بهره‌وری انرژی، آلایندگی و مالیات‌های زیست‌محیطی از نگاه عدالت اقتصادی (مطالعه موردی صنایع کانی غیرفلزی در ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری دانشگاه یزد

2 کارشناس ارشد علوم اقتصاد دانشکده اقتصاد دانشگاه پیام نور تهران، ایران

3 کارشناس ارشد علوم اقتصادی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

آلایندگی‌های زیست‌محیطی خود تصویر دیگری از عدم بهره‌وری انرژی در هر بخش اقتصادی است. با این نگاه می‌توان بین بهره‌وری انرژی و مالیات‌های زیست‌محیطی، رابطه معنا‌داری را انتظار داشت. بر این اساس، این مقاله می‌کوشد تا ارتباط بهره‌وری انرژی و میزان آلایندگی را در بخش صنایع کانی غیر فلزی به عنوان یکی از آلاینده‌ترین صنایع تولیدی ایران ارزیابی کند. برای محاسبه بهره‌وری انرژی از شاخص بهره‌وری جزئی و برای محاسبه آلایندگی از ضرایب انتشار آلاینده‌های شش‌گانه دی ‌اکسیدکربن، مونوکسیدکربن، اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای نیتروژن، هیدروکربن‌های نسوخته و ذرات ریز معلق گرد و غبار ناشی از مصرف سوخت‌های گاز طبیعی، نفت کوره و گازوئیل استفاده شده است. با استفاده از روش داده‌های تلفیقی، نتایج این مطالعه رابطه منفی و معنا‌داری را بین بهره‌وری و آلایندگی در صنایع تولیدی ایران نشان می‌دهد. از این رو، عدالت اقتصادی اقتضا می‌کند، بنگاه‌های با بهره‌وری انرژی پایین‌تر، نرخ‌های زیست‌محیطی بالاتری را بپردازند. از نظر سیاستگذاری، این یافته نشان‌دهنده لزوم تغییر نرخ‌های مالیاتی با توجه به بهره‌وری انرژی در بنگاه‌های صنایع تولیدی ایران است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Energy Productivity, Pollution and Environmental Taxes at the Economic Justice Perspective, the Case of Non-Metallic Minerals Industries in Iran

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Feizpour 1
  • Abolfazl Shahmohamadi 2
  • Mohammad Khayat Sarkar 3
1
2
3
چکیده [English]

The environmental taxes can be considered as taxes levied on pollution which are imposed on environment. In other words, environmental pollution indicates a lack of energy productivity in every sector of the economy. So, there is a significant correlation between energy productivity and environmental tax. Accordingly, this paper attempts to evaluate the presence or absence of a relationship between these variables by examining energy productivity and pollution measurement. This survey is performed for non-metallic minerals industry as one of the most energy intensive and polluting industries in Iran. To do this, partial productivity index is used to calculate the energy productivity. The amounts of pollution are calculated by emission coefficients of six pollutants included Carbon Dioxide (CO2), Carbon Monoxide (CO), Sulfur Oxides (SOX), Nitrogen Oxides (NOX), Unburned Hydrocarbons (HC) and Suspended Particulate Materials (SPM) caused by combustion of Natural Gas, Fuel Oil and Gas Oil. The relationship between air pollution and energy productivity is indicated using panel data method. The results suggest that there is a negative and significant relationship between energy productivity and air pollution. Hence, according to the findings of this study, economic justice requires firms with lower energy productivity rates pay higher environmental taxes. In terms of policy, these findings indicate the need for changes in tax rates according to energy productivity in manufacturing firms in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic justice
  • Environmental Taxes
  • Industrial Emission
  • Non-Metallic Minerals Industries

مراجع

  1. اسماعیلی، عباس و همکاران (1386). «حفاظت محیط زیست در اسلام»، مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، دوره ششم.
  2. امینی، علیرضا و فرزانه یزدی‌پور (1387). «تحلیل عوامل مؤثر بر بهره‌وری انرژی در کارگاه‌های بزرگ صنعتی ایران»، پژوهشنامه اقتصادی، سال هشتم، ش 3.
  3. جلالیان، کتایون و جمشید پژویان (1390). «بررسی اثر مالیات‌های سبز و حکمرانی خوب بر محیط زیست در کشورهای OECD»، فصلنامه علوماقتصادی، سال دوم، ش 7.
  4. چاوشی، بهنام و دیگران (1390). «ارزیابی میزان انتشار و ضریب انتشار گاز دی‌اکسید کربن از خروجی‌های پالایشگاه نفت تهران»، مجله سلامت و محیط ایران، دوره چهارم، ش 2.
  5. سیدنژاد فهیم، سیدرضا و اسماعیل اقدامی (1390). «مالیات سبز در مسیر توسعه پایدار»، مجله اقتصادی، ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های زیست‌محیطی، ش 3 و 4.
  6. شاهچرا، مهشید و سیمین‌السادات میرهاشمی نائینی (1390). «تحلیل تأثیرات شوک سیاست پولی بر تسهیلات شبکه بانکی ایران (1388-1380)»، فصلنامه تحقیقات اقتصادی راه اندیشه، دوره اول، ش 4.
  7. عبداله میلانی، مهنوش و علیرضا محمودی (1389). «مالیات زیست‌محیطی و اثر تخصیصی آن (مطالعه موردی فرآورده‌های نفتی ایران)»، پژوهشنامه مالیات، ش 8.
  8. گجراتی، دامور (1390). مبانی اقتصاد سنجی، ترجمه حمید ابریشمی، جلد دوم، چاپ هفتم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  9. گرامی، مریم و مهدی کرمی (1390). «مالیات سبز در کشورهای توسعه‌یافته»، مجله اقتصادی ـ ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های زیست‌محیطی، ش 3 و 4.
  10. معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری، «قوانین برنامه‌های توسعه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران».
  11. مقدسی، رضا و فرزانه طاهری (1391). «پیامدهای اقتصادی و زیست‌محیطی مالیات بر آلودگی»، تحقیقاتاقتصادکشاورزی، ش 3.
  12. مقیمی، مریم و دیگران (1390). «بررسی آثار رفاهی و زیست‌محیطی مالیات سبز وکاهش یارانه سوخت در ایران با استفاده از مدل تعادل عمومی قابل محاسبه»، اقتصادکشاورزیوتوسعه، سال نوزدهم، ش 75.
  13. مرکز آمار ایران (1385). سالنامه آماری کشور 1384.
  14. مکیان، سیدنظام‌الدین و سمانه خاتمی (1389). «بررسی همگرایی اقتصادی کشورهای منطقه منا (2008-1980)»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال یازدهم، ش 35.
  15. مهرگان، نادر و حسن دلیری (1389). کاربرد استاتا در آمار و اقتصادسنجی (Stata 9.1)، تهران، انتشارات نور علم.
  16. وزارت نیرو (1383). ترازنامه انرژی کشور 1382، تهران، معاونت امور برق و انرژی، دفتر برنامه‌ریزی کلان برق و انرژی.
  17. وصفی اسفستانی، شهرام و ابوذر زنگوئی‌نژاد (1385). «مصرف انرژی و انتشار آلاینده‌ها در صنایع انرژی‌بر»، مجله بررسی‌های مسائل اقتصاد انرژی، ش 7.
  18. هراتی، جواد و دیگران (1391). «تعیین مالیات زیست‌محیطی بهینه در الگوی رشد تعمیم‌یافته با وجود انتقال تکنولوژی پاک و کیفیت محیط زیست: نمونه اقتصاد ایران»، فصلنامهتحقیقاتمدل‌سازیاقتصادی، ش 7.
    1. Abbaspour, M. and et al. (2010). "Developing the Economic Model of Green tax for Polluting Industries", World Applied Sciences Journal 10(11).
    2. Albrecht, Johan (2006). "The Use of Consumption Taxes to Re-launch Green Tax Reforms", International Review of Law and Economics, Vol. 26.
    3. Baltagi, B.H. (2008). "Econometric Analysis of Panel Data", John Wiley and Sons, Vol. 1.
    4. Baltagi, B.H. and C. Kao (2001). "Nonstationary Panels, Cointegration in Panels and Dynamic Panels: A Survey", Emerald Group Publishing Limited, Vol. 15.
    5. De Miguel, C. and B. Manzano (2011). "Gradual Green Tax Reforms", Energy Economics, Vol. 33.
    6. Fullerton, D. and et al. (2008). "Environmental Taxes", NBER Working Paper Series, Working Paper 14197.
    7. Hayashi, Y. and et al. (2001). "A Model System for the Assessment of the Effects of Car and Fuel Green Taxes on CO2 Emission", Transportation Research, Part D6.
    8. Koskela, E. and R. Schob (1999)."Alleviating Unemployment: The Case for Green Tax Reforms", European Economic Review, Vol. 43.
    9. Oates, W.E. (1995). "Green Taxes: Can we Protect the Environment and Improve the Tax System at the Same Time?", Southern Economic Journal, Vol. 61, No. 4.
    10. Yoshidal, Yoshikuni and et al. (2003). "An Analysis on CO2 Reduction Effects of Introducing Green Taxation to Car Ownership Tax", Greenhouse Gas Control Technologies, Vol. 3.

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار