گفت‌وگو و دیالوگی غیر هم‌زمان با آثار گفتمانی اصلاح‌طلبانه عنصر ارزش‌ها را در خود مفصل‌بندی می‌کند. در حرکت کلی گفتمان‌های کنترل اجتماعی هرچند به علت وقوع جرائم جدید جرم‌انگاری به حیات خود ادامه می‌دهد اما هم‌زمان با تخصص‌گرایی حقوقی‌، جرم‌زدایی نیز با تدقیق مرز بین جرم و غیر جرم و پیشگیری جان می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Structure of Social Control Discourses of Majlis (Comparing Discourse Trend in Second, Sixth and Seventh Runs of Majlis)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Zahedi 1
  • Amir Maleki 1
  • Parvaneh Danesh 2
  • Ali Mirza Mohammadi 3
چکیده [English]

Crime prevention methods in the shape of legislation is a limited meaning of social control that has motivated the creation of discourses in different parliamentary runs of Islamic Consultative Assembly (Majlis). These discourses are impressed by social and political changes. Although from first runs of Majlis the general movement of the discourses of social control sways from articulation of punishment element towards rehabilitation and then prevention, there are returns and reversed movements depending on social conditions. Altogether, discourse of punishment can be distinguished from discourse of reparation and discourse of valued return.
       Although the reformist discourse of the sixth Majlis had fundamental similarities with the leftist discourse of the second Majlis, it abandoned emphasis on punishment and articulated more elements inside it in comparison with that. The discourse of seventh Majlis on social control in a non-simultaneous dialogue with the tracks of reformist discourse, articulated element of value inside it. In general movement of the social control discourses, although criminalization still continues to live on due to committing new crimes, the decriminalization simultaneously revives by prevention and differentiating limits of crime and non-crime.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Control
  • Discourse
  • Islamic Consultative Assembly
  • Law
  • Social Changes

مراجع

1. آزاد ارمکی، تقی و امیر ملکی (1386). «رابطه ارزش‌های سنتی و مدرن در سطوح خرد و کلان»، نشریه ‌نامه علوم اجتماعی، ش 30.

2. آقاگل‌زاده، فردوس (1385). تحلیل انتقادی گفتمان، تهران، علمی و فرهنگی.

3. اینگلهارت، رونالد و ولزل کریستین (1389). نوسازی، تغییر فرهنگی و دمکراسی، ترجمه یعقوب احمدی، تهران، انتشارات کویر.

4. بازرگان، مهدی (1363). انقلاب ایران در دو حرکت، چاپ پنجم، تهران، نشر مؤلف.

  1.  بشیریه، حسین (1381). دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی ایران دوره جمهوری اسلامی ایران، تهران، مؤسسه نگاه معاصر.
6. تاجیک، محمدرضا (1378). میشل فوکو و انقلاب اسلامی، تهران، مؤسسه توسعه دانش و پژوهش ایران.

7. _____ (1384). گفتمان، پادگفتمان و سیاست، تهران، مؤسسه توسعه علوم انسانی.

8. حسین‌زاده، محمد (1383). «نظریه گفتمان و تحلیل سیاسی»، فصلنامه علوم سیاسی، ش 28.

9. دلماس مارتی، می‏ری (1387). نظام‏های بزرگ سیاست جنایی، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، تهران، نشر میزان.

  1. دین‌،‌ هارتلی (1388). سیاستگذاری اجتماعی، ترجمه عبداله بیچرانلو، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  2. رابینگتن، ارل و مارتین واینبرگ (1386). رویکردهای نظری هفتگانه در بررسی مسائل اجتماعی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  3. رفیعی، حسن و همکاران (1387). «مشکلات اجتماعی در اولویت ایران»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره نهم، ش 1 و 2.
  4. ریتزر، جورج (1389). مبانی نظریه جامعه‌شناختی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن، ترجمه شهناز مسمی‌پرست، تهران، نشر ثالث.
  5. _____ (1383). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی.
  6. ریف کین، جرمی (1379). پایان کار: زوال نیروی کار جهانی و طلوع عصر پسابازار، ترجمه حسن مرتضوی، تهران، نشر دانش ایران.
  7. زینالی، امیر‌حمزه (1387). «ارزیابی گستره مداخله قانونگذاران کیفری ایران در حوزه آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال نهم، ش 34.
  8. سلطانی، سید‌علی‌اصغر (1383). «تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش»، فصلنامه علوم سیاسی، سال هشتم، ش 28.
  9. _____ (1384). قدرت، گفتمان و زبان، تهران، نشر نی.
  10. سلیمی، علی و محمد داوری (1386). جامعه‌شناسی کجروی، چاپ سوم، تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ویراست دوم.
  11. شادلو، عباس (1386). تکثرگرایی در جریان اسلامی ناگفته‌های تاریخی از علل پیدایش جریان راست و چپ مذهبی 1380- 1360، تهران، وزرا.
  12. صدرا، علیرضا و علی قنبری (1378). ارزش‌های حاکم بر جامعه ایرانی، تهران، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
  13. صدیق سروستانی، رحمت‌اله (1388). آسیب‌شناسی اجتماعی، تهران، انتشارات سمت.
  14. فرجیها، محمد (1382). «جنبه‌هایی از تأثیر یافته‌های جرم‌شناسی بر سیاست جنایی»، مجله دانشگاه تربیت مدرس، دوره 7، ش 1.
  15. فرکلاف، نورمن (1379). تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه گروه مترجمان، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
  16. فوکو، میشل (1383). اراده به دانستن، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران، نشر نی.
  17. فیتز پاتریک، تونی (1381). نظریه رفاه (سیاست اجتماعی چیست؟)، ترجمه هرمز همایون‌پور، تهران، انتشارات گام نو.
  18. قدیری اصلی، باقر (1385). «نگاهی به سیاست‌های اقتصادی دولت»، نشریه اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، سال بیست و یکم، ش 3 و 4.
  19. قجری، حسنعلی (1392). کاربرد تحلیل گفتمان در تحقیقات اجتماعی، تهران، انتشارات جامعه‌شناسان.
  20. کاتوزیان، ناصر (1384). مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران، شرکت سهامی انتشار.
  21. کدی، نیکی (1383). نتایج انقلاب ایران، ترجمه مهدی حقیقت‌خواه، تهران، انتشارات ققنوس.
  22. گودرزی، محمدرضا (1380). «تورم قوانین کیفری در ایران و لزوم جرم‌زدایی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
  23. گولد، جولیوس و ویلیام ل. کولب (1383). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه گروه مترجمان به‌کوشش محمدجواد زاهدی، تهران، انتشارات مازیار.
  24. لازرژ، ‌کریستین (1375). سیاست جنایی،‏ ترجمه علی‏حسین نجفی ابرندآبادی، تهران، نشر یلدا.
  25. لوزویک، دانیلین (1383). نگرشی نو در تحلیل آسیب‌های اجتماعی، ترجمه سعید معیدفر، تهران، انتشارات امیرکبیر.
  26. لوی ـ برول، ‌هانری (1384). جامعه‌شناسی حقوق، ترجمه سیدابوالفضل قاضی شریعت پناهی، تهران، نشر میزان.
  27. مدنی، سعید (1380). مجلس ششم؛ بیم‌ها و امیدها، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
  28. میرسلیم، سیدمصطفی و کاظم خورمهر (1389). جریان‌شناسی فرهنگی بعد از انقلاب اسلامی ایران، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
  29. میلانی، محسن (1383). شکل‌گیری انقلاب اسلامی (از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی)، ترجمه مجتبی عطارزاده، تهران، گام نو.
  30. مصباح یزدی، محمدتقی (1378). نظریه سیاسی اسلام (سلسله سخنرانی‌های قبل از خطبه‌های نماز جمعه تهران)، مؤسسه آموزش و پژوهش امام خمینی.
  31. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین و حمید هاشم‌بیگی (1377). دانشنامه جرم‌شناسی، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
  32. ون دایک، تئو اِی (1382). مطالعاتی در تحلیل گفتمان (از دستور ِ متن تا گفتمان‌کاوی انتقادی)، ترجمه پیروز ایزدی و همکاران، تهران، دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  33. یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه‌ هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
  34. روزنامه ابرار، 1/5/1365.
  35. روزنامه اطلاعات، 3/3/1358، 31/1/1362 و8/4/1359.
  36. روزنامه جمهوری اسلامی، 23/9/1362.
  37. روزنامه رسالت، پیش‌شماره 1 تا 3 مهر ماه 1364 و 26/11/1367.
  38. روزنامه کیهان، 2/8/1364 و 2/12/1357.
    1. Fairclough, N. (1989). Language and Power, London, Routledge.
    2. Focault, M. (1977). Discipline and Punish, Harmondsworth, Allen Lane.
    3. _____ (1979). The History of Sexuality, London, Allen Lane.
    4. Garland, D. (1985). Punishment and Welfare, Aldershot, Gowr.
    5. _____ (2001). The Culture of Control, Oxford, Oxford University Press.
    6. Gee, G.P. (2000). An Introduction to Discourse Analysis, London, Routledge.
    7. http://aftabnews.ir/vdccssqsp2bq108.ala2.html.
    8. http://library.tebyan.net/newindex.aspx?pid=102834andParentID=272578andBookID=82197andMetaDataID=25433andVolume=1andPageIndex=0andPersonalID=0andNavigateMode=CommonLibraryandContent
    9. http://www.justice.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=42c8e4ec-449b-4801-ac6b-27fa1175bc17.
    10. Jager, S. (2001). Discourse and Knowledge: Theoretical Methogical Aspects of A Critical Discourse and Dispositive Analysis, in Methods of Critical Discourse Analysis and Ruth Woodak Meyer, London, Sage.
    11. James, Simon (1997). British Government Reader in Policy Making, London, Rutledge.
    12. Jorgenson, M. and L. Philips (2002). Discourse Analysis as Theory and Method, London, Sage Publications.
    13. Laclau, E. and Sh. Mouffe (1985). Hegemony and Socials Strategy: Toward a Radical Democratic, London, Verso.
    14. Potter, J. and M. Wetherrll (1987). Discourse and Social Pcychology: Beyond Attiudes and Behaviour, London, SAGE.
    15. Smith, Anna Marie (1998). Lacla and Mouffe, Rutledge.
    16. United Nation (2000). "Human Development Report 2001", New York, Oxford University Press.
    17. _____ (2001). "Human Development Report 2001", New York, Oxford University Press.
    18. _____ (2002). "Human Development Report 2001", New York, Oxford University Press.
    19. www.hoghooghonline.com/index.php?option=com_contentandview=articleandid=583:1390-11-05-11-11-21andcatid=37:1390-09-27-08-25-39andItemid.
مجلس و راهبرد

دوره 22، شماره 84
زمستان 1394
صفحه 31-72

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار