بررسی ناترازی اسمی نرخ ارز در اقتصاد ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری اقتصاد بین‌الملل، عضو هیئت علمی پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

2 کارشناس ارشد علوم اقتصادی دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

نرخ ارز با تأثیرگذاری بر حوزه‌هایی چون: تراز پرداخت‌ها، رقابت‌پذیری، سطح عمومی قیمت‌ها، اقتصاد غیررسمی و ... یکی از مهم‌ترین متغیرهای اقتصادی به‌حساب می‌آید. در این چارچوب مدیریت نرخ ارز در سطح تعادلی آن از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. چراکه انحراف نرخ ارز از سطح تعادلی بلندمدت آن، که در ادبیات اقتصادی از آن به ناترازی نرخ ارز[1] یاد می‌شود، می‌تواند عدم تعادل‌های شدیدی در اقتصاد به جای گذارد. بررسی این پدیده برای نرخ ارز اسمی در ایران طی دهه 1380 (دوره یکسان‌سازی دوم نرخ ارز) که سیاست تثبیت نسبی نرخ ارز اسمی اعمال شد، در دستور کار مطالعه حاضر می‌باشد.
         بدین‌منظور یک مدل پولی نرخ ارز برای دوره 1380:4- 1368:1برآورد و با استفاده از الگوریتم برایدن نرخ ارز تعادلی برای دوره 1390:4- 1381:1 شبیه‌سازی شده است. نتایج، حکایت از وجودپدیده ناترازی اسمی نرخ ارز به‌صورت اضافه ارزش پول ملی در اقتصاد ایران دارد. به‌گونه‌ای که در برخی موارد به 95 درصد (نرخ ارز موجود) بالغ شده است. این نتایج ضرورت توجه حرکت به طرف نرخ ارز تعادلی را خاطر نشان می‌سازد. جدای از بحث فوق نتایج مطالعه حکایت از آن دارد که مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده نوسانات نرخ ارز اسمی در اقتصاد ایران سطح قیمت‌هاست و بعد از آن بیشترین سهم را به‌ترتیب درآمد ملی و حجم پول‌ دارند.



[1]. Exchange Rate Misalignment

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Nominal Exchange Rate Misalignment in Iran’s Economy

نویسندگان [English]

  • Amir Hossein Mozayani 1
  • Saeed Ghorbani 2
1
2
چکیده [English]

Exchange rate, by influencing areas like: balance of payments, competitiveness, general level of prices, informal economic activities and etc. is considered as one of the most important macroeconomic variables. In this context, assessing the direct and indirect impacts of exchange rate on economic variables and its proper management at equilibrium level, has changed it to one of the challenging points for policy makers. Because a deviation from equilibrium level of exchange rate (known as misalignment) could lead to great macroeconomic fluctuations. This article is to assess this phenomenon (exchange rate misalignment) during 2001-11 in which Iranian authorities implemented the second exchange rate unification policy followed by a hardly managed floating exchange rate approach.
For this reason, a basic monetary exchange rate determination model during 1989-2001 was estimated and then it was simulated through real data to estimate equilibrium exchange rate in an ex-post approach. The results imply a great exchange rate misalignment which has been overvalued more than 95% in some periods. These results emphasize moving towards an equilibrium exchange rate. The results also suggest that the price level has had much more impact on exchange rate than national Income and volume of money.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Exchange Rate
  • Misalignment
  • Simulation
  • Unification
  • Iran

