کارشناس ارشد MBA، دانشکده مدیریت، علم و فناوری، دانشگاه صنعتی امیرکبیر
چکیده
به‌رغم همه تلاش‌های صورت گرفته در سال‌های اخیر؛ خصوصی‌سازی بدل به یک معضل پایدار در عرصه خط‌مشی‌گذاری دولت‌های مختلف شده است، این در حالی است که برنامه‌های توسعه پیشین نقش خصوصی‌سازی را به‌عنوان یک محرک و پیشران اقتصادی ترسیم کرده بودند. این تحقیق به آسیب‌شناسی ریشه‌های این عدم موفقیت دولت‌ها در اجرای سیاست‌های کلان خصوصی‌سازی در ایران می‌پردازد. به‌منظور شناخت دقیق‌تر عوامل گوناگون تأثیرگذار؛ مصاحبه‌های گوناگونی با اصحاب خصوصی‌سازی در بخش‌های مختلف اجرایی برمبنای روش داده بنیاد "Grounded Theory" به‌عنوان یک روش کیفی با رویکرد اکتشافی صورت گرفته است. بر‌اساس نتایج به‌دست آمده از کدگذاری مصاحبه‌های صورت گرفته و نیز مطالعه ادبیات تحقیق، عوامل آسیب‌زا در چهار دسته کلی فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی با ذکر مصادیق مربوطه تفکیک شده‌اند. برمبنای تفکیک صورت گرفته راهکارهای برون‌رفت از وضعیت نامطلوب خصوصی‌سازی ارائه شده است. روش اجرا و نتایج این تحقیق به ارائه دیدگاهی کاربردی در جهت شناخت علل اصلی شکست این خطی‌مشی منجر می‌شود که می‌تواند به سیاستگذاران دیدگاه صحیحی را در سال‌های آتی جهت جبران عقب‌ماندگی برنامه‌های پیشین دهد. تجارب موفق پیشین حکم بر اهمیت خصوصی‌سازی به‌عنوان راهکار برون‌رفت از چالش‌های ذاتی اقتصاد دولتی و نیز عصر پرتلاطم امروز می‌دهند؛ این مقاله نیز در این راستا بر اینکه خصوصی‌سازی یک راهکار بلندمدت در مسیر رشد و توسعه اقتصادی ایران است تأکید می‌ورزد.
Pathology Study of the Government'sprivatization Policy Based Ongrounded Theory Approach
چکیده [English]
Despite of all efforts, privatization has become a stable problem in the area of policy making for all different states in Iran since the first start in 1992; however all nationalfive development programs embodied a strong economic driver for privatization policy, but their objectives did not come to reality. This study aims to focus on pathology of this unsuccessfulness by finding out the real causes of this trend. In order to reach to an exact insight, this study appliesa grounded theory approach to the problem;which is an explorative and qualitative method; so many interviews are arranged with the managers and executives in privatization sectors. Based on the results of these interviews and coding them in grounded theory methodology along with literature review studies; all extracted fundamental factors are categorized in four distinct groups; economic, political, social and cultural. Based on this categorization, exit ways of the current unfavorable condition is delineated. The results and also the method of this research provides an applied framework to find out the main causes of this long-term national problem, which can be usedby policy makers to have a true vision about the important future yearsand be able to compensate the previous backwardness in this regard. Previous successful international cases emphasize on the correctness of privatization policy as a true solution to exit the inborn challenges of governmental economics and also the fluctuations of current world; this study states that privatization is the long-term real solution of economic growth & development for Iran.
1.آرمان، بهمن (1380). «خصوصی‌سازی خسته در ابتدای راه»، مجلس و پژوهش، ش 7.
2.استونر، جیمز و ادوارد فریمن (1375). مدیریت، ج 2، چاپ اول، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
3.اشتریان، کیومرث (1385). سیاستگذاری عمومی در ایران، چاپ اول، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
4.برومند، شهرزاد و الهام میرتهامی (1389). «مروری اجمالی بر اهداف خصوصی‌سازی و تأثیر آن بر رشد اقتصادی و اشتغال»، مجله جهان خصوصی‌سازی، ش 1.
5.حبیبی، علی و حسن خوشپور (1375). «ارزیابی سیاست خصوصی‌سازی شرکت‌های دولتی در ایران (1368-1374)»، مجله برنامه و بودجه، ش 7.
6.رضائیان، علی (1388). مبانی سازمان و مدیریت، چاپ سیزدهم، تهران، سمت.
7.سازمان برنامه و بودجه (1381). «قانون نحوه واگذاری سهام دولتی متعلق به دولت به ایثارگران و کارگران و اثرات آن بر روند واگذاری شرکت‌های دولتی»، دفتر هماهنگی امور بنگاه‌های اقتصادی.
9.سازمان خصوصی‌سازی (1394). «گزارش آمار عملکرد سالانه ارزش واگذاری سهام و دارایی بنگاه‌های مشمول واگذاری توسط سازمان خصوصی‌سازی از سال 1380 لغایت 11/10/1394 (به قیمت پایه سال 1390)».
فردرو، محسن (1385). «نقش فرهنگ در خط‌مشی‌گذاری»، مجموعه مقالات مدیریت فرهنگی، نشر مه‌آسا.
قلی‌پور، رحمت‌الله (1387). حکمرانی خوب و الگوی مناسب دولت در ایران، نشر دفتر گسترش تولید علم، معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد.
کاونتری، ویلیام فردریک و جان بارکر (1382). اصول مدیریت به زبان ساده، چاپ اول، تهران، دایره.
کونتز، هارولد، سیریل اودانل و ویهریخ هاینز (1381). اصول مدیریت، ترجمه محمدعلی طوسی و همکاران، ج 1، چاپ پنجم، تهران، سازمان مدیریت دولتی.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1381). بودجه‌ریزی در ایران (مسائل و چالش‌ها)، دفتر مطالعات برنامه‌ریزی و بودجه.
ملک‌محمدی، حمیدرضا (1383). مدرس و سیاستگذاری عمومی، چاپ اول، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
منوریان، عباس (1380). «خصوصی‌سازی: رویکردی تطبیقی»، فصلنامه مدیریت دولتی، ش 53 و 54.
هاولت، مایکل و ام. رامش (1380). مطالعه خط‌مشی عمومی، ترجمه عباس منوریان و ابراهیم گلشن، نشر فرهنگ اسلامی.
همتی، محمد، مرضیه اردکانی‌زاده و فوزیه قربانیان (1390). «اولویت‌بندی موانع خصوصی‌سازی؛ از طریق فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی»، تهران، همایش ملی خصوصی‌سازی.
وزارت اقتصاد و امور دارایی (1387). سیاست‌ها و خط‌مشی‌های اجرایی برای تحقق اهداف سیاست‌های کلی اصل(44) قانون اساسی، موضوع بند «1» ماده (42).
Charmaz, K. (2014). Constructing Grounded Theory APractical Guide Through Qualifative Analysis, Second Edition, London, Sage.
Starr, Paul (1988). "The Meaning of Privatization", Yale Law and Policy Review Journal, 6(1).
Parker, D. (2013). "The Official History of Privatization", Vol. II: Popular Capitalism, 1987-97, Routledge, Whitehall Histories, Government Official History.
ابتدای صفحه