مراجع

  1. ابریشمی، حمید و محسن مهرآرا (1383). «انحراف نرخ ارز حقیقی تعادلی و سیاست‌های تجاری در اقتصاد ایران»، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، ش 32.
  2. ایزدی، حمیدرضا و مریم ایزدی (1390). «استفاده از معیار شکاف بازار آزاد (BMP) جهت بررسی تغییرات نرخ ارز بر ارزش افزوده بخش صنعت»، فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، ش 3.
  3. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری کشور.
  4. برقندان، ابوالقاسم و بهاءالدین نجفی (1389). «اثر انحراف نرخ ارز بر شاخص حمایت از تولیدکننده بخش کشاورزی در ایران»، مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، ج 2، ش 1.
  5. بهبودی، داوود، محمدعلی متفکر آزاد و علی رضازاده (1388). «اثرات بی‌ثباتی قیمت نفت بر تولید ناخالص داخلی در ایران»، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال ششم، ش 20.
  6. تقوی، مهدی و محمود خدام (1390). «بررسی تطبیقی کارآمدی نظریه‌های ارزی در پیش‌بینی تغییرات نرخ ارز در بازار تبادلات بین‌المللی ارز»، مجله دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، ش 9.
  7. توکلی، اکبر و محسن سیاح (1389). «بررسی تأثیر نوسانات نرخ ارز بر فعالیت‌های اقتصادی کشور»، مجله پول و اقتصاد، ش 4(2).
  8. تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه، به قیمت‌های جاری، سازمان برنامه و بودجه، بسته آماری Pds و بانک مرکزی ج.ا.ایران، واحد: میلیارد ریال.
  9. جلائی، عبدالمجید، حمیدرضا حری و فاطمه ایرانی کرمانی (1384). «برآورد رفتار نرخ ارز واقعی در ایران»، پژوهشنامه اقتصادی، ش 22.
  10. حجم پول بانک مرکزی ج.ا.ایران، واحد: میلیارد ریال.
  11. حجم پول و تولید ناخالص داخلی آمریکا: Federal Reserve of Saint Louis:USA، واحد میلیارد دلار.
  12. حسینی، صفدر، امید گیلان پور و سمانه ایروانی (1389). «اثر انحراف نرخ ارز بر شاخص‌های حمایت از تولیدکنندگان گندم»، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، ج 24، ش 3.
  13. حلافی، حمیدرضا، علیرضا اقبالی و ریحانه گسکری (1381). «انحراف نرخ ارز واقعی و رشد اقتصادی در اقتصاد ایران»، پژوهشنامه اقتصادی، ش 14.
  14. رستمی، نسرین و مجید احمدلو (1389). «بررسی تأثیر تکانه‌های نرخ ارز واقعی بر میزان صادرات و واردات ایران (1340 تا 1387)»، مجله اقتصاد کاربردی، ش 2 (پیاپی 2).
  15. شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری کشور آمریکا: Federal Reserve of saint Louis:USA.
  16. صباغ کرمانی، مجید و وحید شقاقی شهری (1384). «عوامل مؤثر بر نرخ ارز واقعی در ایران (رهیافت خود رگرسیون برداری)»، پژوهشنامه اقتصادی، ش 37.
  17.  طباطبایی نسب، زهره و زهرا افشاری (1391). «برآورد میزان مداخله مستقیم بانک مرکزی ایران با رویکرد فشار بازار ارز»، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، ش 64.
  18. عباسیان، عزت‌الله، مهدی مرادپور اولادی و نادر مهرگان (1391). «تأثیر عدم اطمینان نرخ ارز واقعی بر رشد اقتصادی»، تحقیقات اقتصادی، 47 (98).
  19. کازرونی، علیرضا، علی رضازاده و مجید فشاری (1389). «رهیافت پولی نسبت به نرخ ارز اسمی: مطالعه موردی ایران»، پژوهشنامه علوم اقتصادی (علمی ـ پژوهشی)، سال نهم، ش 1 (پیاپی 37).
  20. محمد‌زاده، پرویز، حسین اصغر‌پور، محمدباقر بهشتی و علی رضازاده (1390). «بررسی مدل پولی تعیین نرخ ارز در کشورهای منطقه MENA: رویکرد هم‌انباشتگی تابلویی»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال شانزدهم، ش 49.
  21. معاونت پژوهش ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز (1388). «برآورد حجم قاچاق در اقتصاد کشور».
  22. مهرآرا، محسن (1384). «نرخ ارز حقیقی تعادلی و عوامل تعیین‌کننده آن در اقتصاد ایران»، تحقیقات اقتصادی، ش 70.
  23. نرخ ارز اسمی در بازار آزاد: مرکز اطلاعات فنی ایران، بانک مرکزی ج.ا.ایران، واحد: ریال.
  24. یاوری، کاظم و امیرحسین مزینی (1382). «جهش پولی نرخ ارز: مورد ایران»، مجله علمی ـ پژوهشی دانشگاه مفید (نامه مفید)، سال نهم، ش 35.

25. Baak, S. J. (2012). "Measuring Misalignments in the Korean Exchange Rate", Japon and the Word Economy, Vol. 24, Issue 4.

26. Bahmani-Oskooee, M. and O. Kara (2000). "Ecxchange Rate Overshooting in Turkey", Economics Lateers, Vol. 68, Issue 1.

27. Carriero, A., G. Kapetanios and M. Marcellino (2009). "Forecasting exchange rates with a large Bayesian VAR", International Journal of Forecasting, Vol. 24, Issue 2.

28. Corden W. M. and J. P. Neary (1982). "Booming Sector and De-Industrialisation in a Small Open Economy", The Economic Journal, Vol. 92, Issue 368.

29. Dagdeviren, S., A. O. Binatli, N. Sohrabji  (2012). "Misalignment under Different Exchange Rate Regimes: The Case of Turkey", International Economics, Vol. 2012, No. 130.

30. Dornbusch, R. (1976). "Expectations and Exchange Rate Dynamics", Journal of Political Economy, Vol. 84.

31. Elbadawi, I. A. and S. Raimundo (1997). "Real Exchange Rates and Macroeconomic Adjustment in Sub-Saharan Africa and Other Developing Countries", Journal of African Economies, Vol. 6, Issue 3.

32. Fleming, J. (1962). "Domestic Financial Policies Under Fixed and Under Floating Exchange Rates", Staff Papers. International Monetary Fund, Vol. 9, No. 3.

33. Gibson, H.D. (1996). International Finance: Exchange Rates and Financial Flows in the International System, England, Longman.

34. Grossmann, A. and A. G. Olarv (2012). "Exchange Rate Misalignments in Frequency Domain", International Review of the Economics and Finance, Vol. 24.

35. Holtemoller, O. and S. Mallick (2012). "Exchange Rate Regime, Real Misalignment and Currency Crises", Economic Modelling, Vol. 34.

36. Hoontrakul, P. (1999). "Exchamge Rate Theory", A Review Chulalongkorn University Discussion Paper.

37. Iimi, A. (2006). "Exchange Rate Misalignment: An Application of the Behavioral Equilibrium Exchange Rate (BEER) to Bostwana", IMF Working Paper.

38. Kim, S. and N. Roubini (2013). "Exchange Rate Anomalies in the Industrial Countries: A Solution with a Structural VAR Approach", Journal of Monetary Economics, Vol. 45, Issue 3.

39. Lutkepohl, H. and H. E. Reimers (1992). "Impulse Response Analysis of Cointegrated Systems", Journal of Economic Dynamics and Control, Elsevier, Vol. 16(1).

  1. Mundell, E. (1963). "The Law of Value in Relation to Self-Management and Investment in the Economy of the Workers’ States", World Outlook (Paris), Vol. 2, No. 14.

41. Noferesti, M. (2008). "Unit Roots and Cointegration in Econimetrics", 2th edition, Rasa Cultural Services institute (in Persian).

42. Pesaran, M. H. (2000). "Economic Trends and Macroeconomic Policies in Post Revolutionary Iran", Cambridge University Discussion Paper.

  1. Pikoulakis, E. (1995). International Macroeconomics, Great Britain, Macmillan.

44. Sallenave, A. (2010). "Real Exchange Rate Misalignments and Economic Performance for the G20 Countries", International Economics, Vol. 121.

45. Salvatore, D. (2012). "Exchange Rate Misalignments and the Resent International Monetary System", Journal of Policy Modeling.

  1. Sims, CH.A. (1980). "Macroeconomics and Reality", Econometrica, Vol. 48, No. 1.

47. Tashkini, A. (2005). "Applied Econometrics with Microfit, 1th edition", Tehran's Dibagaran publisher (in Persian).

48. Wang, Y., X. Hui and A. Soofi (2007). "Estimating Renminbi Equilibirum Exchange Rate", Journal of Policy Modeling 29.

Wong Hoch, T. (2011). "The Real Exchange Rate Determination: An Empirical Investigation", School of Business and Economics, Universiti Malaysia Sabah, Locked Bag No. 2073, 88999 Kota Kinabalu, Sabah, Malaysia.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار